< Previous156 l MAYIS 2022 GIDA FİYATLARINA KÜRESEL ETKİLERİ UKRAYNA-RUSYA SAVAŞI’NIN DÜNYA GÜNDEMİ FinansİSO SANAYİ 157 U krayna-Rusya savaşının tahıl ve bitkisel yağ arzını etkilemesinin ardından küresel gıda fiyatları, son 14 yılın en yüksek aylık yükselişini göstererek yeni bir rekor seviyeye ulaştı. Ukrayna ve Rusya toplam olarak dünyadaki tüm buğdayın yaklaşık yüzde 30’unu ve tüm mısırın yaklaşık yüzde 18’ini ihraç ediyor. Bu tahıl ihracatının büyük çoğunluğu Karadeniz limanları üzerinden Orta Doğu ve Afrikaya dağılıyor. Avrupa ülkelerinin ise bu ticarette oldukça düşük bir payı mevcut. Buğday ve mısır, dünyadaki tüm kalorilerin veya basitçe tüm yiyeceklerin (çeşitli şekillerde) neredeyse yüzde 30’unu oluşturuyor. Buğday, küresel gıda güvenliği için en önemli emtia. Ukrayna tek başına dünyadaki tüm buğdayın yaklaşık yüzde 10’unu ve tüm mısırın yaklaşık yüzde 16’sını ihraç ediyor. Savaş nedeniyle birçok liman kapatıldı ve Ukrayna’nın kara altyapısı Rus topları tarafından saldırı altında. Küresel olarak ticareti yapılan bir emtia olarak, bu arz kesintisi, fiyatın herkes için artması anlamına gelir. Beklenen önemli verim düşüşleri nedeniyle, önümüzdeki pazarlama yılında Ukrayna ve Rusya’dan yapılan ihracat pek olası görünmüyor. Savaş önümüzdeki birkaç hafta içinde biterse, bazı ihracatlar hala mümkün olacak. En kötü durumda (devam eden savaş senaryosu altında) bu, dünyanın yaklaşık 60 milyon ton buğday, 38 milyon ton mısır ve 10,5 milyon ton arpanın eksik olacağı veya tahıl ihracatının düşeceği anlamına gelir. Savaş öncesi seviyelere geri dönmek için iki - üç yıl gerekli ve eksik hacimdeki tahılın başka bir yerden tedarik edilmesi oldukça zor gözüküyor. BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün mart ayı gıda fiyat endeksi, savaşın Ukrayna ve Rusya’dan gelen tedarik hatlarını kapatmasının ardından geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 34 artarak arka arkaya üçüncü rekor seviyeye yükseldi. Endeks şubat ayına göre yüzde 12,6 daha yüksekti ve bu, organizasyonun “dev bir sıçrama” olarak 158 MAYIS 2022 DÜNYA GÜNDEMİ Finans nitelendirdiği bir artıştı. Rusya, şubat ayında komşusunu işgal etmesinden bu yana buğday sevkiyatına devam ediyor, ancak batı yaptırımlarının ödemeleri karmaşık hale getirmesi, tedarik belirsizliklerine yol açıyor. Gıda maliyetleri, gelişmiş ekonomilerde tüketici harcamalarının yüzde 17’sini oluştururken, gelişmekte olan ülkelerde çok daha yüksek bir orana sahip. Örneğin, Sahra altı Afrika’da gıda, tüketici harcamalarının yüzde 40’ını oluşturuyor. EN HIZLI ARTIŞ YÜZDE 56 İLE BİTKİSEL YAĞ FİYATLARINDA YAŞANDI Mart endeksindeki en hızlı artışlar, bir yıl öncesine göre yüzde 56 artarak rekor seviyeye yükselen bitkisel yağ fiyatlarında yaşandı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, uluslararası ayçiçeği tohumu yağı fiyatlarının Karadeniz Bölgesi’nde devam eden çatışmalar nedeniyle azalan ihracat arzı nedeniyle mart ayında önemli ölçüde arttığını belirtti. Tahıl fiyatları ise yıllık yüzde 37 artarak rekor bir seviyeye ulaştı. Yüksek fiyatlar nedeniyle tüketiciler zarar görecek, ancak satıcılar fayda sağlayacak. Nihai sonuç, hane halkının bu gıda maddelerinin net alıcısı mı yoksa net satıcısı mı olduğuna bağlıdır. Net tüketiciler kaybederken net üreticiler kazanır. Gelişmekte olan ülkelerdeki hanelerin ezici çoğunluğu (yüzde 79,1) hem buğday hem de mısırın net alıcılarıdır. Ortalama olarak, 53 ülkede haneler gelirlerinin yüzde 3,1’ini buğdaya harcarken, buğday satışlarından yalnızca yüzde 0,4’ünü kazanıyor. Ortalama mısır harcama payı yüzde 1,4, ortalama mısır gelir payı ise yaklaşık yüzde 1,0’dir. Bu model, gelir dağılımının alt bölgeleri için daha da kötüleşiyor. Daha yoksul haneler, bütçelerinin daha büyük bir kısmını buğday ve mısıra harcama eğiliminde. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, şeker, et ve süt ürünleri endekslerinde bir dizi faktöre atıfta bulunduğu daha küçük artışlar yaşandığını da belirtiyor. (Batı Avrupa’daki domuz kesimi açığından Brezilya realinin para biriminin değer kazanmasına kadar). Kuruluş ayrıca, savaşın tahıl piyasaları üzerindeki beklenen etkisini yansıtmak için 2021-2022 sezonu için tahılların (veya gıda için kullanılan tahılların) üretimi ve kullanımına ilişkin yeni bir tahmin yayınladı. Buğday üretim tahmininin geçen ayki tahminden bu yana hafifçe düşürüldüğünü, ancak yine de yüzde 1,1’lik bir artışa işaret ettiğini söylüyor. Ek olarak, beklenen ihracat kaybının bölgeye ve bölgeden daha düşük sevkiyatlar, daha yüksek küresel fiyatlar, azalan ithalat, daha yavaş talep büyümesi ve “birkaç ülkede daha önce beklenenden daha küçük stoklar” ile kendini göstereceğini belirtiliyor. Ayrıca, savaşı ve mevcut bilgileri gerekçe göstererek dünya tahıl ticareti tahminini İSO SANAYİ 159 düşürüldü. Bunun karşılığı olarak, Avrupa Birliği ve Hindistan’ın buğday ihracatını artıracağını, ABD, Arjantin ve Hindistan’ın ise daha fazla mısır sevk edeceğini öngörüyor. Küresel gıda güvenliği uzmanları, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşının sınırlarının çok ötesinde ciddi yetersiz beslenme ve hatta açlığa neden olabileceğinden korkuyor. GIDA FİYATLARI ÜZERİNDEKİ DİĞER BASKI UNSURLARI Ekstrem hava koşulları, Almanya’da şiddetli yağmur, Kanada’da aşırı sıcaklık ve Güney Amerika’nın bazı bölgelerinde kuraklık ile mahsul büyümesi kötü etkilendi. İklim modelleyicileri buna alışılmasını ve büyüyen zorlukları karşılamak için tarımın planlanması gerektiğini söylüyor. Daha düşük hasatların fiyatları vurduğuna ve bu nedenle ilk önce en yoksul haneleri etkilediğine işaret ediliyor. Bu modelleyiciler, son yıllarda, yetersiz beslenmeyi önlemek için yeterli gıda enerjisini karşılayamayan 80 milyon kadar insanı etkileyecek bir değişim öngörüyor. Gıda fiyatları Covid-19’dan da olumsuz olarak etkilendi. Malezya palmiye yağından İskoç meyvelerine kadar bazı ürünler, onu hasat edecek göçmen tarım işçisinden yoksundu. Enfeksiyon kısıtlamalarının hafifletilmesi ile talebin geri geldiğini görüldü ve bu da fiyatları yukarı yönlü bir eğilim sağladı. Deniz taşımacılığının çok daha yüksek maliyetleriyle bağlantılı olarak tedarik zincirleri olumsuz etkilendi. Otomobil sektöründe üretimi etkileyen talaş kıtlığı giderek tarımda kullanılan traktörlere de yayıldı ve bu da makine maliyetlerini hızla yükseltti. Yükselen enerji fiyatları, pazara ulaşmanın daha yüksek nakliye maliyetlerini ve çok daha yüksek gübre fiyatlarını getirdi. Doğal gaz, amonyak ve nitratlar için gerekli bir girdidir. Bunlar çiftçilerin kolaylıkla müşterilere yansıtabilecekleri maliyetler değil. Fiyatı piyasa belirler. Ancak gübre daha pahalı hale gelirse, daha az kullanılırsa, verim düşer, böylece toplam arz da düşer ve bir süre sonra fiyatlar yükselir.Next >