Avrupa Yeşil Mutabakatı (European Green Deal) nedir?
2050 yılına kadar Avrupa Birliği ülkelerinin net sera gazı emisyonlarının sıfırlanmasını, ekonomik büyümenin doğal kaynaklardan bağımsız olarak gerçekleşmesini ve bu hedefte hiçbir bölgenin geride bırakılmamasını hedefleyen 1 Aralık 2019 tarihli politika paketidir.
Konuyla ilgili detay bilgi için tıklayınız.
Avrupa Yeşil Mutabakatı neyi amaçlar?
İklim değişikliğiyle mücadelenin yanı sıra, yeşil yatırımların teşvik edilmesini, yeni istihdam olanaklarının oluşturulmasını, temiz enerjiye geçişin sağlanmasını ve çevresel adaletin güçlendirilmesini amaçlar.
Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın hangi ilkelerle gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir?
İklim değişikliğiyle mücadele aynı zamanda ekonomik ve sosyal dönüşümü de gerektirmektedir. Bu nedenle Avrupa Yeşil Mutabakatı, adil geçiş ilkesini temel almaktadır.
Adil geçiş ilkesi ile iklim değişikliğiyle mücadele çabalarının, toplumun tüm kesimlerini kapsayacak şekilde planlanması ve uygulanması hedeflenmektedir.
Adil geçiş, net sera gazı emisyonlarının sıfırlanması sürecinde sosyal adaletin gözetilerek işçi haklarının korunması, eşitsizliklerin azaltılması ve toplulukların sürdürülebilir dönüşüm süreçlerine katılımını desteklemeyi içerir.
Fit for 55 Nedir?
Fit for 55(55’e uyum), AB’nin iklim, enerji, arazi kullanımı, ulaşım ve vergilendirme politikalarının 1990’daki emisyon seviyesine kıyasla 2030 yılına kadar yüzde 55 oranında azaltım sağlanacak şekilde gözden geçirilmesi için hazırlanan mevzuat değişikliği paketidir.
Bu paket ile AB, 2050 yılında iklim nötr kıta olma hedefine ulaşmak için gerekli ara dönem hedeflerini belirlemiş ve bu hedeflere uyum sağlamak için gerekli araçları tanımlamıştır.
Fit for 55 paketi, AB Emisyon Ticaret Sistemi’nin (ETS) genişletilmesi ve güçlendirilmesi, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği uygulamalarının artırılması, karbon yakalama ve depolama (CCS) teknolojilerinin desteklenmesi gibi önemli unsurlar içermektedir.
Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması-SKDM (Carbon Border Adjustment Mechanism-CBAM) Nedir?
SKDM, Fit for 55 paketinin uluslararası ticareti etkileyecek en önemli unsurlarından birisini oluşturmaktadır.
SKDM’nin amacı, AB’nin iklim hedeflerine uyum sağlamak için yaptığı yatırım ve reformlar sebebiyle oluşacak karbon kaçağını önleyerek AB sanayisinin rekabet gücünü korumaktır.
Karbon kaçağı, AB’de üretim maliyetlerinin artması sonucu üretimin daha az emisyon kısıtlamasına sahip ülkelere kayması anlamına gelmektedir.
SKDM kapsamında ithalatçıların AB’ye ithal ettikleri belirli sektörlerdeki ürünlerin üretim aşamasında salınan karbon emisyonlarına ilişkin raporlama yapmaları ve bu emisyonlar için karbon ücreti ödemeleri söz konusudur.
SKDM, ilk olarak üretim esnasında yoğun karbon salımı gerçekleştiren ve en önemli karbon kaçağı riski taşıyan çimento, demir ve çelik, alüminyum, gübre, elektrik ve hidrojen sektörlerinde belirlenen ürünlerde uygulanmaya başlamıştır.
SKDM Tüzüğü 1 Ekim 2023 tarihinde raporlama yükümlülüğü ile sınırlı olarak uygulamaya girmiştir. Bu kapsamda, 1 Ekim 2023-31 Aralık 2025 tarihleri arasında, mali yükümlülük doğmayacak bir geçiş dönemi söz konusu olacaktır.
2025 sonuna kadar olan geçiş döneminde, ithal edilen ürünlere gömülü emisyonlar (embedded emissions) için herhangi bir ücretlendirme yapılmayacak; mali yükümlülüklerin devreye girdiği asıl uygulama dönemi 1 Ocak 2026 itibariyle başlayacaktır.
Bu çerçevede, İstanbul Sanayi Odası ve T.C. Ticaret Bakanlığı iş birliği ile “Alüminyum” ile “Demir & Çelik” sektörlerinde SKDM’nin getirdiği raporlama yükümlülükleri ve bu süreçte karşılaşılan uygulama zorluklarına çözüm bulmayı amaçlayan “Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması Uygulama Rehberleri” İSO 36. Grup Demir Çelik ve Sıcak Hadde Ürünleri Sanayii ve İSO 37. Grup Alüminyum Ürünleri Sanayii Meslek Komitelerinin destekleriyle hayata geçirilmiştir. Rehberlere ulaşmak için tıklayınız.
Konuyla ilgili detay bilgi için tıklayınız.
İkiz Dönüşüm (Twin Transition) Nedir?
İkiz Dönüşüm; yeşil ve dijital dönüşümün birlikte ele alınması anlamına gelmektedir ve Avrupa Yeşil Mutabakatının destekleyici unsurları arasında yer almaktadır. AB bu kavramla hem iklim hem de dijital hedeflerine uygun olarak ekonomiyi dönüştürmeyi amaçlamaktadır.
AB, dijital teknolojilerin yeşil dönüşümün hızlandırılmasında önemli bir rol oynayacağını düşünmektedir.
Bu nedenle dijitalleşmenin enerji ve kaynak verimliliğine katkısını artırmayı ve dijital sektörün çevresel ayak izini azaltmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda yapay zeka, bulut bilişimi, nesnelerin interneti gibi teknolojilerin yeşil dönüşümde kullanılması teşvik edilmektedir.AB Döngüsel ve Sürdürülebilir Sanayi Politikaları
Yeşil Mutabakat Sanayi Planı (The Green Deal Industrial Plan) nedir?
Avrupa Birliği'nin net sıfır emisyon hedefine ulaşmasını sağlamak, sanayide rekabet gücünü artırmak ve iklim nötr hedefine hızlı geçişi desteklemek için Avrupa Komisyonu tarafından 1 Şubat 2023 tarihinde açıklanmıştır.
Planın amacı, "Yeşil Dönüşüm" sürecinde AB'nin yeşil teknolojilerin geliştirilmesinde ve kullanılmasında diğer ülkelere karşı rekabet avantajını koruması ve bu hedefe yönelik politikaların ve finansman mekanizmalarının oluşturulmasıdır.
2030 yılına kadar yaklaşık 600 Milyar Euro değerine ulaşması öngörülen temiz enerji pazarına, yenilenebilir enerji ve hidrojen kaynaklarının kullanımı gibi yatırımların yapılması, uluslararası iş birliklerinin geliştirilmesi ve yeni yatırımlar için uygun koşulların sürdürülmesi hedeflenmektedir.
AB Net Sıfır Sanayi Yasası (EU Net Zero Industry Act) Nedir?
AB Net Sıfır Sanayi Yasası ile iklim nötr hedefine ulaşmak için kilit teknolojilerin ve bu teknolojilerinin için gerekli temel bileşenlerinin üretimi için düzenleyici çerçevenin basitleştirilmesi böylece AB’nin net sıfır teknoloji endüstrisinin rekabet gücünün arttırılması ve karbondioksit emisyonlarının depolama kapasitelerinin hızlandırılması hedeflenmektedir.
Bu yasa, iklim değişikliğiyle mücadele etmek için gerekli olan teknolojilerin geliştirilmesine ve yaygınlaştırılmasına öncelik verecektir.
Kritik Hammaddeler Tüzüğü (Critical Raw Materials Act) Nedir?
Kritik Hammadde Tüzüğü ile AB’nin yeşil dönüşüm sürecinde ihtiyaç duyacağı kritik hammaddelere erişiminin güvence altına alınması hedeflenmektedir. Bu kapsamda kritik hammaddelerin tanımı yapılacak, arz güvenliği sağlanacak ve döngüsel ekonomi ilkelerine uygun olarak kullanım verimliliği artırılacaktır.
İstanbul Sanayi Odası’nın AB’nin Kritik Hammaddeler Yasası: Kapsamı ve Yeni Kuralları başlıklı etkinliğinin kaydına buradan erişebilirsiniz.
Döngüsel Ekonomi Eylem Planı (Circular Economy Action Plan) Nedir?
Eylem Planı ile AB, kaynak verimliliğini artırmayı, atık oluşumunu azaltmayı ve atıkları değerli kaynaklara dönüştürmeyi hedeflemektedir.
Bu amaçla, tüm ürün mevzuatlarına etki edecek olan döngüsel ekonomi ilkelerinin uygulanması öngörülmektedir. Bu ilkeler arasında ürünlerin dayanıklılığı, tamir edilebilirliği, yeniden kullanılabilirliği ve geri dönüştürülebilir olmaları gibi özellikler yer almaktadır.
Eylem Planı ile elektronik eşya, pil ve akümülatörler, ambalajlar, plastikler, tekstiller, inşaat malzemeleri ve gıda gibi sektörlerde yeni düzenlemeler getirilmektedir.
Eylem Planı kapsamında, iklim değişikliği ile mücadele ve sürdürülebilirliğin AB genelinde norm haline getirilmesi amacıyla 30 Mart 2022 tarihinde Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi açıklanmıştır.
Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi (Sustainable Products Initiative), Sürdürülebilir Ürünler için Eko-Tasarım Tüzüğü (Ecodesign for Sustainable Products Regulation) ve Dijital ürün Pasaportu(Digital Product Passport) Nedir?
İnisiyatif kapsamında, AB pazarındaki tüm ürünlerin tasarım aşamasından atık haline gelmesine kadarki süreçte çevre dostu ve döngüsel ve enerji verimliliği yüksek olması amaçlanarak çevresel sürdürülebilirlik için AB genelinde ortak kurallar belirlenmiştir.
İnisiyatif ile sadece enerji bazlı ürünlere (beyaz eşya, bilgi teknolojileri ve mühendislik ürünleri) uygulanan Eko-Tasarım mevzuatı genişletilerek gıda, yem ve medikal ürünleri hariç tüm ürünleri kapsaması amacıyla ürün bazında sürdürülebilirliğe ilişkin detaylı kurallar içeren “Sürdürülebilir Ürünler için Eko-Tasarım Tüzüğü” taslağı oluşturulmuştur.
Tüzük taslağıyla enerji güvenliği yanı sıra döngüsellik ve karbon ayak izinin azaltılmasına yönelik asgari kriterler belirlenmekte ve AB'nin küresel kural koyucu olması öngörülmektedir.
AB, üye ülkelerin farklı ürün grupları için belirlediği kuralları tek bir çatı altında toplamayı amaçlamaktadır.
Mevzuat kapsamında getirilen bilgilendirme gereklilikleri ile ürünlere ilişkin gerekli bilgiler sağlanırken, performans gereklilikleri ile ürünün geri dönüşüm, tamir edilebilirlik performansı gibi -A’dan G’ye kadar sınıflandırılabilen- bilgilere yer verilmektedir.
Eko-tasarım mevzuatı kapsamındaki her ürün için Dijital Ürün Pasaportu düzenlenecektir.
Dijital ürün pasaportu ile, değer zincirinin her aşamasında ürünle ilgili bilginin erişilebilir olması, ürünün değer zincirindeki konumunun takip edilmesi, tüketicilerin ve geri dönüşüm aktörlerinin doğru bilgiye ve yönteme ulaşması amaçlanmaktadır.
Avrupa Yeşil Mutabakat’ı ve bu kapsamdaki düzenlemeler hakkında T.C. Ticaret Bakanlığı’nın web sayfasındaki Yeşil Mutabakat (https://ticaret.gov.tr/dis-iliskiler/yesil-mutabakat) alanından da detaylı bilgiye erişilebilir.