< Previous104 MAYIS 2022 AR-GE yapan kuruluş sayısı düşüş gösterdi. İSO 500’de AR-GE harcaması yapan kuruluş sayısının 2013 yılından itibaren gösterdiği kademeli artış 2018 yı- lına kadar sürmüş, izleyen son üç yılda ise AR-GE yapan firma sayısı durağanlaşmıştır. 2019’da 262, 2020’de 271 olan AR-GE yapan firma sayısı 2021 yılında ise 265’e gerilemiştir. Azalma daha çok gıda sektöründeki firmalardan kaynaklanmıştır. AR-GE HARCAMASI YAPAN KURULUŞLARIN SEKTÖREL DAĞILIMI (ADET) 0 38 33 27 24 20 19 18 14 14 11 8 7 6 6 6 5 4 2 1 1 1 10203040 Gıda ürünlerinin imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Ana metal sanayii Elektrikli teçhizat imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Giyim eşyalarının imalatı Madencilik ve taş ocakçılığı Diğer ulaşım araçlarının imalatı Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı Mobilya imalatı Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) İçeceklerin imalatı 300 250 200 150 100 50 0 AR-GE HARCAMASI YAPAN KURULUŞ SAYISI (ADET) 201720182019202020212016 239 254 276 262 271 265MAYIS 2022 105 AR-GE Harcamaları (TL) Sektörler AR-GE Yapan Firma Sayısı AR-GE Harcamaları AR-GE Yapan Firma Sayısı AR-GE Harcamaları 05-08 Madencilik ve taş ocakçılığı640.780.130773.325.252 10 Gıda ürünlerinin imalatı45199.638.52138248.368.871 11 İçeceklerin imalatı34.941.45315.079.097 12 Tütün ürünleri imalatı---- 13 Tekstil ürünlerinin imalatı20113.587.86719117.801.893 14 Giyim eşyalarının imalatı959.863.898868.664.689 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç)28.583.45417.761.550 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı614.182.614637.524.194 19 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı240.683.376246.724.327 20 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı24221.701.23527367.658.770 21 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı6194.864.8836238.544.763 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı1796.065.00018140.912.747 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı12114.155.39211194.699.887 24 Ana metal sanayii22140.021.42324127.796.776 25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)15229.295.39714508.552.638 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı5998.654.12241.267.020.165 27 Elektrikli teçhizat imalatı21753.701.952201.057.475.611 28 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı12195.158.94314244.145.361 29 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı322.314.420.761333.315.114.770 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı5468.282.8496864.618.999 31 Mobilya imalatı426.769.293539.397.159 32 Diğer imalatlar---- 32.1 Mücevherat, bijuteri eşyaları ve ilgili ürünlerin imalatı---- 35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı2174.0001240.000 Toplam2716.237.295.8932658.971.427.519 Anket Verileri 20202021106 MAYIS 2022 TEKNOLOJİ YOĞUNLUKLARINA GÖRE YARATILAN KATMA DEĞER İSO 500’de kuruluşların teknoloji yoğunluklu sektör grup- ları itibarıyla yarattıkları katma değerin dağılımı da ince- lenmektedir. Teknoloji yoğunluklu sektör grupları içinde sadece imalat sanayi firmaları yer almaktadır. Madencilik ve taş ocak- çılığı ile elektrik, gaz, buhar, su üretimi kapsam dışı bı- rakılmaktadır. Bu nedenle imalat sanayi altında faaliyet gösteren 473 firmanın verileri ile hesaplama ve dağılım yapılmaktadır. Teknoloji yoğunlukları itibarıyla 4 sektör grubu bulun- maktadır. Bunlar düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler, orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler, orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler ve yüksek teknoloji yo- ğunluklu sanayilerdir. Teknoloji yoğunluklu sanayi grup- ları içinde yer alan sanayi sektörleri NACE Rev.2 sanayi sınıflandırması ile birlikte tabloda sunulmaktadır. Teknoloji yoğunluklu sektör grupları için yaratılan kat- ma değer göstergesi kullanılmaktadır. Kullanılan, katma değer “üretici fiyatlarıyla brüt katma değer” (üretim fak- törlerine yapılan ödemeler [ödenen maaş ve ücretler + ödenen faizler + milli gelir anlamında kar] + yıl için ayrılan amortismanlar + ödenen dolaylı vergiler – sübvansiyonlar toplamı) göstergesidir. Teknoloji yoğunluklu sektör grupları da kendi içinde top- lulaştırılmaktadır. Bu bağlamda değerlendirildiğinde 2021 yılında yaratılan katma değer içerisinde en yüksek payı yüzde 33,3 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler almış, ancak 2020 yılıyla kıyaslandığında bu pay 4 puan azalmış- tır. Aynı dönemde orta-düşük teknoloji yoğunluklu sana- yilerin payı 0,9 puan artarak yüzde 32,4’e yükselmiştir. 2021’de en büyük pay artışını 3,5 puan ile orta-yüksek teknolojili sanayiler grubu göstermiş, bu grubun payı yüzde 28,3’ye yükselmiştir. Son olarak yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2020 yılında yüz- de 6,4 iken 2021’de yüzde 6,1’e gerilemiştir. Böylece yük- sek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı önceki iki yılda gözlenen hissedilir artışın ardından 2020 ve 2021 yılların- da sınırlı düşüşler göstermiştir. TEKNOLOJI YOĞUNLUKLARINA GÖRE YARATILAN KATMA DEĞERIN DAĞILIMI (%) Düşük Teknoloji Yoğunluklu Sanayiler Orta-Yüksek Teknoloji Yoğunluklu Sanayiler Orta-Düşük Teknoloji Yoğunluklu Sanayiler Yüksek Teknoloji Yoğunluklu Sanayiler 2018 2019 2020 2021 37,5 40,0 37,3 33,3 35,0 29,6 31,5 32,4 22,2 23,5 24,8 28,3 5,3 6,9 6,4 6,1 %100 YERLİ SERMAYE İLE 2021 YILI KABLO SEKTÖRÜ İHRACAT İKİNCİSİ Sektörde 30.Yıl Türkiye’nin ilk 500 sanayi kuruluşu arasında Türkiye’nin ilk 150 ihracatçısı arasında Mega Projelerde çözüm ortağı 2021 157 Milyon USD 93 Milyon USD 92 Milyon USD 118 Milyon USD 114 Milyon USD 1429 Milyon TL Toplam Satış 654 Milyon TL Toplam Satış 523 Milyon TL Toplam Satış 570 Milyon TL Toplam Satış 416 Milyon TL Toplam Satış ATOM KABLO www.atom.com.tr 20202019 20182017 108 MAYIS 2022 2021 yılı itibarıyla 473 imalat sanayi firmasından 189’u düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerde faaliyet göster- mektedir (2020: 205). 141 firma orta-düşük (2020: 134), 129 firma orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler kapsamında yer almaktadır (2020: 122). Yüksek tekno- loji yoğunluklu sanayilerde faaliyet gösteren firma sayısı ise 2020 yılında 16 iken 2021 yılında 14 olmuştur. Türki- ye’de sanayinin yüksek katma değerli ve yüksek tekno- loji yoğunluklu sektörlere dönüşüm ihtiyacı sürmektedir. Yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlerin payında 2018 ve 2019'da hissedilir bir artış yaşanmıştır. 2020 ve 2021'de ise sınırlı bir gerileme söz konusudur. Buna rağmen orta-yüksek ve yüksek teknoloji yoğun- luklu sektörlerin katma değerden aldıkları pay 2019 yılın- da ilk kez yüzde 30 bandını aşmış, 2020’de yüzde 31,2’e, 2021’de ise yüzde 34,3’e çıkmıştır. Teknoloji Yoğunluklarına Göre Yaratılan Katma Değer Dağılımı Teknoloji Yoğunluğu Itibarıyla Sektör Grupları Toplam Brüt Katma Değer Toplam Brüt Katma Değer Pay (%) KodSektörler Firma Sayısı Toplam Brüt Katma Değer Brüt Katma Değer Pay (%) Düşük Teknoloji Yoğunluklu Sanayiler 160.778.166.94733,3 10 Gıda ürünlerinin imalatı9340.778.191.5878,4 11 İçeceklerin imalatı49.807.482.5622,0 12 Tütün ürünleri imalatı257.557.693.91211,9 13 Tekstil ürünlerinin imalatı4623.148.409.0314,8 14 Giyim eşyalarının imalatı134.602.592.2011,0 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı--- 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç)58.192.609.3641,7 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı1513.986.774.7902,9 18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması (18.2 Hariç)--- 31 Mobilya imalatı52.440.603.1530,5 32 Diğer imalatlar (32.5 Hariç)5-74.713.7500,0 18.2 Kayıtlı medyanın çoğaltılması --- 19 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı421.255.654.2454,4 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı2314.176.605.7652,9 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı2116.964.408.7323,5 24 Ana metal sanayii7592.927.933.77419,2 25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (25.4 Hariç)169.310.954.3461,9 30.1 Gemi ve tekne yapımı21.616.646.7480,3 20 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı3944.383.694.2769,2 136.498.271.10928,3 25.4 Silah ve mühimmat (cephane) imalatı27.070.297.2331,5 27 Elektrikli teçhizat imalatı2920.848.444.8244,3 28 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı1610.764.169.5992,2 29 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı4254.420.186.43011,3 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı (30.1 ve 30.3 Hariç)1-988.521.253-0,2 32.5 Tıbbi ve dişçilik ile ilgili araç ve gereçlerin imalatı--- Yüksek Teknoloji Yoğunluklu Sanayiler 29.257.063.8616,1 21 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı66.303.628.9281,3 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı512.613.588.8472,6 30.3Hava taşıtları ve uzay araçları ile bunlarla ilgili makinelerin imalatı310.339.846.0862,1 473482.785.705.527 Orta-Düşük Teknoloji Yoğunluklu Sanayiler 32,4 Orta-Yüksek Teknoloji Yoğunluklu Sanayiler 156.252.203.610110 MAYIS 2022 2021, dünya genelinde yaygın aşılama sonucu salgının kontrol altına alınmaya başlandığı, iktisadi ve sosyal faa- liyetlere kontrollü olarak geri dönüşün yaşandığı, ekono- mide ve özellikle sanayilerde hızlı toparlanmanın yaşan- dığı bir yıl olmuştur. Küresel sanayide tedarik zincirlerindeki değişim ve bu değişimin etkileri hızlanmış, arz yanlı sıkıntılar kalıcı hale gelme sinyali vermiştir. Emtia ve enerji fiyatlarındaki artışlar ile arz ve tedarik sı- kıntıları nedeniyle dünya genelinde sanayi malı fiyatların- da artışlar yaşanmış ve bu artışlar kalıcı etkiler yaratmıştır. Türk sanayi sektörünün iç ve dış talep koşullarında önemli bir iyileşme yaşanmıştır. Özellikle küresel tedarik zincirle- rindeki değişim ve yakından tedarik eğilimleri ile Türk sa- nayine yönelik yüksek bir ilave tedarik talebi oluşmuştur. Talep artışı sektörel olarak genele yayılı görünüm sergile- miş ve ilave kapasite yatırımları planlanarak devreye alın- maya başlanmıştır. Kalıcı ilave tedarik talebi ile sanayide yatırımların sürmesi öngörülmektedir. Finansal koşullar 2021 yılında normalleşmeye başlamış, ancak yılın son aylarında finansal kırılganlıklar ve dalga- lanmalar yine artmıştır. Türk lirasında yüksek değer kaybı yaşanmıştır. Yüksek enflasyon giderek kalıcı hale gelmektedir. Sana- yi firmaları uzun yıllar sonra yeniden yüksek enflasyonlu ortamda faaliyet göstermek zorunda kalmaktadır. Enflas- yonist dönemde işletme yönetimi ilave yetkinlikler gerek- tirmektedir. Salgın sonrası ortaya çıkan koşullar küresel ölçekte sana- yinin önemini giderek artırmaktadır. Ülkeler kritik sanayi- lere sahip olmaya çalışmakta, sanayide rekabet haritası değişmektedir. Bu durum Türk sanayi sektörünü destek- lemektedir. Buna bağlı olarak sanayinin GSYH içindeki payı da artmaktadır. İlave tedarik talebi ile İSO 500 ihracatını tarihinin en yük- sek seviyesine taşımıştır. Önümüzdeki yılarda da sanayi- nin büyüme performansı açısından ihracat sürükleyici ve belirleyici olmaya devam edecektir. SONUÇ: GELECEK İÇİN DEĞERLENDİRMELER 2021 yılında sektörlerin performansı genel olarak büyü- me şeklinde gerçekleşmiştir. Ancak küresel emtialardaki fiyat artışlarının etkisiyle emtia ve enerji yoğun sektörler- de cari fiyatlarla büyüme daha yüksek gerçekleşmiştir. 2021 yılında sanayi kuruluşları hızlı artan iç ve dış talep karşısında üretim ve satışlarını önemli ölçüde arttırmış, ancak bunları daha çok borçlanma yolu ile finanse etmiş- tir. Borçların aktifler içindeki payı ilk kez yüzde 70’i aşmış- tır. Büyümenin bu bileşimiyle uzun vadede sürdürülmesi mümkün gözükmemektedir. Duran varlıklar yeni kapasite yatırımları ve sağlanan yeni- den değerleme olanağı ile uzun yıllar sonra ilk kez yüzde 51,1 gibi yüksek bir oranda büyümüştür. Yeni yatırımlar ile duran varlıklardaki büyümenin sürmesi beklenmektedir. Firmalar çekirdek faaliyetlerine öncelik vermeye devam etmektedir. Böylece FAVÖK büyüklüğü önemli ölçüde ar- tarken pozitif FAVÖK büyüklüğüne sahip firmaların sayısı 2013’ten bu yana en yüksek ikinci seviyesine ulaşmıştır. Firmalar, sanayi ürünlerinde küresel ölçekte yaşanan fi- yat artış eğilimini iyi değerlendirmiş ve faaliyet giderlerin- de azami tasarrufa gitmiştir. Böylece karlılıkları artmıştır. Döviz kurlarındaki artışlar net kambiyo karları ile sanayi şirketlerinin toplulaştırılmış gelir-gider tablosuna olumlu katkı sağlamaya devam etmiştir. Satış karlılığı, özkaynak karlılığı ve aktif karlılığı son 11 yılın en yüksek seviyelerinde gerçekleşmiştir. Bu seviye- lerin korunması ve sürdürülebilir kılınması öncelikli hedef olmalıdır. AR-GE harcamalarında yaşanan artış teknoloji faaliyetle- rinin dışsal koşullardan ayrışmaya başladığının bir işareti olarak nitelenebilir. Ayrıca yeni normal içinde teknoloji ve dijitalleşmenin artan önemi, bu alanlardaki harcamaları teşvik etmeye devam edecektir. Orta yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payında artış sürmüştür. Buna rağmen dağılımda yüksek teknoloji yönünde yapısal bir değişim için halen yeni giri- şimlere ihtiyaç duyulmaktadır. Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu (İSO 500) 2021 yılı çalışması, sanayinin mevcut durumu ve geleceği açısından önemli sonuçlar ortaya koymaktadır. Bu sonuçlar arasından öne çıkan bazı başlıklar şu şekildedir.TÜRKİYE'NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU SIRALAMA 2021 yılında üretimden satışlar, net satışlar, katma değer, özkaynak, aktif toplamı, vergi öncesi dönem kar/zarar, faiz, amortisman ve vergi öncesi kar/zarar, ihracat, çalışanlar ortalaması.Next >