< PreviousCFO PROFİLİNİ DEĞİŞTİRİYOR DİJİTAL ÇAĞDİJİTAL ÇAĞ MERCEK Dijital Çağ 68EYLÜL 2020Yıkıcı teknoloji çağı, şirketlerin finans yöneticilerinde aradığı kriterleri de değiştirdi. KPMG’nin hazırladığı ‘Dijital dünyada CFO olmak’ araştırmasına göre bugünün CFO’larının finans kadar strateji ve operasyon deneyimine sahip olmaları da bekleniyor. Farklı dallarda MBA’li CFO’lar ise doğrudan tercih nedeni oluyor. Araştırmaya katılan CFO’ların yüzde 41’inin beklentilerin üzerinde performans gösterdiği gözleniyor. İşletme deneyimi, başarı ihtimali ile olumlu bir ilişkiye sahip, ancak başarıyı öngörmek için tek başına yeterli değil. İşletme deneyimine sahip başarılı CFO’ların yarısının, öncesinde COO olarak görev aldığı gözleniyor. İSO SANAYİ69MERCEK Dijital Çağ 70 EYLÜL 2020 U luslararası denetim, vergi ve danışmanlık firması KPMG, “Dijital dünyada CFO olmak” araştırmasında, teknoloji ve telekomünikasyon şirketlerinde CFO pozisyonunu şekillendiren trendleri ve başarıya götüren kriterleri inceledi. Araştırmaya, 100 küresel teknoloji ve telekomünikasyon şirketinden toplam 175 eski ve mevcut CFO katıldı. Araştırmanın verilerine bakıldığında, katılımcılar toplamda 500 yıllık CFO deneyimine sahip. Katılımcıların çalıştığı şirketlerin yıllık gelirleri toplamda 2 trilyon dolar, çalışan sayısı ise 6 milyon civarında. Araştırmalar CFO’ların ortalama terfi yaşının 48, görevde kalma sürelerinin de yaklaşık beş yıl olduğunu gösteriyor. Ancak katılımcılar arasında, 36 yaşında terfi eden veya 24 yıl görevde kalan CFO’lar da mevcut. Araştırmaya göre, CFO’ların çoğu erkek ve yüksek lisans mezunu. Veriler, CFO’ların temel olarak üç farklı arka plandan geldiğini gösteriyor. İlk ve en büyük grup, önceden finans bölümünde çalışan ve CFO pozisyonuna yeni başlayanları içeriyor ve bu grup mevcut CFO’ların yüzde 37’sini oluşturuyor. İlgili grubun çoğu muhasebeci veya denetçi pozisyonundan direkt olarak CFO pozisyonuna terfi etmiş durumda. CFO’ların yüzde 33’ü, bu pozisyona yeni atanan ancak daha farklı deneyimlere sahip katılımcılardan oluşuyor. Bu gruptakiler, kariyerlerine finansla başlasa da daha sonra yatırımcı, COO, strateji lideri gibi farklı pozisyonlarda da görev almış. Katılımcıların yüzde 29’u ise önceden CFO olarak görev almış kişiler. Ancak bu kişilerin üçte biri, teknoloji ve telekomünikasyon sektöründen gelmiyor. NESİLLER ARASINDAKİ FARK CFO başarı veri tabanına göre, mevcut CFO’ların strateji deneyimi, eski nesil CFO’lara kıyasla yüzde 24’ten yüzde 40’a yükseldi. Strateji deneyimi de yüzde 20’den yüzde 36’ya ulaştı. Dış deneyime sahip CFO’ların oranı ise yüzde 58’den yüzde 79’a yükseldi. Dışarıdan CFO transferlerindeki artış, Fortune 500 verilerine zıt bir eğilimle iç terfi kriterinin önceki yıllara kıyasla azaldığını gösteriyor. Aktif CFO’lar arasındaki kadın sayısı bir önceki nesle kıyasla neredeyse iki kat artarak yüzde 16 seviyesine çıkmış durumda. Eski CFO’ların yüzde 44’ü MBA derecesine sahipken, bu oran yeni nesil CFO’larda yüzde 55. BEKLENTİLERİN ÜZERİNDE PERFORMANS Araştırmaya katılan CFO’ların yüzde 41’inin beklentilerin üzerinde performans gösterdiği gözleniyor. İşletme deneyimi, başarı ihtimali ile olumlu bir ilişkiye sahip, ancak başarıyı öngörmek için tek başına yeterli değil. İşletme deneyimine sahip başarılı CFO’ların yarısı öncesinde COO olarak görev almıştı. Teknoloji odaklı bir şirkette faaliyetlere ilişkin ilk elden bilgi, CFO’nun karlılık ve performans sağlamakta başarısı için kritik önemde. Ancak analizler, önceki nesle kıyasla daha çok sayıda CFO’nun dışarıdan işe alındığını ortaya koyuyor. İç terfi için aday olmak başarıyla bağlantılı olsa da artık diğer etkenlere de daha çok önem verildiği gözleniyor. CFO OLDUKTAN SONRAKİ YOLCULUK Araştırmaya katılan eski CFO’ların yüzde 37’si şirketteki görev süresini tamamladıktan İSO SANAYİ 71 sonra ya emekliye ayrıldı ya da yönetim kurulu üyesi oldu. Yüzde 32’lik grup, başka bir şirkette CFO olarak görev almayı sürdürdü. Yüzde 25’i aynı şirkette devam ederken, COO gibi daha kapsamlı bir pozisyona geçti. Araştırmadaki eski CFO’ların yalnızca yüzde 5’i CEO oldu. Araştırmayı yapan uzmanlar, CFO adaylarının, bu pozisyona geçmeden önce finans bölümünün dışına çıkarak, stratejik ve operasyonel alanda deneyim kazanmasının önemli olduğunu belirtti. Uzmanlar ayrıca adayların kariyer gelişimini hızlandırmak adına farklı şirketlere veya farklı sektörlere yönelebileceğini söylüyor. Araştırma verilerine göre, bu iki yoldan birini izleyen CFO’ların çoğu, terfi aldıktan sonra başarılı bir performans sergileme ihtimalini artırıyor. Araştırmaya göre CFO’lar için başarı kriterlerinin, şirketlerin karşılaştığı baskı türleriyle paralel olarak değişmeyi sürdüreceğinin altı çiziliyor. Bu durum özellikle, hem yıkıcı teknolojilerin getirdiği dönüşüme öncülük eden hem de yasal düzenlemeler, küreselleşme, sermaye ve yetenek rekabeti ile ilgili sorunlarla baş eden teknoloji ve telekomünikasyon şirketleri için geçerliliğini sürdürüyor. Uzmanlara göre pazarda lider olmak veya pazar payını korumak için, CFO’nun CEO için aktif bir çözüm ortağı olması önem taşıyor. CFO’nun raporlama yapmak veya nakit akışını idare etmekten öte şirketi geleceğe hazırlamak için fırsatları tespit edebilmesi ve stratejik aksiyon planları oluşturabilmesi gerekiyor. Bu durum, bulut, yapay zeka, robotik ve nesnelerin interneti gibi teknoloji portföyünden hangilerinin şirkete fayda sağlayacağına dair doğru zamanda stratejik yatırım önerilerinde bulunmayı da kapsıyor. CFO başarı veri CFO başarı veri tabanına göretabanına göre mevcut CFO’ların strateji deneyimi, eski nesil CFO’lara kıyasla yüzde 24’ten yüzde 40’a yükseldi. Strateji deneyimi de yüzde 20’den yüzde 36’ya ulaştı. Dış deneyime sahip CFO’ların oranı ise yüzde 58’den yüzde 79’a yükseldi.İ nsanoğlunun ihtiyaçlarını sağlayan araç ve gereçlerini yaparken, düzeltme, güzelleştirme ve işe yarar hale getirme merakı birçok mesleğin oluşumunda olduğu gibi, ağaç tornacılığının da doğmasını sağladı. Halk arasındaki adıyla haratlık olarak bilinen ağaç tornacılığı, bilinen en eski mesleklerden biri olarak dikkat çekiyor. Basit kesici aletlerle yapılan tesviye işleri zaman içinde tezgahlarda yapılmaya başlandı. Kesici, delici, kazıcı, kırıcı aletlerin saplarının yanında okun ahşap kısmı, masa, sandalye, kürsülerin ayakları ve kirişleri, müzik aletlerinin bazı ahşap parçaları, çeşitli çocuk oyuncakları bu el tezgahlarında üretim yapan ustaların ellerinden çıkmaya başladı. TEZGAH ÇOK PRATİK İSTEDİĞİN YERDE KUR, ÇALIŞ Haratların mesleklerini icra etmek için kullandıkları düzenek son derece pratik. Bu düzenek istenilen herhangi bir yerde rahatlıkla kurulabilen parçalardan oluşuyor. Birbirlerine vida ya da cıvata ile tutturulmazlar. Harat tezgahı olarak adlandırılan bu düzeneğin ortalama 1 metre boyunda 20 cm eninde ve 3 cm kadar kalınlığında iki adet zemin tahtası var. Bu iki tahtanın üzerinde 25 cm yüksekliğinde 6-7 cm kalınlığında ve yaklaşık 50 cm boyunda iki ahşap parça HARATLIK HARATLIK Dilimize Arapça’dan geçen “harat” sözcüğü “ağaç tornacısı” olarak tanımlanıyor. XVIII. ve XIX. yüzyıllarda yaşamış bilginlerinden Antepli Mütercim Asım’ın dilimize çevirdiği Arapça’dan Türkçe’ye ünlü “Kamus Tercümesi”nde de “El-hart” kelimesinin, el ile ağacın dallarından yaprak sıyırmak anlamına geldiği belirtiliyor. Halk arasındaki adıyla haratlık olarak bilinen ağaç tornacılığı, bilinen en eski mesleklerden biri olarak dikkat çekiyor. bulunur. Bu tahtalar zemin tahtasının iki yanında dik vaziyette durur. Bunlardan bir tanesi sabit olup diğeri ileri geri hareket eder konumdadır. Bu ağaç parçalarının üzerinde torna olacak ahşapları her iki tarafından tutmaya yarayan uçları sivrice “punto” demirleri bulunuyor. Tezgahı oluşturan en önemli parçalardan bir tanesi de ağırlık demiridir. 120 cm X 6 cm X 6 cm boyutlarında ve oldukça ağır olan bu demir profil, torna işlemi sırasında yan ağaçlarının bulundukları konumda durmalarını sağlar. Eğer bu demir ağırlık olmazsa tesviye yapılan ağaç parçası düşer. Bu ağırlık yan tahtalarının birbirinden uzaklaşmasını önleyerek torna yapılan parçanın aynı konumda kalmasını sağlar. Tezgahın bir diğer parçası ise kemanesidir. Boyu 1 metre olup, bastona benzer. Kıvrık olan tarafı ustanın elinin tuttuğu tarafıdır. Burada basit bir tetiğe benzer tahta parçası bulunur. Bu tetik tahtası, bastonun düz tarafından gelen kayışın gergin veya gevşek kalmasını sağlar. Tornacı bastona benzeyen bu aletin üzerindeki bu sicimi torna yapacağı ağaç KAYBOLAN MESLEKLER Ağaç Tornacılığı 72 EYLÜL 2020 AĞACIN İNCE İŞÇİLİĞİ İSO SANAYİ 7374 EYLÜL 2020 parçasının üzerine bir sıra dolar, daha sonra bu ağacı uçları sivri olan yan ağaç parçasının demirlerinin arasına sıkıştırır. Ağırlık demirini de uygun pozisyonda tezgahın üzerine yerleştirir. Kemanenin baston tarafı avucunun içinde yer alır. Tetiği gerektiğinde çekerek sicimin gergin olmasını sağlar. Kemaneyi ileri iterken parmak arasında tuttuğu tetiği gevşetip sıkarak sicimin bir sıra sarılı olduğu ahşabın, hep kendi tarafına doğru dönmesini sağlar. HARAT, ÖNCE AĞACIN ÇAPAKLARINI ALIR Ahşap işlenmeden önce ilk aşamada ahşabın “çapak” dedikleri fazlalıklarının temizlenmesi gerekir. Bunun için uç tarafı yarım ay şeklindeki “gürez” denilen bıçağı kullanırlar. Kabası alınan ağaca daha sonra “arde” denilen bıçaklarla istenilen form verilir. Son olarak sıfır zımpara ile perdahlanıp bitirilir. Burada önemli bir ayrıntıyı unutmayalım. Torna ustası tesviye sırasında bıçaklarını kullanırken ayaklarının başparmaklarını da kullanırlar. İki eli ve iki ayağını büyük bir maharetle çalıştırarak eşsiz güzellikte araç ve gereçler yaparak hizmetimize sunar. Bu el tezgahlarında torna olacak ağaca devir kol hareketi ile veriliyor. Devri düşük olduğundan zurna yapımında el tezgahlarının iyi netice verdiği söylenir. Ağaç tornacılarının, oyuklu yarım ay şeklindeki gürez bıçağı, küçük arde, büyük arde bıçakları olmak üzere üç çeşit bıçakları vardır. Bıçaklar şekil olarak aynıdır ancak enleri değişebilir. Bıçakların ağızları kullanımdan dolayı körelir. Bazı bıçakların da ağızları işleme sırasında ağacın sertliğinden ve ustanın en küçük bir hatasından dolayı ağızları kırılabilir. KAYBOLAN MESLEKLER Ağaç Tornacılığı Ağaç Testeresi Arde Bıçağı Gürez BıçağıİSO SANAYİ 75 Torna ustaları ağzı kırılan bıçakları önce zımpara taşında düzeltirler. Daha sonra da bu bıçakları yağ taşında dakikalarca uğraşarak keskin hale getirirler. ARADIĞINI YERİNDE BULMALI USTA Tezgahın arka tarafına gelen duvarda bu bıçakların özel yerleri bulunuyor. Buralara takılan onlarca bıçak kullanmaya hazır bekleşirler. Ustanın elinin altında o iş bitene kadar kullanımdan dolayı bayağı bıçak birikir. İş bitiminde temizlenip kontrolden geçirilen bu bıçaklar tekrar yerlerine çıraklar tarafından dizilir. Hangi bıçak nerede olmalı, çırak bunu iyi bilmelidir. Öyle ki usta torna işlemi sırasında elini bıçağa götürdüğünde, istediği bıçağı yerinde bulmalıdır. Ağaç torna tezgahlarının motorlu olanları 1940’lı yıllardan beri kullanılıyor. Bizde bu tezgahların geçmişi pek eskiye gitmez. Daha ziyade ağaç torna işlerinde el tezgahları kullanılmıştır. Bu tezgahların işlenen ağaca delik açılan yerine “matkap kafası” denir. Uzunca bir ahşaba delik açarken ahşap sürekli el içinde döndürülerek delinmeli, aksi takdirde delik eğri açılır. Dokuma tezgahlarının mekik makaralarının delikleri bu şekilde delinir. Matkap kafasına takılan ve delme işlemini yapan alete “tığ” denir. Çeşitli çap ve boylarda tığ çeşitleri vardır. ZURNA, ZERDALİ AĞACINDAN YAPILIR Şimdi isterseniz tornada imal edilen ürün çeşitlerine bir göz atalım. Örneğin zerdali ağacından zurna ve makara yapılır. Çünkü zerdali, damarsız olup işlemesi de çok kolay bir ağaçtır. Meşe ağacından ise topaç, korkuluk ayakları, havan, havan eli, sandalye parçaları gibi daha ziyade dayanıklı ve sağlam olması istenilen eşyalar üretilir. Çekmeli tezgahdaysa ağızlık, sarımsak döveceği, makara, çekiç sapı ve bilumum eşya sapı yapılır. Bununla birlikte ağaç tornacılarının en sevdiği ağaç çınar ağacıdır. Öyle ki ustaların dediklerine göre Allah bu ağacı sanki ağaç tornacıları için yaratmıştır. Onları en çok uğraştıran ise meşe ağacıymış. Dayanıklı ve çok sert olurmuş meşe ağacı; doğal olarak işleyeni de bir o kadar uğraştırırmış. Sap yapımında çok kullanılan meşenin, Gaziantep ağzındaki adı zindiyan ağacıdır. Bu mesleğin geleceği, diğer pek çok unsurla birlikte ormanlarımızın da varlığına sıkı sıkıya bağlıdır. Pek az sayıda kalan ağaç tornacılığı, her ne kadar ağaca bağlı ise de teknolojinin tehdidi altında olan mesleklerdendir. İyi bir ağaç tornacısından sandalyeci veya kürsücü olur ama bir sandalyeciden ağaç tornacısı olamaz. 1950’lerde Gaziantep’te 50-60 tane ağaç tornacısı varken, bugün ancak 4-5 tane usta bu işle uğraşıyor. Usta sayısı Usta sayısı azalıyorazalıyor İyi bir ağaç tornacısından sandalyeci veya kürsücü olur ama bir sandalyeciden ağaç tornacısı olamaz. 1950’lerde Gaziantep’te 50-60 tane ağaç tornacısı varken, bugün ancak 4-5 tane usta bu işle uğraşıyor. Keser TopaçSAĞLIK Boyun Ağrıları 76 EYLÜL 2020İSO SANAYİ 77 Her üç kişiden biri hayatı boyunca bir kez boyun ağrılarına maruz kalıyor. Masa başında çalışanlarda da zorlayıcı bedensel işler yapanlarda da boyun ağrıları sık sık görülüyor. Üstelik bu ağrılar yatıp dinlenmeyi neredeyse imkansız kılıyor. Yaygın görülen boyun ağrıları genelde kas ve bağ zedelenmeleri, boyun fıtığı, travmalar ve kireçlenme başta olmak üzere dokuz nedenden kaynaklanıyor. 9 NEDENİNext >