< Previous66 HAZİRAN 2021 TACİKİSTAN ÜLKE GÜNÜNDE İ stanbul Sanayi Odası tarafında yapılan ülke gününde Tacikistan ele alındı. Ülkedeki yatırım ve iş birliği fırsatlarını sanayici ve iş insanlarına tanıtabilmek amacıyla Tacikistan Ülke Günü & Ticaret ve Yatırım Fırsatları semineri düzenlendi. Toplantının ardından yapılan panele DEİK Türkiye Tacikistan İş Konseyi Başkanı Cihangir Fikri Saatçioğlu, Tek-Çelik İç ve Dış Ticaret İnşaat Sanayi Anonim Şirketi Genel Müdürü İrfanuddin Güven, Coca-Cola İçecek Anonim Şirketi Tacikistan Bölge Müdürü Sunay Şanlı, Beta Gıda Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Genel Müdürü Fatma Uğur Ersöz, AKIA Otomotiv Tacikistan Bölge Müdürü İsmail Şahin ve Evyap Sabun, Yağ, Gliserin Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Tacikistan Bölge Müdürü Mehmet Ermiş katıldı. Panelistler Tacikistan hakkında şu bilgileri paylaştı: CİHANGİR FİKRİ SAATÇİOĞLU: “İŞGÜCÜNÜN YÜZDE 70’İ TARIMDAN SAĞLANIYOR” Bilindiği gibi Tacikistan bir tarım ülkesi. Özellikle sulama ve soğuk hava tesisleri, zirai aletler ve traktör aletleri ciddi olarak ithal kalemleri oluşturuyor. Tacikistan GYYİH’sının yüzde 23’ünü, ihracatının yüzde 35’ini, vergi gelirlerinin yüzde 30’unu, işgücünün yüz de 70’ini tarımdan sağlayan bir ülke olduğu için tarım sektörü bu açıdan çok önemli. Bununla birlikte gıda endüstrisi diğer tarım sektörünü bileşeni olarak, makarna işleme, ayçiçek tohumu üretim ve konserve üretimi de Türk firmalarının orada lokalde üretim yapabileceği sektörler olarak göze çarpıyor. 260 milyonluk CIC ülkelerini kapsayan bir gıda üretim tedarik zincirini esas aldığımız zaman önemli bir fırsat yarattığını söyleyebiliriz. İRFANUDDİN GÜVEN: “TACİKİSTAN’A MAL SATMAK İSTEYENLER BİR PARTNERLE HAREKET ETMELİ” 2004 yılında Tacikistan’a yapı kimyasalları imalatına başladık. Aradan geçen 17 yıl gibi bir süre içinde köprünün altından çok sular aktığını söyleyebilirim. Tacikistan 2004 yılına nazaran müthiş değişime uğradı. Pazarda kaliteli Türk markası algısının oluşmasında bizim gibi firmaların çok büyük emeği ve katkısının DEİK Türkiye Tacikistan İş Konseyi Başkanı Cihangir Fikri Saatçioğlu Tek-Çelik İç ve Dış Ticaret İnşaat Sanayi Anonim Şirketi Genel Müdürü İrfanuddin Güven YATIRIM VE İŞ BİRLİĞİ FIRSATLARI BİR PANELLE ELE ALINDIİSO SANAYİ 67 olduğunu söyleyebiliriz. Bunu sağlamak için de emek, zaman ve para harcandı. Tacikistan kendisine has zorlukları ve kolaylıkları olan bir pazar. Burada bir zorlukla karşılaştığınız zaman problemleri çözme yönünde hemen yetkili kişiye ulaşabiliyorsunuz. Türkiye’den buraya mal satmak isteyenlerin mutlaka bir partnerle birlikte mallarını Tacikistan’a göndermelerini tavsiye edebilirim. SUNAY ŞANLI: “TACİKİSTAN BİZ YATIRIMCILAR İÇİN GÜVENLİ BİR ORTAM SUNUYOR” Biz Coca-Cola İçecek olarak Anadolu Mühendislik Grup bünyesinde 2015 yılından beri Duşanbe’de açmış olduğumuz ilk fabrikamızla birlikte faaliyet veriyoruz. Şu anda 15 bayimizle birlikte 49 farklı ürünün satış ve dağıtım hizmetlerini gerçekleştiriyoruz. Tacikistan’da uyumlulaştırılmış, uygunlaştırılmış bir yatırım mevzuatı olduğundan bahsedebiliriz. Tacikistan devletinin ve devlet kurumlarının süregelen bu mevzuatları gerek vergi konusunda gerekse iş ve işçi kanununda olsun iyileştirme ve geliştirme çalışmaları sürekli olarak devam ediyor. Bu konuda sektörle de çok sıkı ilişkiler içinde olduklarını belirtmek istiyorum. Dolayısıyla bizim gibi yatırımcılar için bu durum oldukça güvenli bir ortam yaratıyor. FATMA UĞUR ERSÖZ: “TACİKİSTAN HALKI, TÜRK ÜRÜNLERİNE BÜYÜK KIYMET VERİYOR” Beta Gıda dünyada faaliyet gösterdiği markalarla 2003 yılından beri Tacikistan’da da bulunuyor. Öncelikle Tacikistan halkının kesinlikle son derecede güvenilir olduğunu, beraber iş yapılabileceğini söylemek isterim. Tacikistan Halkı, Türk ürünlerine büyük kıymet veriyor. Tabii biz Türk sanayicilerine, Türk tüccarlarına da şu düşüyor: Mutlaka bu güveni işimizin odağına koymalıyız. Ürünlerimize verilmiş olan bu kıymetin sürdürülebilirliğini sağlamamız lazım. Dolayısıyla bu dakikadan sonra bu pazarlara girecek olan Türk sanayicilerinin de bunu işin odağına koymasını özellikle belirtmek isterim. Biz markalar açısından pazarda süreli bir yenilik söz konusu… Dolayısıyla değişen ekonomik koşullara sürekli kendimizi adapte etmemiz lazım. Yeni teknolojiler göndermeye özen gösteriyoruz. Pazarlama bilgilerimizi de ihraç etmeye çalışıyoruz. İSMAİL ŞAHİN: “TACİKİSTAN’DA ÇOK BÜYÜK YATIRIM SEFERBERLİĞİ VAR” Biz 2019 yılı mart ayında fabrikanın kuruluşuyla Tacikistan’da otobüs üretmeye başladık. Daha öncesinden Türkiye’den bir otobüs alımı vardı ama hep beraber burada bir yatırım yapma kararı alındı. Bu karar oldukça doğru bir karardı. Tacikistan genç bir nüfusa sahip. İşgücü ve yetiştirme anlamında hiçbir sıkıntı yaşamayacağız. İnsanlar öğrenme arzusuyla dolu. Geçen iki yılda çok büyük yatırım hamlelerinin yapıldığını bizzat görüyorum. Tacikistan’da çok büyük bir yatırım seferberliği var. Burada yatırım yapmak isteyeceklere şunu söylemek isterim: Bu seferberlik içine şu anda girmek bence büyük avantaj. Belli bir süre sonra buralarda yatırım yapmak belki bu kadar kolay olmayabilir. Dolayısıyla bu fırsatı iyi değerlendirmek gerekiyor. MEHMET ERMİŞ: “TACİKİSTAN PAZARI BÜYÜYECEK” Evyap olarak Tacikistan’da 20 yıldır yer alıyoruz. Türkiye’den gelen ürünlerin dağıtımını burada bir distribütörümüzle yapıyoruz. 20 yıllık Tacikistan serüvenimizde Tacikistan halkının Evyap markalarına güvenip tercih ettiğini söyleyebilirim. Tacikistan’ı, Türkiye ile kıyasladığımızda belki bir 20 sene öncesini anımsatıyor. Türkiye’den kazandığımız tecrübeleri, Türkiye’deki keşkelerimizi burada fırsata çevirerek bir başarı elde ettiğimizi belirtmek isterim. Tacikistan’da inanılmaz bir şekilde inşaat sektörünün büyümesini görüyoruz. Bu da içinde olduğumuz hızlı tüketim grubunun hızlı bir şekilde büyüyeceği anlamına geliyor. Burada bakkallardan daha çok modern kanallara, süpermarketlere geçileceğini söyleyebiliriz. Dolayısıyla pazar da büyüyecektir. Coca-Cola İçecek Anonim Şirketi Tacikistan Bölge Müdürü Sunay Şanlı Beta Gıda Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Genel Müdürü Fatma Uğur Ersöz AKIA Otomotiv Tacikistan Bölge Müdürü İsmail Şahin Evyap Sabun, Yağ, Gliserin Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Tacikistan Bölge Müdürü Mehmet ErmişHABERLER 68HAZİRAN 2021 SON 10 YILDA TACİKİSTAN EKONOMİK YAPISINI GÜÇLENDİRDİ Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla 1991 yılında bağımsızlığını ilan eden Tacikistan, Orta Asya’nın önemli ülkelerinden biri olarak dikkat çekiyor. Son 10 yılda ekonomik altyapısını güçlendiren Tacikistan, istikrarlı ilerlemesini sürdürüyor. Ulusal Kalkınma Stratejisi (NDS), 2030 yılına kadar yurtiçi gelirleri 3,5 katına çıkarmayı hedefliyor. Bu hedefin, Tacikistan’ın mevcut büyüme modelini dönüştürmesi ve özel sektöre yatırım yapma, istihdam yaratma ve ekonomiye katkıda bulunma konusunda daha fazla fırsat verilmesi durumunda ulaşılabileceği öngörülüyor.İSO SANAYİ69 Devletin Adı: Tacikistan Cumhuriyeti Başkenti:Duşanbe Yönetim Biçimi:Cumhuriyet Hükümet Şekli:Başkanlık Devlet (ve Hükümet):Başkanı İmamali Rahman (1994 …) Parlamento: Yüksek Meclis (iki kanatlıdır) Resmi Dili:Tacikçe (Rusça da yaygın konuşulmaktadır) Bağımsızlık Günü:9 Eylül 1991 (SSCB’den) Yüzölçümü (kara):141.380 km2 (Dünya Bankası) Başlıca kalabalık şehirleri: Duşanbe, Khujand, Kulob Ülke Nüfusu (2019): 9.321.018 (Dünya Bankası) Başkent Nüfusu (2019): 893.826 (Dünya Bankası) Nüfus yapısı: Tacik (%84), Özbek (%14), Rus (%1) Para Birimi: Tacikistan Somonisi Başlıca ekonomik kaynakları: Tarım (pamuk), madenler (alüminyum, altın, çinko, kurşun, bakır) Üyesi olduğu başlıca uluslararası kuruluşlar: IMF, Dünya Bankası, ILO, FAO, WHO, WIPO, DTÖ (gözlemci) Uluslararası Telefon Kodu: +992 Tacikistan CumhuriyetiHABERLER 70 HAZİRAN 2021 O rta Asya’nın önemli ülkelerinden biri olan Tacikistan, makroekonomik istikrarı sağlamak ve özel sektörün geliştirilmesi için gerekli altyapıyı oluşturmak için çalışmalarını sürdürüyor. Yoksulluğun azaltılması ve istihdamın geliştirilmesi Hükümetin başlıca hedefini oluşturuyor. Pazar ekonomisine geçiş, özelleştirme, anayasal reformlar gibi konularda gelişmeler sağlanırken, yatırım ortamı iyileştiriliyor. Kalkınma stratejisi kapsamında diğer sektörler yanında altyapı ve enerji sektörünün de geliştirilmesi amaçlanıyor. Altyapı yatırımları için uluslararası yardıma ihtiyaç duyan Tacikistan, son 10 yılda yoksulluğu azaltma ve ekonomisini büyütme konusunda istikrarlı ilerleme kaydetti. 2000-2018 yılları arasında yoksulluk oranı nüfusun yüzde 83’ünden yüzde 27,4’e düşerken, ekonomi yılda ortalama yüzde 7 büyüdü. Ancak, dışsal şoklara karşı savunmasız ekonomi, istihdam yaratma konusunda büyüyen nüfusa ayak uydurmada zorlandı. Özel sektörün ekonomideki rolü ise sınırlı kaldı. REFORMLARLA EKONOMİK YAPILANDIRMA HEDEFLENİYOR Ulusal Kalkınma Stratejisi (NDS), 2030 yılına kadar yurtiçi gelirleri 3,5 katına çıkarmayı ve yoksulluğu yüzde 50 azaltmayı hedefliyor. Bu hedefin, Tacikistan’ın mevcut büyüme modelini dönüştürmesi ve özel sektöre yatırım yapma, istihdam yaratma ve ekonomiye katkıda bulunma konusunda daha fazla fırsat verilmesi durumunda ulaşılabileceği öngörülüyor. Covid-19 salgını ve Tacikistan’ın sınırlarının komşularına kapanması 2020- 2021 dönemi ekonomisinin görünümünün bozulması açısından önemli riskler taşıyor. Büyük dış risklere ek olarak, yüksek maliyetli Rogun Hidroelektrik Baraj inşaatı da bütçe gelirleri dikkate alındığında mali istikrarın bozulması ve sosyal harcamaların daha da İSO SANAYİ 71 Covid-19 salgını Tacikistan’ın sınırlarının komşularına kapanması 2020-2021 dönemi ekonomisinin görünümünün bozulması açısından önemli riskler taşıyor. Büyük dış risklere ek olarak, yüksek maliyetli Rogun Hidroelektrik Baraj inşaatı da bütçe gelirleri dikkate alındığında mali istikrarın bozulması ve sosyal harcamaların daha da kısılması açısından ciddi bir risk oluşturuyor.HABERLER 72 HAZİRAN 2021 kısılması açısından ciddi bir risk oluşturuyor. Ayrıca, tarım reformu ve sektörün finansmanı, bankacılık sektörünün güçlendirilmesine yönelik reformlar yapılması, ekonomide şeffaflık, özelleştirme, kara para aklamanın önlenmesi ile çalışma/iş ortamının iyileştirilmesi IMF programlarında gündeme getirilen tavsiyeler oldu. Covid-19 salgınının da etkisiyle azalan kamu gelirleri nedeniyle bütçe ve cari işlemler dengesinin açık vermeye devam etmesi, kamu borçlarının yüksek seyretmesi IMF Heyeti’nin hazırladığı 29 Nisan 2020 tarihli Gözden Geçirme Raporu’nda belirtilen başlıca sorunları oluşturuyor. DÖVİZ REZERVİ 1.5 MİLYAR DOLAR Tacikistan’ın toplam döviz rezervi (altın dahil) 2019 yılında yaklaşık 1,5 milyar dolardı. Öte yandan, dış borç stoku yaklaşık 6,6 milyar dolar seviyesinde olup, yüzde 21’i kısa vadelidir. Döviz rezervi, dış borcun yaklaşık yüzde 16’sını oluşturuyor. Tacikistan, dış kaynak kapsamında IMF’nin yanı sıra, Dünya Bankası’nın (IBRD, IDA) ve İslam Kalkınma Bankası’nın proje bazlı kredi/hibe fonlarından da yararlanıyor. Ağırlıklı Rusya olmak üzere yurt dışında çalışan yaklaşık 1,5 milyon Tacikin ülkelerine gönderdikleri havale (remittances) tutarı 2019 yılında 2,3 milyar dolar olup, milli gelirin yaklaşık yüzde 29’unu teşkil ediyor. Rus ekonomisinin büyüme performansına bağlı olarak söz konusu gelir de yükseliş gösteriyor. Kişi başı milli gelirin (cari fiyatlarla) 827 dolar olduğu ülkede, milli gelir (GSYİH) içinde tarım sektörünün payı yüzde 19, sanayinin yüzde 27’dir. İmalatın payı yüzde11’dir. Dövizde dalgalı kur izlenmekte olup, serbest piyasada döviz alım satımı yapılıyor. Dünya Bankasının “iş yapma kolaylığı” sıralamasında 2020 yılında 190 ülke içinde 106’ncı sırada yer alıyor. İSO SANAYİ 73 DIŞ TİCARET Tacikistan’ın dış ticaret mevzuatı liberal bir görünüm sergiliyor. 2013 yılında Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesi oldu ve gümrük mevzuatı ile kodlama sistemini DTÖ ile uyumlu hale getirdi. Ülkede uygulanan gümrük vergileri yüzde 0 ila yüzde 30 arasında değişiyor. Tacikistan’ın Bağımsız Devletler Topluluğu (Rusya, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Beyaz Rusya ve Ermenistan) ile serbest ticaret anlaşması bulunuyor. Dış ticareti açık veriyor. İhracatı 2014-2020 döneminde düzenli olarak artış gösteriyor. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR Tacikistan kalkınma ve ekonomik büyüme için yabancı yatırıma ihtiyaç duyan bir ülke. Bu çerçevede 2007 yılında Yatırım Kanunu’nu kabul etti. Yetkili kurum Devlet Yatırımlar Komitesi’dir. Yatırım için öncelikli sektörler; tarım (pamuk, besicilik), sanayi (gıda işleme, tekstil) ve Tacikistan’ın dış ticaret mevzuatı liberal bir görünüm sergiliyor 2013 yılında Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesi oldu ve gümrük mevzuatı ile kodlama sistemini DTÖ ile uyumlu hale getirdi. Ülkede uygulanan gümrük vergileri yüzde 0 ila yüzde 30 arasında değişiyor. Tacikistan’ın Bağımsız Devletler Topluluğu (Rusya, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Beyaz Rusya ve Ermenistan) ile serbest ticaret anlaşması bulunuyor. Dış ticareti açık veriyor. madencilik (alüminyum, altın, kömür) ile turizmdir. Yabancı yatırım ağırlıklı olarak Rusya ve Çin ile Kazakistan’dan geliyor. Yabancı doğrudan yatırım tutarı, 2008 yılındaki en üst noktasının (486 milyon Dolar) altında seyrediyor. 2015 yılında 454 milyon dolara kadar yükselmişken 2019 yılında 213 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Tacikistan Cumhuriyeti, girişimciliğin, yerli ve yabancı yatırımcıların gelişimi için çeşitli fırsatlar sunuyor. Yatırım çekmek için serbest ekonomik bölgeler kuruldu. TÜRKİYE İLE TİCARET İki ülke arasında imzalanan başlıca anlaşmalar; Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması (1993), Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (1996), Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmasıdır.sanayiciye ulaşmanın en doğru mecrası...Next >