< Previous148 TEMMUZ 2022 05-08 - Madencilik ve taş ocakçılığı447,954,930,4 10 - Gıda ürünlerinin imalatı844,617,29,0 11 - İçeceklerin imalatı53,06,012,2 12 - Tütün ürünleri imalatı28,431,345,8 13 - Tekstil ürünlerinin imalatı8112,926,520,0 14 - Giyim eşyalarının imalatı183,216,516,0 16 - Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç)48,719,322,1 17 - Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı2124,052,722,6 18 - Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması4-2,5-5,911,1 19 - Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı312,536,316,4 20 - Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı3014,836,519,2 21 - Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı518,026,036,2 22 - Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı308,129,713,7 23 - Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı274,411,219,8 24 - Ana metal sanayii536,430,112,0 25 - Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)2514,735,619,2 26 - Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı610,325,115,5 27 - Elektrikli teçhizat imalatı277,927,013,9 28 - Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı1613,235,017,5 29 - Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı3415,535,121,7 30 - Diğer ulaşım araçlarının imalatı56,26,821,0 31 - Mobilya imalatı811,027,919,2 32 - Diğer imalatlar2-6,6-7,32,5 32.1 - Mücevherat, bijuteri eşyaları ve ilgili ürünlerin imalatı2-6,6-7,32,5 35 - Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı5-7,6-5,731,7 Toplam5009,825,716,6 2021 Yılında İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nda Sektörel Bazı Oranlar (%) ve Çalışan Başına Düşen Büyüklükler (TL) Sektörler Işyeri Sayısı Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) / Net Satışlar (%) Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) / Özkaynak (%) FAVÖK/ Net Satışlar (%)TEMMUZ 2022 149 SEKTÖREL VERİLER 97,02.743583.555583.804507.7601.219.201 85,731.63696.641272.020218.2502.099.727 97,81.98759.1453.094.372266.1511.994.372 91,1644179.297599.095518.4342.145.174 90,158.738127.782266.595225.450987.081 82,220.15924.806182.237167.685763.458 97,91.948157.019475.935390.9691.808.140 97,27.888469.569642.677529.0381.960.298 98,21.475-45.657307.175248.1911.860.370 91,7548474.7021.129.295836.3913.784.255 91,87.934434.668671.858594.2882.936.120 88,44.366165.564382.206304.170918.913 89,012.960143.860302.623257.1561.767.874 93,313.70663.459334.800245.9601.440.701 82,914.317192.520441.250369.7583.007.468 87,915.985180.500346.070295.0941.230.876 81,35.64485.282233.612183.581826.083 82,212.535139.051377.638312.1421.759.336 87,98.157190.887349.364308.7201.450.535 94,623.119165.765352.711290.1081.068.322 92,45.31344.801287.784239.080720.693 90,75.90298.286250.202231.448894.836 68,8355-274.557317.427257.7714.173.329 68,8355-274.557317.427257.7714.173.329 72,02.000-181.013678.357-75.9532.396.712 88,2260.959144.467353.178272.6691.473.154 Üretimden Satışlar (Net) / Net Satışlar (%) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) / Ücretle Çalışanlar Ortalaması Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) / Ücretle Çalışanlar Ortalaması Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla) / Ücretle Çalışanlar Ortalaması Net Satışlar / Ücretle Çalışanlar OrtalamasıYÖNTEM, TANIM VE AÇIKLAMALAR “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasının temel amacı, Türkiye’de sanayi faaliyet kolunda yer alan en büyük kuruluşları izleyen kuruluşları tespit edebilmek, bu kuruluşlara ait büyüklükleri ortaya koyarak Türk sanayinin gelişimini görebilmek ve geleceğe yönelik yol haritasının belirlenmesine katkı sağlamaktır.TEMMUZ 2022 151 1. YÖNTEM “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” Araştırma- sı ankete dayalı bir çalışmadır. Ankete katılım gönüllülük esasına dayalıdır. Anket coğrafi olarak tüm Türkiye’yi, iktisadi olarak sanayi sektöründe faaliyet gösteren tüm kuruluşları kapsamak- tadır. Anket birimi işyeridir. İşyeri; tek bir mahalde, tek bir mül- kiyet altında, bir veya daha fazla kişinin sınai ve ticari faali- yette bulunduğu veya hizmet gördüğü yerdir. Sınai faaliyet icra eden ve müstakil muhasebe kayıt ve kaynaklarına sa- hip işyerleri anket kapsamında değerlendirilmektedir. Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması, www.iso500.org.tr adresinde yer alan “Anket Kullanıcı Gi- rişi” uygulaması ile yürütülmektedir. Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırma- sı’nda yer almak isteyen kuruluşların her yıl için belirlenen tarih aralığında “Anket Kullanıcı Girişi” uygulamasını kulla- narak anket bilgilerini doldurmaları ve mali mühür uygula- YÖNTEM, TANIM VE AÇIKLAMALAR TÜRKİYE’NİN İKİNCİ 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU (İSO İKİNCİ 500) ARAŞTIRMASI ması ile Kurumlar Vergisi Beyannamesini (e-beyanname) yüklemeleri gerekmektedir. Bu işlemleri gerçekleştirme- yen kuruluşlar değerlendirmeye alınmamaktadır. Anket verileri kapsamında firmalardan net satışlar, üre- timden satışlar, ihracat (dolar olarak), vergi öncesi dönem kar/zarar, faiz amortisman ve vergi öncesi kar/zarar, ak- tif-pasif toplamı, yıllık ortalama çalışan sayısı, AR-GE har- camaları ve brüt katma değerin hesaplanmasında kulla- nılan faktör gelirleri ödemeleri (ödenen maaş ve ücretler, ödenen faizler, üretim faaliyeti dışı gelirler, amortisman ve ödenen dolaylı vergiler, kardan ayrılan karşılıklar gibi) ile ilgili bilgiler istenmektedir. Ayrıca sermaye dağılımı ve ik- tisadi faaliyet kodu (NACE Rev. 2) bilgileri de alınmaktadır. Çalışmamızda kuruluşların beyanı esas alınmakla birlik- te, ankette yer alan bilgilerin doğruluğunu kontrol etmek amacıyla anket verilerinin yanı sıra kuruluşların Vergi Usul Kanunu’na (VUK) göre hazırlanmış yılsonu kapanış bilanço ve gelir tablolarını içeren ve Maliye Bakanlığı’na verilen Ku- rumlar Vergisi Beyannamesini (E-beyanname) de elektro- nik ortama yüklemeleri istenmektedir. YÖNTEM 20152 TEMMUZ 2022 2. TANIM VE AÇIKLAMALAR 2.1. Net Satışlar Net satışlar, kuruluş tarafından üretilen, malzemesi veri- lerek dışarıda yaptırılan (fason), üretim sürecinden geçiril- meden aynen alındığı gibi satılan malların satışı ile bunlara ilaveten varsa başkalarının malzemelerini kullanarak on- lar için yapılan imalat karşılığı elde edilen fason gelirlerden oluşmaktadır. Net satışlar, iç ve dış satışları kapsamak- tadır. Net satışlar, tüm satış vergileri, fonlar, KDV ve ÖTV hariç verilmelidir. Net satışlar tutarı, gelir tablosundaki net satışlara eşit olmalıdır. 2.2. Üretimden Satışlar (Net) Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralaması, üretimden satışlar (net) kriterine göre yapılmaktadır. Üretimden satışlar, kuruluş tarafından üretilen mallardan yapılan satışlar, malzemesi verilerek dışarıda yaptırılan (fason) mallardan satışlar ile başkalarının malzemelerini kullanarak onlar için yapılan üretim karşılığı elde edilen gelirleri kapsamaktadır. Net satışlarda olduğu gibi, üretim- den satışlar tutarı da net olarak verilmelidir. Yani tüm satış vergileri, fonlar, KDV ve ÖTV hariçtir. Satış iade ve indirim- leri, satış tutarı içinde yer almamalıdır. "Satış İndirimleri" altında yer almayan indirim ve iskontolar varsa bu tutarlar düşülmelidir. Üretim sürecinden geçirilmeden aynen alın- dığı gibi satılan mallar, üretimden satışlar tutarına dahil edilmemelidir. Satış fiyatı: Ürünün işyeri çıkış fiyatıdır. Satış fiyatı müşteri adına yapılan tüm indirimler ile müşteri adına yapılan ula- şım ve teslim giderleri düşüldükten sonra bulunan fiyattır. Malların taşınması bizzat işyeri tarafından kendi taşıtları ile yapılırsa, bu malın satış fiyatı malın alıcıya teslim edil- diği andaki fiyatıdır. Satış fiyatı tüm satış vergilerini, fonları, KDV ve ÖTV’yi kapsamamaktadır. Anket formunda yer alan bilgiler e-beyanname verileri ile karşılaştırılmakta, herhangi bir tutarsızlık olması du- rumunda firmadan düzeltme yapması ve/veya durumu açıklayan ek belgeler (YMM onaylı yazı, kapasite raporu, sanayici sicil belgesi, kesin mizan vb.) paylaşması isten- mekte ve/veya e-beyanname verileri dikkate alınmaktadır. “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırma- sı kapsamında Türkiye’de sanayi faaliyet kolunda yer alan en büyük kuruluşları izleyen kuruluşların tespit edilmesi amaçlandığı için bilgilerini açıklamak istemeyen kuruluş- lar da kapsama alınmakta; bu kuruluşlara ait bilgiler, tüm değerlendirmelerde kullanılmakla birlikte kamuoyu ile paylaşılmamaktadır. “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştır- ması, sanayi sektörü kapsamında gerçekleştirilmektedir. İSO İkinci 500 çalışmasında NACE Rev.2’nin Madencilik ve Taşocakçılığı (B), İmalat (C) ile Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve Dağıtımı (D) sektörleri kapsan- maktadır. Ancak NACE Rev. 2 sınıflamasına göre 33, 35.12, 35.13, 35.14, 35.2, 35.3 ve 09 sektörleri kapsam dışıdır. “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” sıralama- sı, üretimden satışlar (kuruluşların kendi üretmiş olduğu mallardan yapmış olduğu satışlar-ticari mal satışları hariç) kriterine göre yapılmaktadır. Söz konusu çalışmada kuruluşlar üretimden satışlar bü- yüklüğüne göre sıralanırken, net satışlar, brüt katma de- ğer, özkaynak, aktif toplamı, vergi öncesi dönem kar/za- rar, faiz amortisman ve vergi öncesi kar/zarar, ihracat ve ortalama çalışan sayısı büyüklüklerine göre de sıralamaya tabi tutulmaktadır. Kuruluşlara ait bilgilerin açıklandığı ana tabloda, kuruluş- ların üretimden satışlar büyüklüklerine göre sıra numara- larının yanı sıra bir önceki yıl sıralamaları da yer almakta- dır. Bu sıralamada bir önceki yıl İSO 1000’de yer almayan kuruluşlar ile bir önceki yıl bilgilerini açıklatmayıp bu yıl bil- gilerini açıklatan kuruluşlar (+) işareti ile gösterilmektedir. Bu yıl bilgilerini açıklatmayan ve/veya Birinci 500’den İkinci 500’e gerileyen kuruluşlar ise (-) işareti ile belirtilmektedir.TEMMUZ 2022 153 2.3. Brüt Katma Değer Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması kapsamında kuruluşların ülke ekonomisine yaptıkları katkıları hesaplayabilmek için, anket formunda katma değer ile ilgili sorular da yer almaktadır. İSO İkinci 500 çalışmasında gelir yöntemiyle GSYH ile uyumlu bir katma değer hesaplaması kullanılmaktadır. Ancak temel üretim faktörlerine yapılan ödemeler gelir yoluyla GSYH’den farklı olarak kalıntı yoluyla değil, doğ- rudan elde edilmeye çalışılmaktadır. Bilindiği gibi üretime katılan üretim faktörlerinin paylarına düşen maaş ve ücretler, ödenen faizler, ödenen kiralar (sa- dece tarım sektöründe) ve milli gelir anlamında kar topla- mı net katma değeri vermektedir. Net katma değere yıllık amortisman tutarı, ödenen dolaylı vergiler eklenip, süb- vansiyonlar düşülünce brüt katma değere ulaşılmaktadır. Milli gelir anlamında kar olarak adlandırdığımız kar fak- tör geliri (girişimcinin üretime katılması sonucu üretim- den aldığı pay) şöyle hesaplanmaktadır. Kuruluşun vergi öncesi dönem karına veya zararına, o dönemde ayrılan karşılıklar eklenip, vergi öncesi dönem karı kapsamında- ki temettü iştirak gelirleri, net kambiyo kar ve zararları ile faiz gelirleri vb. faaliyet dışı net gelirler düşülmektedir. 2.4. Özkaynak Ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kar yedekleri, geç- miş yıllar karları ile dönem net kar toplamından, dönem zararı ile birikmiş zararların indirilmesi yoluyla hesaplan- maktadır. Bilançodaki özkaynak toplamına eşit olmalıdır. 2.5. Aktif Toplamı Bilançodaki aktif toplamına (dönen varlıklar+duran varlık- lar) eşit olmalıdır. 2.6. Dönem Karı/Zararı (V.Ö) Gelir tablosundaki vergi öncesi dönem karı veya zararına eşit olmalıdır. YÖNTEM 2.7. Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Vergi öncesi dönem karı veya zararına, amortisman gide- ri (itfa ve tükenme payları dahil), finansal gelir ve giderler farkı (net) ile operasyonel olmayan gelir ve giderler farkı (net) eklenmelidir. 2.8. İhracat Kuruluşun yaptığı ihracatın dolar değeri (Fob) belirtilme- lidir. İhracat değeri, Genel Ticaret Sistemi (GTS)’ye göre verilmelidir. GTS’de ülkenin ekonomik alanını oluşturan serbest bölgeler, gümrük antrepoları ve serbest dolaşım alanından yurt dışına çıkan mallar ihracat kabul edilmekte- dir. Bu rakama varsa ihraç kayıtlı satışlar eklenmeli, hizmet ticareti ve transit ticaret dahil edilmemelidir. İhracat tutar- ları, herhangi bir şekilde devletten alınan mali yardımları (sübvansiyonları) kapsamamalıdır. KKTC’ye yapılan ihraca- tın da dolar değeri verilmelidir. 2.9. Ücretle Çalışanlar Sayısı Maaş ve ücretle çalışanların ortalama sayısı belirtilmelidir. Tüm maaş ve ücretle çalışanlar kapsama dahildir. Maaş, ücret, komisyon, ikramiye, parça başı ödeme veya ayni karşılıklar şeklinde yapılan ödemeleri alan, iş akdine sahip ve işveren için çalışan kişiler belirtilmelidir. 2.10. Sektörel Sınıflama Sektörel sınıflamalarda Avrupa Topluluğu Ekonomik Faali- yetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE Rev.2) kullanılmakta- dır. Bir zaman serisi çalışması niteliğinde olan çalışmada, geçmiş yıllar ile kıyaslamayı devam ettirebilmek ve seriyi koparmamak için sektörel sınıflama olarak Birleşmiş Mil- letler Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (ISIC Rev.2) da kullanılmaya devam edilmektedir. Sektörel tablolarda, herhangi bir sektörde faaliyet gösteren firma sayısının tek olması durumunda, o sektöre ilişkin bilgiler kamuoyu ile paylaşılmamaktadır.İSO, iş sağlığı ve güvenliği açısından çok tehlikeli sınıfta yer alan firmalara yönelik ücretsiz danışmanlık veriyor. Başvurularınız için www.iso.org.tr/isg-danismanlikFAALİYET KODLARI VE SERMAYE DAĞILIMI İSO İkinci 500 çalışmasında sektörler Avrupa Topluluğu Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması'na (NACE Rev. 2) göre gruplanmaktadır.TEMMUZ 2022 157 EKONOMİK FAALİYET KODLARI Çalışma kapsamında her kuruluşun ekonomik faaliyeti ile ilgili olarak hem Avrupa Topluluğu'nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE Rev. 2, 2022), hem de Birleşmiş Milletler-Tüm Ekonomik Faaliyetle- rin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (ISIC Rev. 2)'na ilişkin ekonomik faaliyet kodu bilgileri yer almak- tadır. Kuruluşların ISIC. Rev.2 ekonomik faaliyet kodla- rı, çalışmamız kapsamında firmalardan yada bağlı ol- dukları odalardan temin edilen NACE Rev.2 ekonomik faaliyet kodlları kullanılarak oluşturulmuştur. AVRUPA TOPLULUĞU EKONOMİK FAALİYETLERİN İSTATİSTİKİ SINIFLAMASI (NACE REV. 2, 2022) KodTanım BMADENCILIK VE TAŞOCAKÇILIĞI 05Kömür ve linyit çıkartılması 06Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı 07Metal cevherleri madenciliği 08Diğer madencilik ve taşocakçılığı CIMALAT 10Gıda ürünlerinin imalatı 11İçeceklerin imalatı 12Tütün ürünleri imalatı 13Tekstil ürünlerinin imalatı 14Giyim eşyalarının imalatı 15Deri ve ilgili ürünlerin imalatı 16Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) 17Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı 18Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması 19Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı 20Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı 21Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı 22Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 23Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 24Ana metal sanayii 25Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) 26Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 27Elektrikli teçhizat imalatı 28Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı 29Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı 30Diğer ulaşım araçlarının imalatı 31Mobilya imalatı 32Diğer imalatlar 32.1Mücevherat, bijuteri eşyaları ve ilgili ürünlerin imalatı 32.2Müzik aletleri imalatı 32.3Spor malzemeleri imalatı 32.4Oyun ve oyuncak imalatı 32.5Tıbbi ve dişçilik ile ilgili araç ve gereçlerin imalatı 32.9Başka yerde sınıflandırılmamış imalatlar DELEKTRIK, GAZ, BUHAR VE IKLIMLENDIRME ÜRETIMI VE DAĞITIMI 35Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı BİRLEŞMİŞ MİLLETLER - TÜM EKONOMİK FAALİYETLERİN ULUSLARARASI STANDART SANAYİ SINIFLAMASI (ISIC REV. 2) KodTanım 210Madencilik ve Taşocakçılığı 311Gıda Maddeleri Sanayi 312Başka Yerde Sınıflandırılmamış Gıda Maddeleri Sanayi 313İçki Sanayi (Alkollü ve Alkolsüz) 314Tütün İşleme Sanayi 321Dokuma Sanayi 322Giyim Eşya Sanayi 323Kürk ve Deri Sanayi 324Ayakkabı Sanayi 331Ağaç ve Mantar Ürünleri Sanayi 332Ağaç, Mobilya ve Mefruşat Sanayi 341Kağıt ve Kağıt Ürünleri Sanayi 342Basım Sanayi 351Ana Kimya Sanayi 352Diğer Kimyasal Ürünler Sanayi 353Petrol Ürünleri Sanayi 354Çeşitli Petrol ve Kömür Türevleri Sanayi 355Lastik Ürünleri Sanayi 356Başka Yerde Sınıflandırılmamış Plastik Ürünler Sanayi 361Çanak, Çömlek, Çini, Porselen Sanayi 362Cam ve Camdan Mamul Eşya Sanayi 369Taş ve Toprağa Dayalı Diğer Sanayi 371Demir-Çelik Ana Metal Sanayi 372Demir-Çelik Dışında Ana Metal Sanayi 381Metal Eşya Sanayi 382Makine Sanayi (Elektrikli Olanlar Hariç) 383Elektrik Makineleri, Aletleri ve Cihazları Sanayi 384Taşıt Araçları Sanayi 385Mesleki, Bilimsel, Sağlık Amaçlı Aletler ve Malzemeler Sanayi 390Diğer İmalat Sanayi 400Elektrik SektörüNext >