< PreviousMAKRO GÜNDEM COVID-19 salgınının etkili olduğu 2020 ikinci çey- reğinde Türkiye ekonomisi 2019’un aynı dönemine göre beklentilerle uyumlu olarak yüzde 9,9 küçül- dü. Takvim etkisinden arındırılmış verilerle bu oran yüzde 10 olarak gerçekleşti. Mevsim ve takvim etki- sinden arındırılmış verilere göre ise GSYH çeyrek- sel bazda yüzde 11 daraldı. Harcamalar yönüyle bakıldığında ikinci çeyrekte hanehalkı tüketimi yüzde 8,6 azalarak ekonomik da- ralma oranını 4,8 puan artırıcı etkide bulundu. Dev- letin nihai tüketim harcamaları da yüzde 0,8 azaldı ve küçülmeye 0,1 puan katkı yaptı. İkinci çeyrekte sabit yatırımlarda yüzde 6,1 düşüş yaşandı, bu ge- lişme inşaat yatırımlarındaki yüzde 16,4’lük azalma- dan kaynaklanırken buna karşılık makine-teçhizat yatırımları yüzde 4,7 arttı. Ancak makine-teçhizat yatırımlarındaki bu artışta, 2019 ikinci çeyreğinde- ki yüzde 15,9’luk daralmadan kaynaklı düşük baz etkisi rol oynadı. Toplam yatırımlardaki daralma ekonominin küçülme hızını 1,6 puan artırdı. Öte yandan stok artışının ikinci çeyrekte büyüme ora- nına 6,9 puan pozitif katkı yaparak daralmayı sınır- ladığı görülüyor. Dış ticaret tarafında ise, Covid-19’un küresel teda- rik zincirlerinde yol açtığı aksamaya bağlı olarak ih- TÜRKİYE EKONOMİSİ COVID-19 ETKİSİYLE İKİNCİ ÇEYREKTE YÜZDE 9,9 KÜÇÜLDÜ 28EKİM 2020 Türkiye ekonomisi 2020’nin ikinci çeyreğinde 2019’un aynı çeyreğine göre yüzde 9,9 bir önceki çeyreğe göre ise yüzde 11 daralma kaydetti. racat yıllık yüzde 35,3 azalırken ithalat- taki düşüş yüzde 6,3 olarak gerçekleşti. Böylece dış ticaret açığındaki artışın ikin- ci çeyrekte ekonomik daralmaya katkısı 10,3 puan oldu. Üretim yönünden bakıldığında ise ikinci çeyrekte beklendiği üzere en sert yıllık küçülme yüzde 25 ile hizmetler (toptan- perakende ticaret, konaklama-yiyecek, ulaştırma-depolama) sektöründe yaşan- dı. Sanayi sektörü de hem salgın ted- birleri hem de toplam talepte yaşanan düşüş nedeniyle işletmelerin üretime geçici olarak ara vermesiyle yüzde 16,5 küçüldü. Pandeminin sert etkilediği diğer sek- törler sırasıyla yüzde 16,5 ve yüzde 18 daralan “mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri” ile “diğer hizmet faaliyetle- ri” (insan sağlığı, sosyal hizmet, kültür, sanat, eğlence ve spor faaliyetleri, vb.) oldu. İnşaat sektörü yüzde 2,7 küçülür- ken, pozitif büyüme kaydeden hizmet sektörleri ise fi nans ve sigorta faaliyetleri (yüzde 27,8), bilgi ve iletişim (yüzde 11) İSO SANAYİ 29 ve gayrimenkul faaliyetleri (yüzde 1,7) oldu. Tarım sek- törü de yüzde 4’lük büyümeyle ikinci çeyrekte pozitif ayrıştı. Özetle, Türkiye ekonomisi Covid-19 salgınının etkileri- nin belirgin şekilde hissedildiği ikinci çeyrekte, 2009 ilk çeyreğinden beri en sert daralmayı yaşadı. Bu daralma hem dünya geneliyle hem Türkiye’ye benzer ülkelerle oldukça yakın oranlarda gerçekleşti. İkinci çeyrekte ih- racattaki sert düşüş özellikle sanayi sektörünü küçülme- ye sürüklerken, hizmet sektörünün salgın tedbirleri ne- deniyle büyük ölçüde kapalı kalması hem arz hem talep yönüyle tüketim harcamalarına yansıdı. COVID-19 önlemlerinin gevşetildiği ve işletmelerin bü- yük kısmının faaliyetlerine döndüğü haziranda ekono- mik aktivitenin de kademeli olarak toparlanması, ikinci çeyrekteki küçülmeyi sınırladı. Yine ekonomik hasarın azalması için uygulanan destekleyici mali, parasal ve fi - nansal politikaların (hanehalkına yönelik transferler, ver- gi ötelemeleri, işletme ve tüketiciye yönelik uygun ko- şullu fi nansman paketleri, vs.) da daha sert bir küçülmeyi önlediği tahmin ediliyor. Üçüncü çeyrekte hızlı kredi genişlemesin- den de destek bulan ertelenmiş tüketim ve dipten toparlanan küresel faaliyet koşulla- rının etkisiyle güçlü bir büyüme oranının yakalanabileceği tahmin ediliyor. Talep koşullarının daha hızlı iyileştiği sanayi sek- töründe, toparlanmanın ekonominin geri kalanına göre daha güçlü olması bekleni- yor. Gerek dünyada gerekse Türkiye’de salgının seyrinin tam olarak öngörüleme- mesi ve salgın öncesinde de var olan kimi kırılganlık unsurlarının belirginleşmesi nedeniyle büyümenin sürdürülebilirliğine ilişkin risk ve belirsizlikler devam ediyor. Bu bağlamda toparlanmanın üretim ve ihracat odaklı olmasının yanı sıra fi nansal istikrar büyük önem taşıyacak. GSYH ve Sanayi Büyüme Hızı (Yıllık, %)30 EKİM 2020 SANAYİCİNİN ENERJİ GÜNDEMİ ENERJİ BAKANLIĞI İLE KONUŞULDU İSO MESKOM ortak toplantısında sanayiciler ile Bakan Yardımcısı Abdullah Tancan ve bakanlık bürokratları bir araya geldi. 7 Eylül 2020 tarihinde İstanbul Sanayi Odası (İSO), Meslek Komiteleri ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ortak istişare toplantısı düzenledi. İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan’ın açılış konuşmasını yaptığı toplantı, video konferans yöntemiyle gerçekleştirildi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Abdullah Tancan’ın konuk olduğu toplantıda bakanlık bürokratları da yer aldı. KAPAK MESKOMİSO SANAYİ 31 İ stanbul Sanayi Odası (İSO), Meslek Komiteleri ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile ortak istişare toplantısı düzenledi. Video konferans yöntemi ile düzenlenen ve İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan’ın açılış konuşmasını yaptığı toplantıya Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Abdullah Tancan konuk olarak katılarak gündeme yönelik görüşlerini paylaştı. Toplantıda sanayicilerin enerji ile güncel konuları ele alındı. Bakan Yardımcısı Tancan ile birlikte İSO’nun MESKOM toplantısına Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Bürokratları; Enerji İşleri Genel Müdürü Murat Zekeriya Aydın, EPDK Başkan Yardımcısı Hacı Ali Ulutaş, MAPEG Genel Müdürü Cevat Genç, BOTAŞ Genel Müdürü Burhan Özcan, TEİAŞ Genel Müdürü Orhan Kaldırım, TEDAŞ Genel Müdür Yardımcısı Zafer Türüt ve Enerji Verimliliği ve Çevre Daire Başkanı Oğuz Can katılarak, sanayicilerden gelen güncel soru ve sorunlarla ilgili bilgilendirme yaptılar. Meslek komitesi üyelerinin yoğun katılım gösterdiği toplantıda İSO Başkan Yardımcıları İrfan Özhamaratlı ve Sadık Ayhan Saruhan, İSO Yönetim Kurulu Üyeleri Bekir Yelken (Sayman), Sultan Tepe, Kemal Akar, Mustafa Tacir, Cemal Keleş ve Vehbi Canpolat ile İSO Meclis Başkan Yardımcıları Ayhan Yavrucu ve Serdar Urfalılar da bulundu. ERDAL BAHÇIVAN: “YEKDEM KATKIMIZ KARBON SERTİFİKASINA DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR” İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, toplantının açılış konuşmasını yaparken yeni normalde de en hızlı ve güçlü toparlanmanın yine sanayi ve ihracatla gerçekleşeceğinin görüldüğünü söyledi. Sanayiciler olarak enerji konusunda yaşadıkları sorunları bir rapor haline getirerek Bakanlığa sunduklarının altını çizen Bahçıvan, “Raporda da belirttiğimiz üzere öncelikle sanayimize, özellikle girdi maliyetlerini düşürmeye yönelik verilecek destekler artarak devam etmeli. Enerji, sanayimizin en önemli ve yüksek maliyetli girdisini oluşturuyor. Sanayimizin enerji ihtiyacının ‘sürekli, kaliteli ve uygun maliyetle’ karşılanması büyük önem taşıyor” dedi. Sanayinin büyük bölümünün temin ettiği, enerji fiyatını oluşturan Son Kaynak Tedarik Tarifesinde (SKTT) Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması’nın (YEKDEM) önemli bir ağırlığa sahip olduğunun altını çizen Bahçıvan, “Nisan ve mayıs aylarında, YEKDEM maliyetinde yaşanan iki kat düzeyindeki artış, sanayicilerimizde kaygılara sebep oldu. Yenilenebilir enerji yatırımcılarımızın motivasyonunu bozmayacak, biz sanayiciler üzerindeki YEKDEM yükünü azaltacak uygulamalar tüm tarafların görüşleri ile bulunabilir. Sanayi sektörü olarak YEKDEM’e 2011 yılından bu yana 11 milyar doları aşan bir desteğimiz söz konusu. Ülkemiz henüz herhangi bir emisyon ticaretine dahil olmamakla birlikte, yakın zamanda AB’de ‘Yeşil Anlaşma (Green Deal)’ hükümlerinin hayata geçmesi ile Emisyon İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Abdullah Tancan32 EKİM 2020 Ticaret Sistemine dahil olmamız ya da karbon vergisi ile karşı karşıya kalmamız söz konusu olacak. Bu bağlamda, YEKDEM katkılarımızın, bir ‘karbon sertifikasına’ dönüştürülmesinin, söz konusu karbon kredileri veya vergisine karşı yaptığımız emisyon azaltımının bir kanıtı olarak sanayicilerimize ve ihracatçılarımıza çok önemli katkısı olacak” diye konuştu. “TÜM ELEKTRİK ÜRETİCİLERİ KAPSAMA ALINMALI” Bahçıvan, diğer önerileri ise şöyle sıraladı: “Diğer yandan, lisanssız elektrik üreten sanayicilerimiz yenilenebilir enerji kaynak garanti kapsamı dışında bırakıldı. Herhangi bir ayrım yapılmadan lisanslı ya da lisanssız tüm elektrik üreticileri kapsama alınmalı. Yeri gelmişken, elektrik üretimine yönelik her türlü yatırımın azami ölçüde desteklenmesi gerektiğini vurgulamak istiyorum. Özellikle, kendi elektrik ihtiyacını karşılamaya yönelik yatırım yapan sanayicilerimiz KDV muafiyeti vb. unsurlarla teşvik edilmeli. Bir diğer önemli konu da enerjinin verimli kullanılmasıdır. Enerji verimliliği ile sağlanan tasarruf, aslında enerji maliyetlerini düşürme noktasında önemli bir kaynak, güçlü bir potansiyeldir. Enerji verimliliğine verilen teşvikler bu alandaki bilincin artması noktasında itici güç niteliğindedir. Ancak, enerji verimliliği yatırımları sermaye gerektiriyor. Türkiye’de uygulanmakta olan teşvikler belli bir düzeyde sanayicimize destek sağladı. Ancak bu desteklerin sanayimiz için cazip hale getirilmesine yönelik farklı ve güçlü teşvik türleriyle desteklenmesinin önemli olduğuna inanıyoruz. Benzer şekilde, enerjinin verimli kullanılması esasına dayanan ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi sertifikasına sahip şirketlere elektrik maliyetlerinde Enerji Fonu (%1) ve Elektrik Tüketim Vergisi (%1) muafiyetinin sağlanması da Bakanlığımızca değerlendirilmeli. Enerji maliyetlerimiz, ulusal tarife üzerine ilave edilen dağıtım bedeli ve vergi yükleriyle daha da artıyor. İçinde bulunduğumuz pandemi sürecinde enerji maliyetlerinin hafiflemesine destek olmak amacıyla sanayimizin kullandığı doğalgaz ve elektrik faturalarında yüzde 18’lik KDV’nin yüzde 1’e indirilmesi rekabet gücümüze fayda sağlayacak ve moralleri yükseltecek. Ayrıca, vadeleri gelen elektrik ve doğalgaz ödemelerinde, pandeminin ekonomimizdeki etkisinin gelecek yılda da devam edeceği öngörüsü ile makul bir süre ile sınırlı olmak üzere ve faizsiz bir vadeli ödeme imkanı getirilmesi firmalarımıza bu zorlu süreçte önemli bir destek olacak. İstanbul gibi neredeyse bir ülkeye eşdeğer boyutta olan mega şehrin, enerji altyapı yatırımlarında sizin de katkılarınız ile önemli KAPAK MESKOMİSO SANAYİ 33 bir yol kat edilmiş durumda. Bununla birlikte Silivri, Çatalca, Büyükçekmece’de sanayiye gelen elektrik kesintileri azalmış olsa da dalgalanmalar ve gerilim düşümüne yönelik sorunlar halen arzu ettiğimiz çözüme kavuşmuş değil. Sağlanan elektriğin kalitesindeki düşüklük hem üretim, hem de malzeme kayıplarına yol açıyor. Bu nedenle dalgalanma ve elektrik kesintilerinin mutlaka önüne geçilmeli. Dağıtım ve iletim altyapılarının hızlı bir şekilde gerçekleşmesi gerektiğini düşünüyoruz. Keza İstanbul dışından da benzer problemleri birazdan sanayicilerimiz dile getirecekler. Altyapımıza değinmişken 2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisindeki hedeflere ulaşmaya yoğunlaşmış bir İstanbul sanayisinin trafo kapasitelerinin eksikliği nedeniyle enerji tedarikinde yaşadığı gibi gündelik sorunlardan kurtulması, kurtarılması gerekiyor.” ABDULLAH TANCAN: “AĞUSTOSTA ELEKTRİK TÜKETİMİ YÜZDE 16 ARTTI” Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Abdullah Tancan, Pandemi nedeniyle geçtiğimiz nisan ayında tüm sanayide elektrik tüketiminin bir önceki senenin aynı dönemine göre yüzde 30 azaldığını söyledi. Hazirandan itibaren ise elektrik tüketiminin tekrar yükselişe geçerek yüzde 12 artışın gerçekleştiğini belirten Tancan, temmuzda yüzde 1’lik düşüş, ağustosta ise yine yüzde 16’lık artış olduğunu açıkladı. Bu trendin artmasını temenni ettiklerini anlatan Tancan, “Her zaman sanayicimizin elektrik ve doğalgazı en uygun maliyetle kullanmasını temin için çabalıyoruz” dedi. Bakan Yardımcısı Abdullah Tancan toplantının önemine değinerek, “Bakanlık olarak sanayicilerimizin bize iletmiş olduğu konuları karşılıklı olarak müzakere etmeyi, varsa problemleri not alıp çözmeyi, farklı düşünülen konuların bizim açımızdan nasıl görüldüğünü arkadaşlarımıza iletmeyi önemsiyoruz. Geçen sene yapmış olduğumuz toplantıda iletmiş olduğunuz hususlarda hemen, hızlı bir aksiyon alındı. Birçok arkadaş yapılan işlerle ilgili teşekkürlerini iletmişler. Biz de bundan çok memnun olduk. Aktarılan problemler arasındaki bazı hususlar yerine getirildi, bazıları da devreye alınacak” diye konuştu. Sanayicilerin çoğunun düzenlenmiş anlaşmalarla enerji almadığını, özel anlaşmalı enerji kullanımı yaptığını kaydeden Bakan 34 EKİM 2020 Yardımcısı Tancan, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) her üç ayda bir önümüzdeki tarifeyi ilan ettiğini aktardı. Bu ilanı yaparken maliyetleri dikkate aldığını, piyasada oluşan hareketlere baktığını ve tüm bunların matematiksel olarak ortaya çıkardığını söyledi. Fiyatların belirlenmesinde bakanlığın etkisi olmadığını açıklayan Tancan, EPDK’nın 30 Eylül’e doğru hesaplamalarını yapacağını ifade etti. Pandemi süreci ile ilgili olarak Tancan, şöyle konuştu: “Biz bütün tüketimleri takip ettiğimiz gibi sırf sanayi tüketimlerini de haftalık olarak takip etmeye başladık. Türkiye’deki tüm sanayi tüketimi nisan ayında, bir önceki yıla oranla, yüzde 30 azalmıştı. Mayıs ayında ise bu oranın yüzde 29 azalmış olduğunu görüyoruz. Sonra hazirandan itibaren tekrar artıya geçmiş olduk. Haziranda yüzde 12’lik bir artış meydana geldi. Temmuz ayında ise yüzde 1’lik bir düşüş gördük ama ağustos ayında yüzde 16’lık bir artış söz konusu oldu. Tekrar eski günleri yakalamış olduğumuzun göstergesi olması açısından sevindirici bir tablo. Tabii biz her zaman sanayicimizin gerek maliyet, ücret açısından gerekse enerjisi, doğalgazı, elektriği kullanması açısından çalışıyoruz. Ayrıca enerjinin sunumundaki kalitenin olması için çabalıyoruz. Arıza sayı ve sürelerinde çok ciddi iyileşmeler olduğunu gördük. Bu da bizleri sevindirdi. Ama bunlarla yetinmeyeceğiz. Avrupa’daki standarda yönelik çalışmalarımızı çok kısa sürede tamamlayıp inşallah size daha kaliteli enerji arzını sağlayacağız.” Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Abdullah Tancan’ın konuşmasının ardından 19 sektörü temsil eden MESKOM Üyeleri tarafından sanayiciler olarak gündemlerindeki önemli konular ve çözüm bekledikleri, sorunlar aktarıldı. Gerek Bakan Tancan ve toplantıya katılan Bakanlık Bürokratları güncel konular hakkında detaylı bilgilendirme yaparak gelen soruları yanıtladı. KAPAK MESKOM36 EKİM 2020 “YATIRIMLARIN ÇOĞU KENDİNİ 15 YILDA AMORTİ EDİYOR” Madencilik, Mermer ve Taş Ocakçılığı adına İSO Yönetim Kurulu Üyesi Yüksel Özyurt: Yenilenebilir enerjide yatırımların önünün açılması isteğinin dikkate alındığını görmekten memnun ve mutluyum. Ancak yeni çıkan 10, 15 ve 20 megavatlık ihalelerin ve şartlarının sanayiciye ve ekonomiye katkısının olacağını düşünmüyorum. Bu konuda yaptığımız görüşmelerde genelde bankalar ve kredi kuruluşları kur garantisi istiyor. Açıklanan miktarın sabitlenerek, yatırımcının önünün açılması gerekir. Daha önceki görüşmelerde alım garantisinin 20 yıla çıkarılmasını ve fiyatın düşürülmesini talep etmiştik. Baktığımız zaman yatırımların birçoğu ancak 15 yıl içinde kendini amorti edecek. Daha sonraki dönemi ise gelecek belirleyecek. Yatırımcının desteklenmesi ve teşvik edilmesi gerekir. Ayrıca güneş enerjisini depolamak için yapılan AR-GE çalışmalarının da teşvik edilmesi gerektiğini düşünüyorum. “DOĞAL GAZ KULLANIMI ARTIRILMALI” İklimlendirme Ekipmanları Sanayii adına İSO Meclis Üyesi Ömer Cihad Vardan: Hava kirliliğinin önlenmesine ciddi katkı sağlayan, aynı zamanda sanayide maliyetlerin düşmesine vesile olan doğal gaz, Türkiye’nin her ilinde kullanılabiliyor. Ancak yapılan büyük yatırıma rağmen, herkes doğal gaz kullanıyor durumda değil. Potansiyel abone miktarının 3-3,5 milyon olduğu ifade ediliyor. DOSİDER mensupları olarak doğal gaz kullanılan cihazların kullanımıyla ilgili çeşitli kampanyalar yapıyoruz. Vadeli ödeme seçenekleriyle bu potansiyeli harekete geçirmeye çalışıyoruz. Ancak istediğimiz seviyeye ulaşamıyoruz. Hava kirliliğinin önüne geçmek, insanları daha modern yaşam şartlarına ulaştırmak için doğal gaz kullanımının artması için yetkililerin devreye girmesini arzu ediyoruz. Örneğin ihtiyaç sahiplerine dağıtılan kömür yardımlarının yerine (tabii evlerde doğal gaz tesisatı varsa) belirli miktar doğal gaz verilmesini öneriyoruz. Ya da abonelik bedellerinin alınmayarak doğal gaza geçişlerinin kolaylaştırılmasını arzu ediyoruz. KAPAK MESKOMNext >