< PreviousDÜNYA GÜNDEMİ Finans Ö zellikle 20’inci yüzyılın son çeyreğinde hız kazanan teknolojik gelişmeler, yükselen bir ivmeyle 21’inci yüzyılda adeta çığır açarken, yalnızca iş yapış şekillerini değil sosyal yaşamı da baştan sona değiştirdi. Hayatın ve ticaretin merkezindeki para da bu değişim ve gelişimden nasibini alırken, giderek dijitalize bir hale geldi. Tarihi bulgular ışığında, yaklaşık 2 bin 600 yıl önce Lidyalılar tarafından darp edilip kullanılan altın ve gümüş sikkeler ile hayatımıza giren paranın, kağıt (banknot) versiyonunun basılması haricinde ciddi bir değişim ve dönüşüm geçirmediği göze çarpıyor. Diğer bir deyişle 2 bin 600 yıldır ciddi bir değişime uğramamış bu ödeme aracının dönüşümüne şahitlik eden şanslı insanlar arasındayız. Para ve ödemenin dijital dönüşümü kapsamında çalışmalar uzunca bir süredir yapılıyor olsa da sistemin genele yayılması için mobil cihaz ve internet teknolojilerinde dönüşüme ihtiyaç duyuluyordu. 2007 yılının Ocak ayında tanıtılan ilk nesil Iphone cihaz ile Apple firması mobil cihaz teknolojilerinde beklenen fırsatı yaratırken, 4G internet teknolojisinin yaygınlaşması da internet bacağındaki beklenen gelişimi sağladı. Bu süreç sonrasında özellikle PayPal firmasının DİJİTAL ÖDEME SİSTEMLERİNİN GELİŞİMİ VE GÜNLÜK YAŞAMA ETKİLERİ 148 OCAK 2022İSO SANAYİ 149 başını çektiği dijital ödeme sistemleri girişimleri büyük gelişmeler gösterirken, kullanıcı tabanını bir hayli büyüttü. Grafikte görüldüğü gibi PayPal firması kullanıcı tabanını internet ve akıllı cihazlar sayesinde çok hızlı bir şekilde genişletmeye devam ediyor. Bu sadece firma özelinde yaşanan bir gelişme olmayıp sektör bazında da iddialı bir büyüme yaşanıyor. Öte yandan, yalnızca bu teknolojilerin toplum tarafından benimsenip kullanılması dönüşüm için yeterli olmuyor. 2019 yılının Aralık ayında Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıkan Covid-19 salgını devletleri karantina uygulamalarına yönelmek zorunda bırakırken, ilgili kapanma döneminde insanlar ihtiyaçlarını online hizmetler üzerinden karşılıyor. Yaşça büyük veya e-ticarete ön yargıyla bakan insanlar açısından isteksizce test edilen online alışveriş birçok müşteriyi geri dönülmeksizin kendine bağladı. Türkiye de bu trende uyumlu hareket ederek, e-ticaret 2021 yılının ilk yarısında büyümesini sürdürdü. DİJİTALİZASYON IŞIĞINDA BİR DÖNÜŞÜM HİKAYESİ - JİO 15 Şubat 2007 tarihinde Ahmedabad, Hindistan’da kurulan şirket özellikle Facebook (şimdiki adıyla “Meta”) tarafından yapılan yatırımla adından söz ettirdi. Şirket özünde bir internet servis sağlayıcı (ISS) ve mobil operatör olarak kurulsa da zamanla farklı kollarda iş yapar hale geldi. Şirketin pazarlama stratejisi oldukça agresifti ve sektörü bir hayli değiştirdi. Bugün Hint toplumu bu kızgın rekabetin sonucunda dünyanın en ucuz internet hizmetlerinden birini kullanıyor. Jio 2016 yılının Mayıs ayında epey şaşırtıcı bir hamle yaparak Google Play Store’da bir dizi mobil uygulama yayınladı. Kullanabilmek için yalnızca Jio sim kartı gereken uygulamalar, web tarayıcıdan sağlık hizmetlerine, hızlı mesajlaşmadan online HABERLER 150 OCAK 2022 video-TV’ye kadar uzanıyordu. Bahsi geçen uygulamalar arasında yer alan JioMoney bir online ödeme/cüzdan uygulaması olup dünya devlerinin ilgisini cezbetmişti. Jio her ne kadar bir Telekom şirketi gibi görünse de stratejisinin özünde farklı elementler bulunuyordu. Şirket ucuz internet hizmeti ile kullanıcı tabanını genişletmiş, adeta kendi pazarını kendisi oluşturmuştu. Artık JioMoney üzerinden bu kullanıcı grubunun tüm parasal işlemlerini yönetebilecekti. 31 Mart 2021 itibariyle 426.2 milyon aktif kullanıcısı olan Jio , adeta Hindistan’ın WeChat’i haline geldi, devasa Hindistan pazarında pay kapmak isteyen şirketlerin radarına girdi. 2020 yılında Whatsapp’a mobil ödeme entegrasyonu sağlamak isteyen Facebook, Jio’ya 5.7 milyar dolar yatırım yaparak hem know- how hem de Hindistan pazarına giriş anlamında ciddi bir adım attı. DİJİTAL ÖDEME SİSTEMİ TÜRLERİ Dijital ödeme, dijital ortamda bulunan paranın bir hesaptan diğerine mobil cüzdan veya mobil ödeme uygulamaları gibi dijital ödeme teknolojileri kullanılarak transferidir. Bu noktada şirketler farklı çözümler sunarak, dijital ödeme yapma imkanı sağlayan uygulamalar kendi içinde çeşitlilik gösteriyor. ONLİNE ELEKTRONİK ÖDEME Dijital ortamda iki kişi veya grup arasında dijital ödemenin gerçekleşmesi için kullanılır. Online ticaret ile birlikte hızla artış göstererek, kızışan rekabetle sektör oyuncularını farklı stratejik arayışlara yöneltti. Örnek vermek gerekirse, banka transferleri, elektronik çekler, şimdi al sonra öde çözümleri şeklinde sıralanabilir. İSO SANAYİ 151 MOBİL CÜZDANLAR Mobil cüzdanlar tıpkı fiziki cüzdanlar gibi para ve kartları muhafaza edip, kullanım imkanı sağlıyor. Özellikle Z jenerasyonunun yöneldiği bu çözüm giderek yaygınlaşıyor. Global ölçekte sektörün en çok kullanılan cüzdanlarından bazıları, PayPal, Apple Pay, Google Pay, Samsung Pay, Alipay ve Amazon Pay şeklinde sayılabilir. Öte yandan ülkemizde de birçok mobil cüzdan çözümü yer alıyor. En çok kullanılanlardan bazılarını saymak gerekirse, PeP, Papara, FastPay, İninal, Tosla, BKM ve Paycell şeklinde sıralanabillir. DİJİTAL ÖDEME SİSTEMLERİNİN GÜNLÜK YAŞAMA ETKİLERİ Günlük yaşamda dijital ödeme sistemlerinin yarattığı etki yadsınamaz boyutlara ulaştı. Gittikçe gelişen temassız ödeme (NFC) ve karekod teknolojileri ile hız kazanan ödeme sürecinin özellikle Internet of Things (IoT) teknolojisinin de gelişimiyle giderek otonom hale geleceğini öngörmek hatalı olmayacak. Bu noktada uzmanlar hızlı ve fiziki olmayan, giderek otomatikleşen işlemler nedeniyle para yönetimindeki potansiyel psikolojik problemlere dikkat çekiliyor. MIT’de profesör olarak görev yapan Drazen Prelec tarafından yapılan bir araştırmada ortaya çıkan sonuç da bu görüşü destekler nitelikte. MIT-Sloan Business School öğrencilerinin katıldığı bir açık artırmada teklif verenlerin yarısına yalnızca nakit ödeme yapabilecekleri, diğer yarısına ise yalnızca kredi kartı ile ödeme yapabilecekleri belirtildi. Kredi kartı ile ödeme yapan grup, diğer grubun iki katı büyüklüğünde teklif yaptı. Profesör Drazen kart ile harcama yapanların tüketim algısının her 1 dolarlık harcama için 50 cent olduğunu ifade etti. Her ne kadar bu yönde negatif bir etkisi olabilse de dijital ödeme sistemlerinin toplumsal ölçekte pozitif etkileri görece çok daha fazla. Örnek vermek gerekirse, global ticaretin gelişiminde dijital ödeme şirketleri çok önemli bir rol oynuyor. Aracılık sağladıkları işlemlere güvenceler veren bu şirketler, lokal işletmelerin hem ulusal hem de uluslararası ticaret ekosistemine entegrasyonunu sağlanırken, tüketici tarafında ise e-ticaret’e duyulan güveni artırdı. Tabloda görüldüğü gibi dijital ödeme sistemlerinin kullanımında gelişmiş ülkeler başı çekiyor. Bunda her ne kadar toplumsal refahın direkt etkisi olsa da dijital dönüşümün hızı, son teknolojiye ulaşım kolaylığı ve eğitimli nüfus faktörleri de etkilidir. Dijital ödemenin bir diğer avantajı da Amazon GO, Starbucks On The Go gibi insansız mağazacılık hizmetleridir. Hem şirketler hem de tüketici lehine olan bu sistemler, personel maliyetini elimine edip firmalara rekabet avantajı sağlıyor. Firmalar da bu sayede müşterilerine daha uygun fiyatlardan satış yapabiliyor. Ayrıca, dijital ortamda yapılan ödemeler firmalar için müşteri davranış analizi ve nakit takibi açısından çok ciddi bir fayda sağladı. Bunlara ek olarak dijital ödeme, hizmet sektörünün uluslararası boyutlara ulaşmasına katkı sağlarken, freelance iş yapış şeklini ortaya çıkardı. Morgan Stanley’in 2018 yılında yaptığı tahmine göre , 2027 yılında ABD nüfusunun yarısının freelance olarak çalışacağı göz önünde bulundurulduğunda, freelance iş yapan kişiler ücretlerini dijital ödeme sistemleri güvencesiyle almaya devam ederek, sektörü besleyecek. Bahsedildiği gibi parasal işlemlerin dijitalleşmesi nakit takibi açısından şirketlere pek çok kolaylık sağlıyor. Bu noktada, yalnızca şirketler açısından değil, devletler açısından da dijital ödeme sistemlerinin gelişmesi kayıt dışı ekonomiyi önlemek ve vergi kaçağını engellemek adına çok kıymetli. Dijital paraların piyasaya sürülmesi için yoğun bir şekilde çalışmalar yapan merkez bankaları da bu fırsatları gördü. Bu bağlamda değerlendirdiğimizde fiziksel paralara veda vaktinin yaklaştığı öngörülüyor. Next >