< Previous28 ŞUBAT 2023 MAKRO İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI sürdü ve toplam yeni siparişlerdekine göre daha hızlı seyretti. İstihdam ocakta üst üste üçüncü ay yükseldi ve yeni istihdam yaratma hızı, aralık ayına göre hemen hemen değişmedi. İstihdamdaki artış ve yeni siparişlerdeki yavaşlama, firmaların birikmiş işlerini azaltmaya devam etmelerini sağladı. Ancak üretim ve yeni siparişlerdeki duruma paralel olarak birikmiş işlerde de düşüş hız kesti. Girdi maliyetlerinde enflasyonunun keskin bir şekilde hızlanması, büyük ölçüde asgari ücretteki artıştan kaynaklandı. Girdi fiyatları son altı ayın en yüksek hızında artarken, ham madde maliyetlerindeki yükseliş ile liradaki zayıflık da genel maliyet yüklerinin artmasına katkı sağladı. Bunun sonucu olarak firmalar kendi satış fiyatlarını Haziran 2022’den bu yana en yüksek oranda yükseltti. Tedarikçilerin teslimat süreleri, üç aylık iyileşmenin ardından ocakta ılımlı bir artış gösterdi. Öte yandan, girdilere yönelik talebin yavaşlaması tedarik zincirleri üzerindeki baskıyı sınırladı. Firmalar yeni siparişlerindeki ivme kaybına bağlı olarak hem girdi hem de nihai ürün stoklarını azalttı. E konomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Ocak 2023 dönemi sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, aralık ayında 48,1 olan manşet PMI, ocakta yeniden eşik değerin üzerine çıktı ve 50,1’e yükseldi. PMI, böylece 10 aylık daralma döneminin sona erdiği sinyalini verdi ve sektördeki faaliyet koşullarının genel olarak istikrarlı seyrettiğini gösterdi. Hem üretim hem de yeni siparişlerde yavaşlama aralık ayına kıyasla hız keserken, bazı firmalar talepte iyileşme belirtileri olduğuna dikkat çekti. Üretimde düşüş son 14 ayın en ılımlı düzeyinde kaydedildi. Yeni siparişlerdeki azalma ise Ekim 2021’de başlayan yavaşlama döneminin en düşük oranında ölçüldü. Ocakta yeni ihracat siparişlerindeki düşüş ivme kaybetmesine rağmen belirgin bir şekilde İSO TÜRKİYE İMALAT PMI OCAKTA 50,1’E YÜKSELDİİSO SANAYİ 29 sektörden sekizi üretimini artırdı. Üretimin yavaşladığı iki sektör gıda ürünleri ve tekstil oldu. Üretimdeki en güçlü artış ise son 31 ayın en yüksek büyüme temposuna ulaşan elektrikli ve elektronik ürünlerde gözlendi. Elektrikli ve elektronik ürünler yeni siparişlerde de en hızlı genişleme yaşayan sektör oldu. Toplam yedi sektörde yeni siparişler artış kaydetti. Uluslararası talepte devam eden durağanlığa bağlı olarak yeni ihracat siparişlerinde pozitif görünüm daha sınırlı gerçekleşti. İstihdam çoğu sektörde artış gösterdi. Asgari ücrete yapılan artışla birlikte ocakta girdi fiyatlarının artış hızı sektörlerin büyük bölümünde yükseldi. Maliyet enflasyonu, giyim ve deri ürünleri haricindeki tüm sektörlerde ivme kazandı. Girdi fiyatlarında en keskin artış makine ve metal ürünlerinde gerçekleşti. Ocak ayında nihai ürün fiyatlarında en hızlı artış ana metal sanayi sektöründe yaşandı. Firmaların hızlanan maliyet artışlarını satış fiyatlarına yansıtmasına bağlı olarak, biri hariç tüm sektörlerde nihai ürün fiyatları enflasyonu yükseldi. Satış fiyatlarında artışın yavaşladığı tek sektör, zayıf talebin fiyatlama gücünü kısıtladığı tekstil oldu. Enflasyonist baskıların güçlenmesine rağmen, birçok sektör talep ortamındaki iyileşmenin etkisiyle satın alma hacmini artırdı. Ayrıca takip edilen sektörlerin yarısında girdi stokları artış kaydetti. Satın alınan ürünlerin teslimat sürelerindeki artış genel olarak devam etti. İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI ve Sektörel PMI Ocak 2023 raporlarının tamamına ekteki dosyalardan ulaşabilirsiniz. İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi: “Son PMI verileri, Türk imalat sektörünün yakında büyümeye geri dönebileceğini gösteriyor. Faaliyet koşulları ocak ayında istikrarlı seyretti. Talepteki iyileşme işaretlerine bağlı olarak üretim ve yeni siparişler endekslerinde oluşan yukarı yönlü eğilim, önümüzdeki aylarda sektörde genişleme olabileceğine dair umut veriyor. Girdi maliyetleri ve nihai ürün fiyatları enflasyonu, asgari ücretteki artış nedeniyle yükselmiş olmakla birlikte, 2021 ve 2022’de görülen yüksek düzeylerin bir miktar altında kaldı.” TAKİP EDİLEN 10 SEKTÖRÜN ÇOĞUNDA ÜRETİM VE YENİ SİPARİŞLER ARTTI İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI ocak raporuna göre Türk imalat sanayi alt sektörlerinden birçoğu yıla pozitif bir başlangıç yaptı. Sektörlerin büyük bölümü ocak ayında üretim ve yeni siparişlerini artırdı. Nispeten olumsuz bir gelişme ise hemen hemen tüm sektörlerde maliyet enflasyonunun yükselmesi ve böylece satış fiyatlarının genel olarak hızlı bir şekilde artması oldu. Ocak ayında anket kapsamında takip edilen 10 Sektörel PMI Genel Bakış30 ŞUBAT 2023 MAKRO İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI İ stanbul Sanayi Odası (İSO), dünyadaki Küresel İmalat Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) gelişmeleri ile ilgili Aralık 2022 raporunu yayınladı. Küresel PMI, Aralık’ta 0,2 puan düşüşle 48,6’ya geriledi. Böylece son 30 ayın en düşük değerini alan endeks, Eylül’den bu yana eşik değer 50’nin altında seyrediyor. Küresel imalat sanayi üretimi üst üste beşinci ay düşüş gösterdi. Daralmanın hız kesmesine ve beklentilerin hafif iyileşmesine rağmen, yeni siparişlerde hızlanan gerileme, zayıf talep koşullarının sürdüğünü gösterdi. İmalat PMI hesaplanan 31 ulusal ekonomiden 22’sinde imalat sanayiinin faaliyet koşulları kötüleşti ve bu 22 ülkenin yarısında bozulma önceki aya göre derinleşti. İSO, DÜNYADAKİ İMALAT PMI GELİŞMELERİ İLE İLGİLİ ARALIK 2022 RAPORUNU YAYINLADIİSO SANAYİ 31 aktivitenin genişlediği tek ülke BAE oldu. Petrol dışı özel sektörde büyüme son 15 ayın en düşük düzeyine gerilemesine rağmen güçlü seviyelerini korudu. Orta Doğu’daki diğer pazarlara bakıldığında, ekonomik aktivite Katar ve Suudi Arabistan’da belirgin artış, Lübnan ve Mısır’da ise gerileme kaydetti. Aralık ayında takip edilen ekonomiler içerisindeki en hızlı büyüme Tayland’da gerçekleşti. Diğer Asya ülkeleri incelendiğinde, Hindistan’ın ekonomik aktivitesinde gözlenen güçlü büyümeye karşılık, Çin’de salgının yol açtığı zorluklara bağlı olarak üretimin üst üste dördüncü ay azaldığı görüldü. Diğer BRIC ülkeleri olan Brezilya ve Rusya’da ise üretim, 2022’nin son ayında ılımlı düşüş sergiledi. İstanbul Sanayi Odası Türkiye İhracat İklimi Endeksi hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi: “2022 yılının son ayı itibarıyla küresel ekonomide öne çıkan eğilimlerde kayda değer bir değişim gözlenmedi; ABD ve Avrupa’da zayıflık devam etti. Bununla birlikte, Avrupa’da yavaşlamanın aralık ayında hız kestiğine dair gözlenen işaretler, 2023’te daha olumlu bir görünüm için umut verdi. Yine de ekonomik aktivitedeki güçlü artışın yeni yıla girilirken de devam ettiği Orta Doğu, şimdilik Türk ihracatçılarının ana büyüme kaynağı olmaya devam ediyor.” T ürkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi’nin Aralık 2022 dönemi sonuçları açıklandı. Endekste eşik değer olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamlar ihracat ikliminde iyileşmeye, 50’nin altındaki değerler ise bozulmaya işaret ediyor. Kasım’da 47,8 olan İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi, aralıkta 48,5 olarak gerçekleşti ve Türk imalatçılarının ihracat koşullarında yavaşlamanın sürdüğü yönünde sinyal verdi. Dış talep koşullarındaki bozulma, eylülden bu yana en hafif düzeyde gerçekleşmiş olmakla birlikte üst üste beşinci ayda da devam etti. ABD YAVAŞLAMADAKİ ANA KAYNAKLARDAN BİRİ Ekonomik aktivitenin belirgin şekilde yavaşlayarak son dört ayın en sert düşüşünü kaydettiği ABD, ihracat talebinde yavaşlamanın ana kaynaklarından biri olmayı sürdürdü. Avrupalı ticaret ortaklarında ise iyileşme yönündeki kısmi belirtilere rağmen ekonomik aktivite genele yayılı yavaşlama kaydetti. Türk imalat sanayi ürünlerinin en büyük ihracat pazarı olan Almanya’da üretim üst üste altıncı ay geriledi. Ancak gerileme ılımlı düzeyde ve mevcut daralma döneminin en düşük oranında gerçekleşti. Birleşik Krallık, İtalya, İspanya, Fransa, Hollanda, Polonya, Avusturya ve Çek Cumhuriyeti’nde de aktivite önceki aya göre daha ılımlı düşüş gösterdi. BAE’DE EKONOMİK AKTİVİTE GENİŞLEDİ, EN HIZLI BÜYÜME TAYLAND’DA OLDU 2022 yılının son ayında Türk imalat sektörünün ana ihracat pazarları içerisinde ekonomik İSO TÜRKİYE İHRACAT İKLİMİ ENDEKSİ, ARALIKTA 48,5 OLDU aktivite Katar ve Suudi Arabistan’da belirgin artış, Lübnan ve Mısır’da ise gerileme kaydetti. Aralık ayında takip edilen ekonomiler içerisindeki en hızlı büyüme Tayland’da gerçekleşti. Diğer Asya ülkeleri incelendiğinde, Hindistan’ın ekonomik aktivitesinde gözlenen güçlü büyümeye karşılık, Çin’de salgının yol açtığı zorluklara bağlı olarak üretimin üst üste dördüncü ay azaldığı görüldü. Diğer BRIC ülkeleri olan Brezilya ve Rusya’da ise üretim 2022’nin son ayında ılımlı düşüş sergiledi. 30 4050 6070 Almanya (8.8%) ABD (6.7%) İngiltere (6.3%) İtalya (5.2%) İspanya (4.3%) Fransa (4.2%) Hollanda (3.0%) BAE (2.5%) Rusya Federasyonu (2.1%) Polonya (2.1%) Mısır (2.1%) Yunanistan (1.3%) Çin (0.9%) Kanada (0.8%) Lübnan (0.8%) Çek Cumhuriyeti (0.8%) Avusturya (0.7%) Kazakistan (0.6%) Katar (0.5%) Hong Kong SAR (0.5%) Brezilya (0.5%) Avustralya (0.4%) İrlanda (0.4%) Hindistan (0.4%) Güney Kore (0.4%) Singapur (0.4%) Güney Afrika Cumhuriyeti (0.4%) Nijerya (0.4%) Meksika (0.4%) Gana (0.2%) Japonya (0.2%) Kolombiya (0.2%) Malezya (0.2%) Kenya (0.1%) Vietnam (0.1%) Suudi Arabistan (0.1%) Endonezya (0.1%) Tayland (0.1%) Tayvan (0.1%) Mozambik (0.1%) Filipinler (0.1%) Uganda (0.0%) Myanmar (0.0%) Zambia (0.0%) Ülke Sıralaması PMI Üretim Endeksi (2021 yılı ihracat ağırlıklarına göre sıralanmıştır) mea, ›50= önceki aya göre büyüme Büyüme hızında artış Düşüş hızında artış “2022 yılının son ayı itibarıyla küresel ekonomide öne çıkan eğilimlerde kayda değer bir değişim gözlenmedi; ABD ve Avrupa’da zayıflık devam etti. Bununla birlikte, Avrupa’da yavaşlamanın Aralık ayında hız kestiğine dair gözlenen işaretler, 2023’te daha olumlu bir görünüm için umut verdi. Yine de ekonomik aktivitedeki güçlü artışın yeni yıla girilirken de devam ettiği Orta Doğu, şimdilik Türk ihracatçılarının ana büyüme kaynağı olmaya devam ediyor.” İstanbul Sanayi Odası Türkiye İhracat İklimi Endeksi hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi: Daha fazla bilgi için lütfen iletişime geçiniz: Nesrin Akçay, Ekonomik Araştırmalar ve Kurumsal Finans Şb. Md. S&P Global Market Intelligence Andrew Harker, Ekonomi Direktörü Telefon +44 1491 461 016 Email: andrew.harker@spglobal.com Kaynak: ISO, S&P Global İSO TÜRKİYE İHRACAT İKLİMİ ENDEKSİ İstanbul Sanayi Odası Zorlu dış talep koşulları 2022’nin son ayında da devam etti ÖNEMLİ NOKTALAR İHRACAT İKLİMİ ENDEKSİ TÜRKİYE İMALAT İhracat İklimi Endeksi Aralık’ta 48,5 olarak gerçekleşti ABD’nin üretiminde düşüş hızlandı Orta Doğu, büyümenin ana kaynağı oldu İhracat pazarlarının talep koşullarında süregelen yavaşlama eğilimi, 2022 yılının son ayında da devam etti. Nitekim Türk imalat ürünlerinin en büyük 18 ihracat pazarı içerisinde ekonomik aktivitenin arttığı tek ekonomi, güçlü büyüme trendini sürdüren Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) oldu. Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi, ulusal PMI anketlerindeki PMI üretim endekslerinin bir araya getirilerek ağırlıklandırılmasıyla hesaplanmaktadır. Ağırlıklar, ihracat pazarlarının Türk imalat sanayi ihracatından aldıkları paylara ilişkin istatistikler kullanılarak oluşturulmaktadır. Kasım’da 47,8 olan İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi, Aralık’ta 48,5 olarak gerçekleşti ve Türk imalatçılarının ihracat koşullarında yavaşlamanın sürdüğü yönünde sinyal verdi. Dış talep koşullarındaki bozulma Eylül’den bu yana en hafif düzeyde gerçekleşmiş olmakla birlikte üst üste beşinci ayda da devam etti. Ekonomik aktivitenin belirgin şekilde yavaşlayarak son dört ayın en sert düşüşünü kaydettiği ABD, ihracat talebinde yavaşlamanın ana kaynaklarından biri olmayı sürdürdü. Avrupalı ticaret ortaklarında ise iyileşme yönündeki kısmi belirtilere rağmen ekonomik aktivite genele yayılı yavaşlama kaydetti. Türk imalat sanayi ürünlerinin en büyük ihracat pazarı olan Almanya’da üretim üst üste altıncı ay geriledi. Ancak söz konusu gerileme ılımlı düzeyde ve mevcut daralma döneminin en düşük oranında gerçekleşti. Birleşik Krallık, İtalya, İspanya, Fransa, Hollanda, Polonya, Avusturya ve Çek Cumhuriyeti’nde de aktivite önceki aya göre daha ılımlı düşüş gösterdi. 2022 yılının son ayında Türk imalat sektörünün ana ihracat pazarları içerisinde ekonomik aktivitenin genişlediği tek ülke BAE oldu. Petrol dışı özel sektörde büyüme son 15 ayın en düşük düzeyine gerilemesine rağmen güçlü seviyelerini korudu. Orta Doğu’daki diğer pazarlara bakıldığında, ekonomik İmalat PMI İhracat İklimi Endeksi mea, ›50= önceki aya göre iyileşme Yayın yasağının geçerli olduğu tarih ve saat: 10:00 (İSTANBUL) / 0700 (UTC) 9 Ocak 2023 Oca-22 52,3 Şub-22 55,2 Mart-22 53,9 Nis-22 54,4 May-22 53,2 Haz-22 51,8 Tem-22 50,0 Ağu-22 48,8 Eyl-22 48,8 Eki-22 47,9 Kas-22 47,8 Ara-22 48,5 SON 12 AY ARALIK KASIM: 47.8 48,5 İmalat PMI İhracat İklimi Endeksi mea, ›50= önceki aya göre iyileşmeSANAYI ÜRETIMI KASIMDA MAKRO GÜNDEM YÜZDE 1.1 DARALDI Sanayi üretimi yıllık bazda %1,3 ile Haziran 2020’den bu yana kasımda ilk kez daraldı; aylık düşüş ise %1,1 oldu. Daralma aylık bazda genele yayılı gerçekleşirken, üretim sadece dayanıklı mallar grubunda artış gösterdi. İhracat ve enerji yoğun üretim yapan sektörlerde yavaşlama daha belirgin gerçekleşti. 32 ŞUBAT 2023 T akvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi, kasım ayında zayıf dış talep ve geçen yılın güçlü baz etkisiyle yıllık %1,3 daraldı. Böylece sanayi üretiminde 2020 Haziran ayından bu yana ilk kez yıllık bazda düşüş yaşandı. 3 aylık ortalama üretimin yıllık değişimi de Ekim’deki %1,6’dan Kasım’da %0,8’e geriledi ve son çeyrekte büyümenin ivme kaybının sürdüğüne işaret etti. Bir önceki aya göre kıyaslanan mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış (MTA) üretim endeksi ise ekimdeki kısmi toparlanmanın ardından kasımda tekrar %1,1 daraldı. Veriler, ekonomik aktivitenin üretim ve dış talep kanalları öncülüğünde yavaşlamakta olduğunu ortaya koydu. Yıllık bazda 2021 Kasım ayında sırasıyla %7,6 ve %4 üretim artışı sergileyen madencilik ve taş ocakçılığı ile elektrik-gaz-buhar sektörlerinde bu yılın aynı ayında %8,6 ve %7,9 oranında sert azalışlar söz konusu. Yine 2021 Kasım’da %12,3 olan imalat sanayi üretim artışı, 2022 Kasım ayında %0,4 daralmaya dönüştü. ARA MAL VE ENERJİ ÜRETİMİNDE DARALMA Mal gruplarına göre bakıldığında (takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış) toplam sanayi üretimindeki daralmanın büyük oranda genele yayılı olduğu görülmekte. Kasım’da aylık bazda ara malı imalatı %1,6, sermaye malı imalatı %1,1, enerji imalatı %2,5 ve dayanıksız tüketim malı imalatı ise %0,5 azaldı. %1,3 ile üretimin arttığı tek kalem dayanıklı mal üretimi oldu. Kasım’da üretimin aylık %1 azaldığı imalat sanayi kapsamındaki 24 alt sektörden 14’ünde üretim aylık bazda geriledi. Diğer yandan sektörler arasında büyük bir ayrışma söz konusu. Üretimin yüksek volatilite gösterdiği ve savunma sanayini de içeren “diğer ulaşım araçları” üretimi %23,4 aylık üretim azalışı ile toplam imalat sanayi üretimine 0,9 puan negatif katkı yaparak %1’lik daralmada etkili oldu. Öte yandan geleneksel sektörler arasındaki ana metalde %6,5, tekstilde %1,6, giyim eşyasında %1 ve gıdada %0,2’lik üretim azalışı söz konusu. Bu dört sektörden gelen toplam negatif katkı da 0,7 puan. Ana metale benzer şekilde enerji yoğun üretim yapan kağıt ve kağıt ürünlerinde aylık %2,9, metalik olmayan mineral maddelerde de %0,6 daralma yaşandı. Olumlu tarafta yarı-iletkenlerdeki tedarik koşullarının iyileşmesine bağlı olarak otomotivde üretim aylık %2,4, bilgisayarların imalatında ise %20,4 arttı. Muhtemelen iç talepteki önlemlerinin kaldırılması ve navlun fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak Asya’dan tedarikin ucuzlaması rekabet dezavantajı yaratabilecek. İç talep tarafında ise ücret zamları, EYT düzenlemesi, belirgin mali genişleme ve enflasyon nedeniyle talebin öne çekilmesi canlılığın devam edeceğine işaret etmekte. İSO İmalat PMI verileri ve Aralık ayında yıldan yıla olumsuz baz etkisinin daha güçlü olacağı göz önüne alındığında; sanayi üretiminde dış talep belirleyiciliği altında yavaşlamanın 2022’nin son ayında da artarak devam etme olasılığı yüksek gözükmekte. ISO SANAYI 33 canlılığın desteğiyle elektrikli teçhizat imalatındaki %2,1’lik artış da toplam imalat sanayindeki daralmayı sınırlayıcı etkide bulundu. İÇ TALEBİN DİRENCİ SÜRÜYOR, BOZULMADA DIŞ TALEP BELİRLEYİCİ Kasım ayında üretimin gerek mal gruplarına göre gerekse de sektörlere göre dağılımı, genel makro resmi özetler nitelikte: İhracat ağırlıklı ve enerji yoğun üretim yapan alanlarda görünüm daha belirgin bir bozulma içindeyken, iç talebe dönük üretim yapan alanlarda daha dirençli bir görünüm söz konusu. Bu resmin önümüzdeki birkaç ay daha sürmesi muhtemel görünmekte. Nitekim veri akışı Avrupa’da ve ABD’de yavaşlamanın daha da belirginleşeceğine işaret ederken Çin’de pandemi Takvim Etkilerinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık Değişim, %)34ŞUBAT 2023 MECLİSİSO SANAYİ 35 “Katma Değerli Üretim, Teknoloji Yoğun Sanayi ve Güçlü Bir Ekonomik Gelecek için Nitelikli, Sürdürülebilir, Ulaşılabilir Finansmanın Önemine Odaklanmak” ana gündemi ile gerçekleştirilen İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) ocak ayı olağan Meclis toplantısında konuşan İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, “Bugün kredi prosedürleri, reel sektörü adeta yıldırma noktasına getiriyor. Uygulanmakta olan prosedürler bitmek bilmezken, kredinin aktif hale gelmesi de bir türlü gerçekleşemiyor” dedi. ADETA YILDIRMA NOKTASINA GETIRIYOR İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan: İ stanbul Sanayi Odası’nın (İSO) ocak ayı olağan Meclis toplantısı, “Katma Değerli Üretim, Teknoloji Yoğun Sanayi ve Güçlü Bir Ekonomik Gelecek için Nitelikli, Sürdürülebilir, Ulaşılabilir Finansmanın Önemine Odaklanmak” ana gündemi ile 25 Ocak 2023 tarihinde İSO genel merkezi Odakule Fazıl Zobu Meclis Salonu’nda gerçekleştirildi. İSO Meclis Başkanı Ender Yılmaz’ın başkanlığında, İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan’ın açılış konuşmasıyla başlayan toplantıya, Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Yönetim Kurulu Başkanı Alpaslan Çakar konuk olarak katılarak, sanayicilere bankacılık ve finans sektörü ile ilgili bir sunum yaptı. Vakıfbank Genel Müdürü Abdi Serdar Üstünsalih, Halk Bankası Genel Müdürü Osman Arslan, Eximbank Genel Müdürü Ali Güney ve Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası Genel Müdürü İbrahim Halil Öztop’un da katıldığı İSO ocak ayı olağan meclis toplantısı, İSO Yönetim Kurulu Üyeleri, İSO Meclis Üyeleri ve basın mensuplarının yoğun ilgisiyle yapıldı. İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, meclis gündemine ilişkin yaptığı konuşmasında “Dünyada taşların yerinden oynadığı 2022 yılında, üzerine düşeni fazlasıyla yerine getiren sanayi sektörü, finansmana erişimde hala yeterli desteği bulamadı. Son dönem tedbirleri öngörülemezliğe yol açtı ve taraflar için yorucu hal aldı. Reel sektörü adeta yıldırma noktasına getiren kredi prosedürleri KREDI PROSEDÜRLERI, REEL SEKTÖRÜbitmek bilmiyor ve kredinin aktif hale gelmesi de bir türlü gerçekleşemiyor” dedi. Konuşmasında dünya ekonomisinin geleceğine yönelik yapısal tartışmaların giderek yoğunlaştığına tanık olduklarını söyleyen Bahçıvan, “Nitekim geçen hafta düzenlenen Davos zirvesinde de izlediğimiz üzere, küresel sanayi ve ticaret politikalarının, dolayısıyla genel anlamda küreselleşmenin, tarihi bir dönüşümden geçtiği konusunda bir mutabakat söz konusu. Ülkeler hazırlıklarını buna göre yapacak, rekabet koşulları daha da zorlaşacak ve dolayısıyla Türkiye için de önemli risk, zorluk ve fırsatlar doğacak” diye konuştu. Bahçıvan, şöyle devam etti: “Bu anlamda ülke olarak küresel ekonomik ve jeopolitik gelişmelerin de etkisiyle 2023 yılına yavaşlayan büyüme ve yüksek enflasyonun yarattığı makro ekonomik kırılganlıklar ile girdik. Yılın ilk yarısında ihracatın yavaşlamayı sürdürmesi, ikinci yarısında ise küresel ekonomide beklenen toparlanma ve iç talepteki canlılığın da etkisiyle ekonomimiz 2023’te de büyümeyi sürdürecek. Yine de 2022’ye göre iyileşse de yüksek enflasyon ve cari açık temel gündemimiz olmaya devam edecek gibi görünüyor.” İSO Başkanı Bahçıvan, ülke ihracatının 250 milyar doları aşmasında ana rol üstlenen, makine ve teçhizat yatırımlarının, milli gelirdeki payı yüzde 15’lere çıkan ve çalışan istihdamını artıran sanayi sektörünün tüm dünyada taşların yerinden oynadığı 2022 yılında üzerine düşeni fazlasıyla yerine getirdiğini, buna karşılık finansmana erişim noktasında hala yeterli desteği bulmakta zorlandığına dikkat çekti. Finansmana erişim sorununu, kısa ve uzun vadede atılması gereken adımlar eşliğinde değerlendiren Bahçıvan, İSO olarak Türkiye Ekonomi Modeli ve liralaşma stratejisi çerçevesinde kredilerin amacına uygun kullandırılması ilkesini desteklediklerini belirtti. BAHÇIVAN: “DEVREYE ALINAN BIRÇOK TEDBIR ÖNGÖRÜLEMEZLIĞE YOL AÇTI” Bahçıvan sözlerine şöyle devam etti: “Finans kesimi ile reel sektörün birbirleriyle sağlıklı bir eşgüdüm içinde çalışması çok önemli. Fakat, son dönemde devreye alınan birçok tedbir öngörülemezliğe yol açtı ve hem reel sektör hem de bankacılık sektörü açısından yorucu bir hal aldı. Bugün kredi prosedürleri, reel sektörü adeta yıldırma noktasına getiriyor. Uygulanmakta olan prosedürler bitmek bilmezken, kredinin aktif hale gelmesi de bir türlü gerçekleşemiyor. Sanayicimizin artan maliyetleri, işletme sermayesi ihtiyacı ve yatırım arzusu nedeniyle kredi talebi büyürken; bazı bankaların kredilerde daha tutucu davrandığını da gözlemliyoruz. Nitekim bankacılık sektöründe kredi/ mevduat oranı, 2018 ortalarında yüzde 120’lere kadar çıkmışken, 2019’dan itibaren -pandemi dönemi hariç- düşüş trendi göstererek, günümüzde yüzde 85’lere kadar geriledi. Yine özel sektör kredilerinin GSYH’ya oranına baktığımızda; 2018’de yüzde 79’a kadar yükselen bu oran 2022 36 ŞUBAT 2023ortasında yüzde 67’ye kadar geriledi. Söz konusu oranın gelişmekte olan ülkelerde yüzde 110 olduğunu düşünürsek Türkiye bu alanda oldukça geride.” “KURUNUN YANINDA YAŞIN YANMAMASI GEREKIYOR” Bankacılıkta komisyon adı altında uygulanmakta olan endirekt faizlere de dikkat çeken Bahçıvan, “Tabela faizlerinin komisyon adı altındaki uygulamalarla artırılması, reel kesimde ciddi rahatsızlık yaratmaktadır. Bunun yanı sıra, liralaşma ve kredilerin amacına uygun kullandırımı ilkesi kapsamında, gerçekten döviz ihtiyacı olan ve kredibilitesi yüksek firmalarımızın mağdur edilmemesi, deyim yerindeyse kurunun yanında yaşın da yanmaması gerekiyor” dedi. “Yeri gelmişken değinmek isterim ki bankalar tarafından verilen ticari kredilerin alt başlıklarında yatırımlarla ilgili bir başlık bulunmamaktadır” ifadesini de kullanan Bahçıvan, “Böyle bir başlığın bulunmaması üretim hayatımız, nitelikli krediler ve yatırımlarla ilgili analizlerde zafiyet yaratmaktadır. BDDK ile yapılacak koordineli çalışma sonucunda ticari kredilerle ilgili böyle bir başlığın açılmasının da faydalı olacağını değerlendiriyoruz” diye konuştu. İSO SANAYİ 37 “YATIRIM IKLIMINI IYILEŞTIRMEK YAPISAL IHTIYAÇ OLARAK ÖNÜMÜZDE DURUYOR” Finansmana erişim sorununun aynı zamanda uzun vadeli bakışla ele alınmasını ve yapısal sorunların çözümünün de yapısal nitelikte olması gerektiğini ifade eden Bahçıvan, şunları söyledi: “Ekonomimizin kredi yaratma potansiyelini doğrudan etkileyen cari açık, dış finansman ihtiyacı ve düşük iç tasarruf oranları en temel yapısal sorunlarımızın başında geliyor. Dış finansmanın nispeten daha sağlıklı, sürdürülebilir kalemleri arasında yer alan uzun vadeli borçlanmada iştahı düşük olan bankacılık sistemimiz, uzun süredir net borç ödeyici pozisyonda. Sistemin kredi yaratma potansiyelini de düşüren bu durum, başta liranın seyri olmak üzere geleceğe dönük belirsizliklerle ve dolayısıyla yüksek risk primi ve yüksek borçlanma maliyetleri ile yakından alakalı. Tüm bunlar bizlere makroekonomik istikrarın, enflasyonu kalıcı şekilde yenerek liraya dönük güveni artırmanın ve ekonomi politikalarında öngörülebilirliğin Next >