< PreviousKAPAK İSO 500 Büyük 28 AĞUSTOS 2020 İSO TÜRKİYE’NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU 2019 AÇIKLANDI 137 150 184 204 242 211 255 324 354 383 421 33,0 9,4 22,4 10,6 19,0 -13,1 21,2 27,0 9,2 8,3 10,0 20042005200620072008200920102011201220132014İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) sanayi sektörünün en değerli verilerini oluşturan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasına göre, 2019 yılının zirvesinde 87 milyar 949 milyon lira üretimden satışlarıyla yine TÜPRAŞ yer aldı. Ford Otomotiv 37 milyar 71 milyon lira ile ikinciliği, Toyota Otomotiv 25 milyar 851 milyon lira üçüncülüğü korudu. İSO 500’e bu yıl ilk kez katılan Star Rafineri de listeye beşinci sıradan girdi. İSO 500’teki kuruluşların ihracatı yüzde 2,4 artarken, katma değerdeki yüksek teknoloji yoğunluklu payı yüzde 6,9’a yükseldi. İstihdam yüzde 1, AR-GE harcamaları da yüzde 150’nin üzerinde arttı. Ancak finansman giderleri karlılıkta belirleyici olmayı sürdürürken, kaynak yapısındaki bozulma da devam etti ve toplam borçların payı 1,4 puan yükseldi. İSO SANAYİ 29 451 490 653 878 7,0 8,8 33,2 34,5 20152016201720182019 Üretimden Net Satışlar ve Yıllık Değişim (%) ÜRETİMDEN SATIŞLAR [Milyar TL] NOMİNAL DEĞİŞİM [%] İSO 500’ün 1970 yılı baskısı 1.021 16,4KAPAK İSO 500 Büyük 30 AĞUSTOS 2020 İ stanbul Sanayi Odası’nın (İSO) 1968 yılından bu yana aralıksız gerçekleştirdiği ve sektör için en değerli verileri oluşturan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasının 2019 yılı sonuçları açıklandı. Odakule Fazıl Zobu Meclis Salonunda düzenlenen basın toplantısında İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklanan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasına göre, 2019 yılında sanayinin zirvesinde 87 milyar 949 milyon lira üretimden satışları ile yine TÜPRAŞ yer aldı. Listede Ford Otomotiv 37 milyar 71 milyon lira üretimden satışlarıyla ikinciliğini, Toyota Otomotiv de 25 milyar 851 milyon lira üretimden satışlarıyla üçüncülüğünü korudu. Sıralamada Oyak Renault da 24 milyar 635 milyon lira üretimden satışlarıyla dördüncü oldu. Böylece ilk dört şirket, 2019 yılında bir önceki senenin sıralamasına göre değişmedi. İSO 500 araştırmasına bu yıl ilk kez katılan Star Rafineri de 20 milyar 831 milyon liralık üretimden satışları ile listeye beşinci sıradan girdi. Sanayinin check-up’ı olarak nitelenen, sanayi sektörü başta olmak üzere Türkiye ekonomisinin büyümesinden ihracatına, finansmandan yatırım iklimine kadar birçok alanda detaylı bilgiler içeren ve araştırmaya göre, Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2018 yılında 878 milyar lira olan üretimden satışlarını 2019 yılında yüzde 16,4 oranında artırarak 1 trilyon liranın üzerine çıkardı. 2019 yılındaki artış, 2017’deki yüzde 33,2 ve 2018’deki yüzde 34,5’lik oranlar ile kıyaslandığında, son üç yılın en düşük artışı olarak dikkat çekti, büyüme performansı yavaşladı. İSO 500’ün ihracatı da yüzde 2,4 artışla 73,5 milyar dolar oldu. Listede 30 yıl önce ihracat yapan firma sayısı 409 iken, son yıllarda bu rakam 450’ler bandını aştı ve 2019 yılında 463’e çıktı. İSO 500’ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki payı yüzde 42 oldu. “YÜKSEK TEKNOLOJİNİN YARATILAN KATMA DEĞERDEKİ PAYI ARTIYOR” Araştırma sonuçlarını açıklayan İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, 500 Büyük sanayi kuruluşunun 2019 yılında devrolan finansal kırılganlıkların yarattığı zorluklara karşı verdiği çetin mücadele ile büyüme patikasına geri dönüş çabasının sancılarını bir arada yaşadığını söyledi. İSO 500’ün büyüme performansındaki yavaşlamasında; dengeleme politikaları sonucu iç talep ve satışların yavaşlaması, enflasyondaki gerileme, dünya ticaretindeki daralma, emtia fiyatlarındaki düşüş eğilimi gibi faktörleri sıralayan Bahçıvan, diğer yandan gelecek adına umut veren iki olumlu gelişmeye dikkat çekti. Son üç yıldan beri istikrarlı bir şekilde gerek orta-yüksek gerekse yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin yaratılan katma değer içindeki payının artış gösterdiğini belirten Bahçıvan, “2019 yılında ilk kez orta-yüksek ve yüksek teknolojinin yaratılan katma değerdeki payı yüzde 30’u geçerek yüzde 30,4 oldu. Bu artışın özellikle son yıllarda büyük bir atılım gösteren savunma ve havacılık sanayi sektörlerinden kaynaklandığı düşünülüyor” dedi. Sanayinin teknoloji yoğunluklu katma değer üretiminin önünü açacak AR-GE harcamalarının 2019 yılında 9,7 milyar TL olduğuna dikkat çeken Bahçıvan, bunun, bir önceki yıla göre yüzde 152 artışı ifade ettiğini belirtti. Odakule’de yapılan basın toplantısında İSO 500 verilerini açıklayan Bahçıvan, şöyle konuştu: “2019, küresel ekonomide sıra dışı gelişmelerin İSO SANAYİ 31 Büyüme Oranları yaşandığı bir yıldı. Ticarette korumacılık yıl genelinde artarken, bu anlamda ticari faaliyetler üzerinde en olumsuz etkiyi ABD-Çin ticaret savaşları gösterdi. Brexit, bütün yıl boyunca Avrupa ekonomisinin üzerinde adeta kara bir bulut gibi döndü durdu. Bu düğüm yılın son ayında çözülmüş olsa da süreç, Euro Bölgesi ekonomik faaliyetlerine ağır bir damga vurdu. Bunun yanında siyasi kutuplaşmalar; başta ABD-İran gerginliği olmak üzere ülkeler arası karşılıklı yaptırımlar ve jeopolitik gelişmeler, içinde bulunduğumuz bölge dahil olmak üzere birçok coğrafyada iktisadi faaliyetleri olumsuz etkiledi. Bütün bu negatif faktörlerin sonucu olarak 2019 yılında gelişmiş ülkelerde büyümenin yüzde 1,7 ile son yılların en düşük seviyesine indiğini gördük. ABD yüzde 2,3, Euro bölgesi ise yüzde 1,3 büyürken, dünya ekonomisindeki büyüme yüzde 2,9 ile son 10 yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti. Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmamızın sonuçlarına bu çerçeveden baktığımızda, sonuçların dış faktörlerin de etkisiyle yaşanan finansal türbülansın ve ardından gelen dengelenme sürecinin etkilerini yansıttığını söyleyebiliriz. Dünyada ivme kaybeden ekonomik aktivite, ülkemizde ise artan maliyetler ve talepteki durağanlık gibi faktörlerin etkisiyle, 2019 yılını yüzde 0,9 büyüme ile kapattık. Sanayi Ekonomik BüyümeSanayi Büyüme İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan İSO 500 verilerini açıklarken,1970 yılında üçüncü kez yapılan İSO 500 araştırmanın tıpkı basımını da gazetecilerle paylaştı. 7,5 9,3 2,8 1,3 0,9 0,2 2017 20182019KAPAK İSO 500 Büyük 32 AĞUSTOS 2020 sektörümüz de aynı yıl ancak yüzde 0,2 büyüdü. Geçen yılın ekonomik konjonktüründen söz ederken, 31 Mart’ta yapılan yerel seçimler ve ardından tekrarlanan İstanbul seçimlerini de unutmamamız gerekir. Yılın yarısına yayılan bu seçim atmosferinin ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerini özellikle vurgulamak isterim. Bu bağlamda 500 Büyük sonuçları hakkında şunun altını çizmek isterim: 500 Büyük sanayi kuruluşumuz, 2019 yılında önceki dönemlerden devrolan finansal kırılganlıkların yarattığı zorluklara karşı verdiği çetin mücadele ile büyüme patikasına geri dönüş çabasının sancılarını bir arada yaşadı. AR-GE HARCAMALARI 9,7 MİLYAR TL 2019 yılında AR-GE harcamalarının 9,7 milyar TL olarak gerçekleştiğini görüyoruz. Bu bir önceki yıla göre yüzde 152 artışı ifade ediyor. Aynı dönemde AR-GE harcamalarının üretimden satışlara oranının da yaklaşık binde 5’ten yüzde 1’e yükseldiğini özellikle vurgulamak istiyorum. Bu iyi göstergelerin yanında, İSO 500’ün 1 1 TÜPRAŞ 87.949.306.283 2 2 Ford Otomotiv 37.070.563.066 3 3 Toyota Otomotiv 25.850.659.907 4 4 Oyak-Renault 24.635.365.339 5 - Star Rafineri 20.831.490.442 6 6 Arçelik 18.618.318.252 7 5 TOFAŞ 17.214.311.459 8 7 İskenderun Demir ve Çelik 16.391.885.570 9 - - - 10 8 Ereğli Demir ve Çelik 14.146.073.159 11 15 Aselsan Elektronik 12.591.587.725 12 10 Hyundai Assan Otomotiv 10.903.560.018 13 11 Çolakoğlu Metalurji 10.338.694.378 14 12 Mercedes-Benz Türk 9.943.691.164 15 - - - 16 9 İçdaş Çelik 9.803.127.248 17 13 PETKİM Petrokimya 9.233.405.399 18 22 TUSAŞ 8.677.894.242 19 33 EÜAŞ Elektrik 8.515.825.488 20 17 BSH Ev Aletleri .İstanbul 8.359.211.422 21 14 Vestel Elektronik 7.834.471.752 22 18 Aygaz 7.096.871.977 23 21 Vestel Beyaz Eşya 6.973.646.070 24 20 Tosçelik Profil 6.821.596.719 25 25 Unilever 6.450.827.343 26 23 KARDEMİR 5.947.670.908 27 19 Borçelik 5.833.302.956 28 24 Er-Bakır 5.590.822.991 29 26 Sarkuysan 5.280.678.279 30 45 Yıldız Entegre 5.240.529.005 31 28 Bosch San. 5.235.877.230 32 29 Eren Enerji 5.142.855.672 33 37 Eti Gıda 5.064.201.391 34 39 Enerjisa Enerji 4.788.222.730 35 32 Assan Alüminyum 4.735.845.003 36 27 Eti Maden İşletmeleri 4.599.424.093 37 42 Türkiye Petrolleri 4.440.145.122 38 - Eti Bakır 4.403.956.126 39 47 Hayat Kimya 4.218.086.172 40 31 Milangaz LPG 4.183.924.272 41 30 Kroman Çelik 4.011.288.457 42 35 Yücel Boru ve Profil 3.965.914.426 43 65 Nadir Metal Rafineri 3.883.238.111 44 46 Kastamonu Entegre 3.828.375.148 45 50 Coca-Cola 3.790.697.383 46 41 AKSA Akrilik 3.722.101.899 47 34 Baştuğ Metalurji 3.707.832.143 48 53 Türkiye Kömür İşletmeleri 3.651.639.428 49 44 Konya Şeker 3.544.617.111 50 40 Philsa Philip 3.426.968.235 2018 2017 Üretimden Sıra Sıra Kuruluş Satışlar No No (Net) (TL) 2019 Yılının En Büyük 50 Sanayi KuruluşuİSO SANAYİ 33 AR-GE Harcaması Yapan Kuruluşların Sayısı [Adet] Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasını kamuoyuna İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan [ortada], İSO Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı İrfan Özhamaratlı [solda] ve İSO Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Sadık Ayhan Saruhan [sağda] ile birlikte açıkladı. 225 231 239 243 239 254 262 300 250 200 150 100 50 0 20122013201420152016201720182019 276KAPAK İSO 500 Büyük 34 AĞUSTOS 2020 sanayi kuruluşlarımız ile ilgili ortaya koyduğu ve üzerinde çok düşünmemiz gereken veriler de bulunmaktadır. Bunların başında, finansal göstergeler geliyor. Ne yazık ki bu göstergelerle ilgili olarak, bu yıl da bir iyileşmenin olduğunu söylemekte zorlanıyoruz. 2019 yılında yaşanan tüm olumsuzluklara karşın sanayi kuruluşlarımızın esas faaliyetlerinden elde ettikleri başarılarının, yine finansman maliyetlerinin gölgesinde kaldığını görüyoruz. 2019 yılında 500 Büyük’ün finansman giderleri yüzde 33,4 düşüşle 63,8 milyar TL’ye inerken, finansman giderlerinin faaliyet karı içindeki payı yüzde 88,9’dan yüzde 69,3’e geriledi. Bu rakamlara bakarak 2019 yılında finansman giderlerinin faaliyet karı üzerindeki baskısının azaldığını söyleyebilsek dahi bu giderler yine de yüksek. Finansal göstergeler içinde öncelikle dikkatinizi çekmek istediğim bir başka konu da İSO 500’ün kaynak yapısındaki toplam borçların payıdır. İSO 500’ün bu göstergesinde de son beş yıldır dikkat çeken bozulmanın 2019’da devam ettiğini görüyoruz. 2015 yılı ile birlikte ilk kez yüzde 60’ların üstüne çıkan toplam borçların payı 1,4 puan daha artarak yüzde 68,4’e yükselmiştir. Özkaynakların payı ise yüzde 31,6’ya gerilemiştir. 2019 itibarı ile İSO 500’ün kaynak yapısındaki çarpıklığın en yüksek seviyelere ulaştığını hatırlatmakta ve bu oranların dünya ortalamalarının üstünde olduğunu vurgulamakta yarar görüyorum. Bu borç ve finansal yük altında sanayicinin bugün en büyük avantajı, faizlerin düşük seviyede seyretmesidir. İSO 500’ün temel göstergeleri de göstermektedir ki sanayici kazandıklarıyla borç kapatamıyor. Borçla yaşamak zorunda. Bu borcu çevirebilmek adına düşük faizlere ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle yüksek faizle mücadeleyi hiç hafife almamalıyız. ÜRETİMDEN SATIŞLAR 1 TRİLYON LİRANIN ÜZERİNDE 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2018 yılında 878 milyar lira olan üretimden satışlarını, 2019 yılında yüzde 16,4 artırarak 1 trilyon liranın üzerine çıkardı. 2019 yılındaki artış, 2017’deki yüzde 33,2 ve 2018’deki yüzde 34,5’lik oranlar ile kıyaslandığında, üretimden satışlardaki büyüme Üretimden Satışlar (Net) 652.712 - 878.035 - 1.021.869 89,3 33,2 34,5 16,4 Faaliyet Karı (Zararı) 70.612 9,6 107.822 10,9 92.113 8,1 18,6 52,7 -14,6 Finansman Giderleri 35.175 4,8 95.823 9,7 63.831 5,6 3,6 172,4 -33,4 “Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Kar (EBITDA)” 94.732 12,9 140.228 14,2 128.868 11,3 22,8 48,0 -8,1 Dönem Karı (Zararı) (V.Ö.) 53.085 7,2 63.528 6,4 61.614 5,4 33,2 19,7 -3,0 2017 2018 2019 Değişim (%) Tutar Pay Tutar Pay Tutar Pay 2017/ 2018/ 2019/ (Milyon (%) (Milyon (%) (Milyon (%) 2016 2017 2018 TL) TL) TL) 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda Temel Göstergeler (2017-2018-2019)İSO SANAYİ 35 performansının yavaşladığı görülüyor. Yüzde 16,4 son üç yılın en düşük artışı olarak dikkat çekiyor. İSO 500’ün yıllara göre üretimden satışlar performansına baktığımızda, 2012-2016 döneminde görülen zayıf büyümenin, 2017 ve 2018 yıllarında yerini yüzde 19 ve yüzde 11,8 ile güçlü reel büyümelere bıraktığı izleniyor. 2019 yılında da reel büyüme eğiliminin sürdüğünü görüyoruz. 2019 yılında görülen bu yavaşlamada birçok unsur etkili oldu. İlk olarak ekonomide uygulanan dengeleme politikaları sonucu, iç talep ve dolayısıyla iç satışlar yavaşladı. Diğer yandan enflasyondaki gerileme, nominal olarak hesaplanan satış büyüklüğünü sınırladı. Ayrıca başta Euro Bölgesi olmak üzere dünya ticaretindeki daralmanın etkisiyle yaşanan ihracattaki durağanlık da satışlardaki artışın yavaşlamasında etkili oldu. Son olarak emtia fiyatlarındaki düşüş eğilimini de bu nedenler arasında gösterebiliriz. İSO 500’ü oluşturan şirketler 50’lik gruplar halinde değerlendirildiğinde, sıralamanın ilk 50’sini oluşturan kuruluşların toplam üretimden satışlar içinden aldığı payın yüzde 50’ler mertebesini koruduğunu görüyoruz. TOPLAM FAALİYET KARI BÜYÜKLÜĞÜ 92 MİLYAR LİRA İSO 500’ün en önemli göstergelerinin yer aldığı tablolardan biri de temel göstergeler. Tabloya baktığımızda, 2019 yılında İSO 500’ün faaliyet karı oranı 2,8 puan gerileyerek yüzde 10,9’dan yüzde 8,1’e indi. Toplam faaliyet karı büyüklüğü ise 2018 yılında 108 milyar lira iken, 2019 yılında yüzde 14,6 azalarak 92 milyar liraya düştü. 2019 yılında iç talebin daralması ve dış talep koşullarının zorlaşması nedeniyle sanayi kuruluşları, maliyet artışlarını satış fiyatlarına yeterince yansıtamamış, hatta fiyatlarda Finansman Giderleri (Milyon TL) 8.624 19.185 15.989 27.994 29.006 35.175 95.823 63.831 Faaliyet Karı (Zararı) (Milyon TL) 25.312 36.435 30.457 44.144 52.376 70.612 107.822 92.113 Finansman Giderleri / Faaliyet Karı (%) 34,1 52,7 52,5 63,4 55,4 49,8 88,9 69,3 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 FİNANSMAN GİDERLERİ FAALİYET KARI (%) Bahçıvan, İSO 500 sıralamasını paylaşırken ilk üç şirketi şöyle aktardı: “2019 yılında üretimden net satışlara göre en büyük kuruluş, 87 milyar 949 milyon lira ile uzun yıllardır olduğu gibi yine “Tüpraş” oldu. Araştırmaya göre Türkiye’nin en büyük ikinci sanayi kuruluşu 37 milyar 71 milyon liralık üretimden satışlarıyla “Ford Otomotiv” olurken, üçüncülükte ise 25 milyar 851 milyon lira ile “Toyota Otomotiv” yer alıyor.Next >