< Previous38 TEMMUZ 2022 YABANCI SERMAYE PAYLI KURULUŞLAR Türk sanayi sektöründe yabancı sermaye paylı kuruluşlar önemli bir rol oynamaya devam etmektedir. Bu nedenle İSO 500’de olduğu gibi İSO İkinci 500’de de yabancı sermaye paylı kuruluşların göstergeleri incelenmektedir. Yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 74 ile en yüksek seviyesinde. 2021 yılında İSO İkinci 500’de yabancı sermaye paylı ku- ruluşların sayısı artış eğilimini sürdürmüştür. 2021 yılında yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 5 adet artarak 74’e yükselmiştir. Böylece 2012 yılındaki en yüksek sayı olan 72 kuruluş sayısı aşılmıştır. Yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısında firmaların sermaye yapılarındaki değişimlerin yanı sıra İSO 500 ile İSO İkinci 500 arasındaki geçişler de etkili olmaktadır. Yabancı sermaye paylı kuruluşların ekonomik büyüklüklerdeki payı arttı. İSO İkinci 500’de yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısında 2021 yılında yaşanan artış, bu kuruluşların temel büyüklüklerden aldıkları payları da pozitif etkilemiştir. 2021 yılında İSO İkinci 500 kapsamındaki 74 yabancı sermaye paylı kuruluşun üretimden satışlar içinden aldığı pay yüzde 14,4’ten yüzde 14,8’e yükselmiştir. Üretici fiyatlarıyla brüt katma değer içinden alınan pay da yüzde 16,8’den yüzde 16,9’a çıkmıştır. Dönem karı ve zarar toplamı içindeki payı yüzde 17,3’ten yüzde 17,6’ya yükselmiştir. Yabancı sermaye paylı kuruluşların karlılık performansı diğer kuruluşlara göre daha yüksek gerçekleşmiştir. Buna ilave olarak faiz, amortisman ve vergi öncesi kar ve zarar toplamındaki payları da yüzde 15,1’den yüzde 15,5’e yükselmiştir. Yabancı sermaye paylı kuruluşların ihracat içinden aldıkları pay yüzde 16,2’den yüzde 17,9’a yükselmiştir. Ücretli çalışanlar payı da yüzde 12,5’ten yüzde 13,7’ye ulaşmıştır. 2021 yılında İSO İkinci 500’ün birçok alanda gösterdiği büyüme performansında yabancı sermaye paylı kuruluşların katkısı artmıştır. Bu artışta, hem yabancı sermaye paylı kuruluş sayısındaki yükseliş hem de üretimden satışlar ve kar gibi göstergelerdeki daha yüksek performanslar etkili olmuştur. İSO İkinci 500’de yabancı sermaye paylı kuruluşların 2020 yılında 1,62 milyar dolar olan ihracatı, 2021 yılında yüzde 49,3 artarak 2,41 milyar dolara yükselmiştir. Bu artış, İSO İkinci 500’de yüzde 35,4 olan ihracat artışının üzerinde bir performansa işaret etmektedir. Böylece İSO İkinci 500’de yer alan yabancı sermaye paylı kuruluşların Türkiye’nin toplam ihracatı içindeki payı 2020 yılında yüzde 0,95 iken 2021 yılında yüzde 1,07’ye yükselmiştir. YABANCI SERMAYELI PAYLI KURULUŞLAR (ADET) 75 50 25 0 20172020202120182019201620152014201120132012 66 6767 65 64 69 61 59 72 71 74TEMMUZ 2022 39 Yabancı Sermaye Paylı Kuruluşların Ağırlığı (%) Yıl Kuruluş Sayısı Üretimden Satışlar (Net) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar/Zarar Ihracat Ücretle Çalışanlar Ortalaması 2011 6714,221,123,5-16,012,0 2012 7215,120,023,3-17,014,8 2013 6613,517,920,015,417,811,3 2014 7114,717,913,415,819,112,7 2015 6713,817,321,019,817,813,1 20166513,214,717,714,716,210,9 20176112,615,214,713,915,010,7 20185912,714,816,113,014,110,1 20196413,715,411,613,916,011,6 2020 6914,416,817,315,116,212,5 2021 7414,816,917,615,517,913,7 Yabancı sermaye paylı kuruluşların 1/3’ü otomotiv sektöründe. İSO İkinci 500’de yer alan kuruluşlar 25 alt sektörde faa- liyet göstermektedir. Bu sektörler arasında yabancı ser- maye paylı kuruluşların faaliyet gösterdiği sektör sayısı 2020 yılında 20 iken 2021 yılında 19’a inmiştir. En çok ya- bancı sermaye paylı kuruluşun faaliyet gösterdiği alt sek- törler; 11 firma ile motorlu kara taşıtları imalatı, 8 firma ile plastik ve kauçuk ürünleri imalatı ile mineral ürünler imalatı, 7 firma ile elektrikli teçhizat ürünleri imalatı, 6 fir- ma ile kimyasallar ve kimyasal mamuller, 5’er firma ile gıda imalatı, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı ve ana metal sanayileridir. İSO İkinci 500’de yabancı sermaye paylı ku- ruluş sayısı en çok artan sektörler 2 kuruluş ile elektrikli teçhizat ve mineral ürünler imalatıdır. 54 firmada yabancı sermaye payı yüzde 50’nin üzerinde. İSO İkinci 500’de yer alan 74 yabancı sermaye paylı ku- ruluş içinde yabancı sermaye payı yüzde 50 ve üzerinde olan kuruluş sayısı 46’dan 54’e yükselmiştir. Bu firmalar 74 firma içinde önemli bir ağırlığa sahiptir. Yabancı sermaye payları düştükçe firmaların ekonomik büyüklükler içindeki payları da azalmaktadır. YABANCI SERMAYELI KURULUŞLARIN PAYI (%) Üretimden Satışlar (Net) Brüt Katma Değer Dönem Kar ve Zarar Toplam (V.Ö.) İhracat %14,8%16,9 %17,6 %17,940 TEMMUZ 2022 Yabancı Sermaye Paylı Kuruluşlara İlişkin Göstergeler (%) Yabancı Sermaye Payı 0,01 - 2525,01 - 5050+ Kuruluş Sayısı71354 Kuruluş Sayısı Oran (%)9,517,673,0 Üretimden Satışlar (Net)8,316,275,5 Net Satışlar8,016,775,3 İhracat 9,916,573,6 Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.)5,616,977,5 Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Kar/Zarar8,714,676,8 Özkaynak5,318,176,6 Aktif Toplamı8,017,174,9 Ücretle Çalışanlar9,517,972,6 Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla)7,215,477,4 Yabancı Sermaye Paylı Kuruluşların Sektörel Dağılımı (Adet) SektörlerYabancı Sermaye Paylı Kuruluş Sayısı 05-08Madencilik ve taş ocakçılığı1 10Gıda ürünlerinin imalatı5 11İçeceklerin imalatı1 13Tekstil ürünlerinin imalatı2 17Giyim eşyalarının imalatı5 18Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı1 19Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması1 20Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı6 21Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı2 22Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı8 23Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı8 24Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı5 25Ana metal sanayii3 26Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)2 27Elektrikli teçhizat imalatı7 28Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı3 29Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı11 30Diğer ulaşım araçlarının imalatı1 31Mobilya imalatı242 TEMMUZ 2022 İKİNCİ 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU İÇİNDE İSO ÜYELERİ İSO İkinci 500’de İSO üyelerinin sayısı 132’ye düştü. İSO İkinci 500, Türkiye genelindeki sanayi kuruluşlarını kapsamakla birlikte İstanbul Sanayi Odası’na üye kuru- luşların gelişimi ayrı bir değerlendirme konusunu oluş- turmaktadır. Yıllar itibarıyla değerlendirildiğinde İSO üyesi kuruluşların sayısı azalmaya devam etmektedir. İSO üyesi sayısında- ki gerileme son yıllarda hız kazanmıştır. 2018 yılında 156 olan İSO üyesi kuruluş sayısı 2019 yılında 151’e, 2020 yı- lında ise 141’e gerilemiştir. 2021 yılında 9 adet daha aza- larak 132’ye inmiştir. İSO 500’de olduğu gibi İSO İkinci 500’de de İSO üyesi ku- ruluşların sayısının azalması, sanayinin Türkiye geneline dengeli bir yayılma eğilimi içinde olduğunu göstermek- tedir. Ayrıca İstanbul’un gelişimi ve ortaya çıkan mevcut koşulları içinde sanayinin büyümekte zorlandığı da bir gerçektir. Mevcut firmalar fiziki olarak bulundukları yerlerde bü- yümenin sınırına yaklaşmıştır. Yeni yatırımlar da büyük ölçüde teşvik kapsamı dışındadır. Bu da sanayinin İstan- bul’da büyümesini sınırlamaktadır. ISO ÜYESI KURULUŞLAR (ADET) 200 160 120 80 40 0 20172018201920202021201620152014201320122011 185185 180 177 166 157 156 151 141 132 184 İSO Üyesi Kuruluşların Ağırlığı (%) ISO Üyesi Kuruluş Sayısı Net Satışlar Üretimden Satışlar (Net) Ihracat Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) Aktif Toplamı Özkaynak Ücretle Çalışanlar Ortalaması Brüt Katma Değer 2011 18538,337,139,940,836,038,545,142,5 2012 18438,136,938,141,435,838,241,442,9 2013 18537,537,136,233,035,437,943,241,0 2014 18037,636,335,340,135,940,341,941,1 2015 17738,036,134,747,836,239,941,342,0 2016 16633,833,135,243,032,036,240,538,3 2017 15732,531,932,636,731,332,238,035,1 2018 15632,031,432,533,435,233,337,935,3 2019 15130,030,029,931,831,431,736,933,6 2020 14128,927,730,433,228,229,534,833,5 2021 13227,226,828,824,626,427,230,332,8TEMMUZ 2022 43 Net katma değerde ödenen faizlerin payı arttı. İSO İkinci 500’deki İSO üyesi kuruluşların faktör gelirle- ri dağılımı, yaratılan net katma değerin üretim faktörleri arasındaki paylaşımını göstermesi açısından önemli bir göstergedir. 2021 yılında milli gelir anlamında kar payı yüzde 43,5’den yüzde 42,3’e inmiştir. Ödenen maaş ve üc- retlerin payı ise yüzde 43,5’ten yüzde 41,3’e gerilemiştir. Buna karşın ödenen faizlerin payı ise yüzde 13’ten yüzde 16,4’e yükselmiştir. 2020 yılında salgın nedeniyle sağla- nan düşük faizli kredi destekleri ödenen faizlerin payını düşürmüştür. 2021 yılında ise faizlerin normalleşmesi ile ödenen faizlerin payı yeniden yükselmiştir. TEMEL GÖSTERGELER İSO üyelerinin temel büyüklükler içindeki payları da geriledi. 2021 yılında İSO üyesi kuruluşların sayısındaki yüksek azalış doğrultusunda İSO üyesi kuruluşların temel büyük- lükler içinden aldıkları paylar gerilemiştir. İSO üyelerinin üretimden satışlar içindeki payı 2020 yılın- da yüzde 27,7 iken 2021 yılında 0,9 puan azalarak yüzde 26,8 ile en düşük seviyesine gerilemiştir. İSO üyelerinin ihracat içindeki payı 2020 yılında yüzde 30,4 iken 2021 yılında yüzde 28,8’e inmiştir. Dönem kar ve zarar toplamındaki payı ise 8,6 puanlık düşüşle yüzde 33,2’den yüzde 24,6’ya inmiştir. Benzer şekilde İSO üyesi kuruluşların payı; net satışlar- da yüzde 28,9’dan yüzde 27,2’ye, özkaynaklarda yüzde 29,5’ten yüzde 27,2’ye, toplam aktiflerde yüzde 28,2’den yüzde 26,4’e ve ücretle çalışanlar sayısında yüzde 34,8’den yüzde 30,3’e düşmüştür. Aynı dönemde İSO üyesi kuruluşların brüt katma değer içindeki payı da 0,7 puanlık düşüşle yüzde 32,8’e inmiştir. Görüldüğü üzere tüm göstergelerde sayısal düşüşe pa- ralel olarak İSO üyesi kuruluşların paylarında düşüş söz konusudur. ISO ÜYELERININ PAYI (%) İhracatÜretimden Satışlar (Net) 20202021 %27,7 %30,4 %26,8 %28,8 ISO ÜYESI KURULUŞLARDA FAKTÖR GELIRLERI DAĞILIMI (%) Ödenen Faizler Ödenen Maaş ve Ücretler Milli Gelir Anlamında Kar 42,3 16,4 41,344 TEMMUZ 2022 Devamı Diğer Sayfada İSO Üyesi Kuruluşların Temel Göstergeleri (TL) A İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu B İSO Üyesi 132 Sanayi Kuruluşu B/A (%) Üretimden Satışlar (Net)339.219.551.10790.780.224.49526,8 Net Satışlar384.432.747.805104.727.106.46027,2 İhracat (GTS'ye Göre, Bin $)13.470.0023.875.99328,8 Dönem Karı (V.Ö.)43.920.981.23511.821.792.39726,9 Dönem Zararı6.221.033.2782.531.209.81140,7 Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.)37.699.947.9579.290.582.58624,6 Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Kar/Zarar63.676.782.16518.169.054.85928,5 Toplam Borçlar243.799.509.09363.150.656.35125,9 --Kısa Vadeli Borçlar168.004.004.37248.343.479.38128,8 Mali Borçlar66.054.661.62116.841.781.87425,5 Diğer Borçlar101.949.342.75131.501.697.50730,9 --Uzun Vadeli Borçlar75.795.504.72114.807.176.97019,5 Mali Borçlar66.075.833.82713.261.787.43720,1 Diğer Borçlar9.719.670.8941.545.389.53315,9 Özkaynak146.528.801.84139.891.049.10527,2 --Ödenmiş Sermaye53.548.970.71712.089.660.84922,6 --Sermaye Yedekleri26.849.880.6398.655.365.23032,2 --Kar Yedekleri21.273.110.6927.342.923.87734,5 --Geçmiş Yıl Karları28.338.475.3818.486.058.31329,9 --Geçmiş Yıl Zararları14.082.500.7943.979.026.32928,3 --Dönem Net Karı36.962.503.9009.919.019.85526,8 --Dönem Net Zararı6.361.638.6952.622.952.69041,2 Aktif Toplamı390.328.310.929103.041.705.45426,4 --Dönen Varlıklar263.975.093.59973.691.156.69527,9 --Duran Varlıklar126.353.217.33029.350.548.75923,2 --Maddi Duran Varlıklar86.850.924.47620.517.442.34023,6TEMMUZ 2022 45 TEMEL GÖSTERGELER İSO Üyesi Kuruluşların Temel Göstergeleri (TL) A İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu B İSO Üyesi 132 Sanayi Kuruluşu B/A (%) --Diğer Duran Varlıklar39.502.292.8548.833.106.41922,4 --Birikmiş Amortismanlar69.353.098.38422.114.131.67831,9 Ücretle Çalışanlar260.95978.99230,3 Ödenen Maaş ve Ücretler26.147.233.9968.283.889.41031,7 Ödenen Faizler13.186.567.7363.280.497.38624,9 Milli Gelir Anlamındaki Kar31.821.500.2658.486.260.26726,7 Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla)71.155.301.99720.050.647.06328,2 Amortismanlar10.780.826.3233.400.602.95431,5 Diğer Dolaylı Vergiler338.082.610119.413.51735,3 Brüt Katma Değer (Temel Fiyatlarla)82.274.210.93023.570.663.53428,6 Ödenen KDV + ÖTV9.939.428.8296.688.102.92367,3 Sübvansiyonlar48.727.3655.208.26910,7 Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla)92.164.912.39430.253.558.18832,8 Başlangıcı Önceki Sayfada46 TEMMUZ 2022 HALKA AÇIK KURULUŞLARIN (*) PERFORMANSI Halka açık kuruluşların sayısı 31’e yükselse de sınırlı kalmaya devam etti. İSO İkinci 500’de halka açık kuruluşların sayısı 2021 yılında bir önceki yıla göre 7 adet artarak 31’e yükselse de sınır- lı kalmaya devam etmiştir. Verinin toplanmaya başladığı 2017’de 35, 2018’de 37, 2019’da 35, 2020’de 24 olan halka açık kuruluş sayısı aradan geçen beş yılda önemli bir deği- şim göstermemiştir. Halka açılmalar, sermayenin tabana yayılması ve şirket- lerin bir finansman enstrümanı olarak kullanması açısın- dan önemlidir. Ancak halka açık kuruluşlar sayısının yatay seyri, henüz çok az sayıda şirketin bu yönetimi kullandığını göstermektedir. Diğer taraftan 2021 yılında halka açılma- larda yaşanan önemli artışa rağmen bunun İSO İkinci 500’e yansımasının sınırlı kalması da dikkat çekicidir. Kuruluş sayısındaki artışa bağlı olarak halka açık kuruluş- ların İSO İkinci 500’ün temel göstergelerdeki payı artmıştır. 2021'de halka açık kuruluşların üretimden satışlar içindeki payı yüzde 4,7’den yüzde 6,6’ya yükselmiştir. Benzer şekil- de ihracat içindeki payı yüzde 5,6’dan yüzde 5,9’a çıkmıştır. Dönem kar ve zarar payı 2020 yılında karşılaşılan zararlar nedeniyle yüzde 1,4 iken 2021 yılında artan karlarında et- kisi ile yüzde 3,6 olmuştur. Halka açık kuruluşlar 2021 yı- lında toplulaştırılmış olarak daha yüksek kar elde etmiştir. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar ve zarar toplamı payında da artış yaşanmıştır. Halka açık kuruluşların faiz, amortisman ve vergi öncesi kar ve zarar toplamı içindeki payı yüzde 4,7’den yüzde 6,1’e çıkmıştır. Yine toplam borçların payı yüzde 7,4’ten yüzde 8,8’e, ak- tiflerin payı yüzde 7,1’den yüzde 8,4’e özkaynakların payı yüzde 6,6’dan yüzde 7,9’a artışlar göstermiştir. (*) Halka açıklık payları, kuruluşların ankette beyan etmiş oldukları bilgilere dayanmaktadır. HALKA AÇIK KURULUŞLARIN TEMEL GÖSTERGELER IÇINDEKI PAYLARI (%) 20202021 Üretimden Satışlar (Net)4,76,6 İhracat5,65,9 Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.)1,43,6 Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Kar/Zarar 4,76,1 Toplam Borçlar7,48,8 Özkaynak6,67,9 Aktif Toplamı7,18,4 Ücretle Çalışanlar3,96,6 Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla)3,75,3 HALKA AÇIK KURULUŞLARIN TEMEL GÖSTERGELER IÇINDEKI PAYLARI (%) %8,8 Toplam Borçlar %8,4 Aktif Toplamı %6,1 FAVÖK %7,9 Özkaynak %3,6 Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.)TEMMUZ 2022 47 Halka Açık Kuruluşların Temel Göstergeleri (TL) A İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu B 31 Halka Açık Sanayi Kuruluşu B/A (%) Üretimden Satışlar (Net)339.219.551.10722.399.562.7826,6 Net Satışlar384.432.747.80526.084.608.4066,8 İhracat (GTS'ye Göre, Bin $)13.470.002789.2065,9 Dönem Karı (V.Ö.)43.920.981.2352.679.398.2226,1 Dönem Zararı6.221.033.2781.339.915.63221,5 Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.)37.699.947.9571.339.482.5903,6 Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Kar/Zarar63.676.782.1653.914.862.6456,1 Toplam Borçlar243.799.509.09321.439.139.9458,8 --Kısa Vadeli Borçlar168.004.004.37215.261.449.8609,1 Mali Borçlar66.054.661.6216.447.594.0949,8 Diğer Borçlar101.949.342.7518.813.855.7658,6 --Uzun Vadeli Borçlar75.795.504.7216.177.690.0868,2 Mali Borçlar66.075.833.8275.349.462.6768,1 Diğer Borçlar9.719.670.894828.227.4108,5 Özkaynak146.528.801.84111.521.500.8617,9 --Ödenmiş Sermaye53.548.970.7174.627.501.1818,6 --Sermaye Yedekleri26.849.880.6393.259.617.75012,1 --Kar Yedekleri21.273.110.6923.561.813.57616,7 --Geçmiş Yıl Karları28.338.475.381883.788.1563,1 --Geçmiş Yıl Zararları14.082.500.7941.770.891.09412,6 --Dönem Net Karı36.962.503.9002.307.019.3366,2 --Dönem Net Zararı6.361.638.6951.347.348.04321,2 Aktif Toplamı390.328.310.92932.960.640.8068,4 --Dönen Varlıklar263.975.093.59820.181.809.7627,6 --Duran Varlıklar126.353.217.33012.778.831.04310,1 --Maddi Duran Varlıklar86.850.924.4769.829.468.31711,3 Devamı Diğer SayfadaNext >