< Previous84 MAYIS 2022 Faaliyet karlılığında iyileşme yaşandı. İşletmelerin karlılık performansının ölçülmesinde kulla- nılan bir diğer karlılık göstergesi de faaliyet karlılığıdır. Fa- aliyet karı oranı, kuruluşların brüt satış karından faaliyet giderlerinin çıkarılması ve farkın net satışlara bölünmesi ile hesaplanmaktadır. 2021 yılında İSO 500’ün faaliyet karı oranı 4 puan artarak yüzde 10,8’den yüzde 14,8’e yükselmiştir. Faaliyet karı mutlak büyüklüğü ise 2020’deki 142,8 milyar TL’lik dü- zeyinden yüzde 139,4’lük güçlü bir artışla 2021’de 341,9 milyar TL’ye yükselmiştir. Küresel tedarik zincirlerinin bozulması karşısında alıcılar daha yüksek fiyatlar vererek sanayi malı tedarikine yönelmiştir. Buna paralel olarak ihraç fiyatları yükselmiştir. Emtia fi- yatlarındaki artışlar da ürün fiyatlarını yukarı yönde bas- kılamıştır. Üretim ve tedarikte gecikmeler ile bazı kritik ürünlerin temin edilememesi de sanayi ürünü fiyatların- daki yükselişte rol oynamıştır. Türkiye’de döviz kurları ve enflasyondaki artış da bu yükselişi tetiklemiştir. Dolayı- sıyla faaliyet karları olumlu etkilenmiştir. Sektörler itibarıyla değerlendirildiğinde, mutlak olarak en yüksek faaliyet karını 89 milyar TL ile yine ana metal sanayi yaratmıştır. Bu sektörü 37,5 milyar TL ile kimya- salların ve kimyasal ürünlerin imalatı sanayi izlemiştir. 36,6 milyar TL’lik faaliyet karı ile motorlu kara taşıtları sanayi üçüncü sıraya inerken gıda ürünlerinin imalatı sa- nayi 23 milyar TL ile faaliyet karında dördüncü sırasını korumuştur. SEKTÖREL FAALIYET KARI BÜYÜKLÜKLERI (MILYON TL) Ana metal sanayii Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı Gıda ürünlerinin imalatı Madencilik ve taş ocakçılığı Elektrikli teçhizat imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) Diğer ulaşım araçlarının imalatı Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı Giyim eşyalarının imalatı Tütün ürünleri imalatı Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı Mobilya imalatı Mücevherat, bijuteri eşyaları ve ilgili ürünlerin imalatı İçeceklerin imalatı 88.984 37.516 36.628 23.044 21.868 19.593 18.903 13.243 12.647 11.151 10.272 10.154 8.376 7.508 5.907 5.765 3.701 2.102 1.585 1.268 1.028 679 -262 20.0000-20.00040.00060.00080.000100.00086 MAYIS 2022 2021 yılında faaliyet karı oranı en yüksek sektör yüzde 38,6 oranı ile madencilik ve taş ocakçılığı olmuş; bu sek- törü yüzde 26,9 ile temel eczacılık ürünleri imalatı takip etmiştir. Üçüncü sırada yüzde 26,3 oranı ile kağıt ve kağıt ürünleri yer alırken diğer ulaşım araçları yüzde 23,4 ile dördüncü sıradadır. Negatif faaliyet karı olan içeceklerin imalatı dışında en düşük faaliyet karı oranı yüzde 1,2 ile mücevherat imalatı sektöründe gerçekleşmiştir. SEKTÖREL FAALIYET KARI ORANLARI (%) Madencilik ve taş ocakçılığı Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı Diğer ulaşım araçlarının imalatı Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) Tekstil ürünlerinin imalatı Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) Ana metal sanayii Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı Tütün ürünleri imalatı Elektrikli teçhizat imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı Giyim eşyalarının imalatı Gıda ürünlerinin imalatı Mobilya imalatı Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı Mücevherat, bijuteri eşyaları ve ilgili ürünlerin imalatı İçeceklerin imalatı 0,0-10,010,020,030,040,0 26,9 38,6 26,3 23,4 22,1 22,0 21,6 21,3 21,2 21,0 17,8 17,4 16,9 16,1 11,5 10,2 8,9 8,8 5,9 1,2 1,5 -2,3 13,5Geri Dönüşümle Sürdürülebilir Geleceğe İnsan yaşamında vazgeçilmez bir yere sahip ve geri dönüştürülmüş girdilerden üretilen çevre dostu kuşeli kartonun önde gelen üreticilerinden biri olarak üzerimize düşen sorumluluğun bilincindeyiz. Üretimimizde %91’lere ulaşan seviyede atık kağıt kullanıyor, dünyamızın en önemli sorunlarından olan orman alanlarının ve biyoçeşitliliğin korunmasına katkı sağlıyoruz. Geri dönüşüm tesisi kimliğimizle döngüsel ekonomiye ve sürdürülebilirliğe katkımızı ortaya koymaya devam ediyoruz. www.kartonsan.com.tr88 MAYIS 2022 İhracat ve satış birim fiyatlarındaki artışlar karlılığı arttırdı. 2021’de satışların maliyeti net satışlara oranla 2,8 puan azalarak yüzde 79,7’ye gerilemiş, buna bağlı olarak yüzde 20,3 oranında bir brüt satış karı elde edilmiştir. Faaliyet giderlerinin net satışlara oranı ise 1,3 puanlık bir düşüşle yüzde 5,5’e inmiştir. Böylece İSO 500’ün faaliyet karı oranı 10,8’den yüzde 14,8’e yükselmiştir. 2021 yılında İSO 500’ün ihracat ve satış birim fiyatları daha çok küresel gelişmeler kaynaklı olarak yükselmiş ve bu durum faaliyet karlılığını olumlu etkilemiştir. Emtia ve girdi maliyetlerindeki artışlar büyük ölçüde fiyatlara yan- sımıştır. 2021 yılında diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karların net satışlara oranı 7,1 puan artarak yüzde 25’e yüksel- miştir. Bu oranın 20,2 puanlık bölümü kambiyo karların- dan gelmiştir. Diğer faaliyetlerden olağan gider ve zarar- ların net satışlara oranı ise yüzde 20,8 olup bunun da 18,7 puanı kambiyo zararlarından kaynaklanmıştır. İSO 500’ün 2021 yılı kümülatif gelir tablosu, büyüklükleri ve oranları itibarıyla karlılık açısından önemli bilgiler içermektedir. Kümülatif Gelir Tablosu Tutar (Milyon TL) Değişim (%) Net Satışlara Göre Pay (%) 2020202120202021 Net Satışlar1.325.3122.312.97374,5100,0100,0 - Satışların Maliyeti1.093.3061.843.22768,682,579,7 Brüt Satış Karı (Zararı)232.459469.747102,117,520,3 - Faaliyet Giderleri89.654127.81442,66,85,5 Faaliyet Karı (Zararı)142.805341.933139,410,814,8 + Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar237.875578.883143,417,925,0 Kambiyo Karları196.722468.195138,014,820,2 - Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar194.426482.095148,014,720,8 Kambiyo Zararları177.712433.669144,013,418,7 Finansman Öncesi Kar (Zarar)186.253438.721135,614,119,0 - Finansman Giderleri88.845208.922135,26,79,0 Olağan Kar (Zarar)/Finansman Sonrası Kar (Zarar)97.409229.799135,97,39,9 + Olağan Dışı Gelir ve Karlar7.21912.75576,70,50,6 - Olağan Dışı Gider ve Zararlar12.12523.10990,60,91,0 Dönem Karı (Zararı) (V.Ö.)92.503219.446137,27,09,5 KÜMÜLATİF GELİR TABLOSU VE ANALİZİMAYIS 2022 89 Tüm bu veriler 2019 ve 2020 yıllarında olduğu gibi 2021’de de döviz kuru dalgalanmalarının başarılı bir şekilde yöne- tildiğine işaret etmektedir. Böylece İSO 500’ün diğer faaliyetlerden olağan net gelir ve karlarının net satışlara oranı 2021’de yüzde 4,2 olmuş ve 2020 yılına göre 0,9 puan yükselmiştir. Aynı dönemde net kambiyo karının net satışlara oranı ise 0,1 puan ar- tışla yüzde 1,5’e yükselmiştir. Kur riskinin iyi yönetilmesi, 2021’de de İSO 500’ün karlılığına olumlu katkı yapmıştır. İSO 500, 2021 yılında diğer faaliyetlerden olağan net gelir ve karlardan elde ettiği pozitif katkıyla birlikte finansman giderleri öncesi yüzde 19 karlılığa ulaşmıştır. Böylece fi- nansman giderleri öncesi karlılık oranı önceki yıla göre 4,9 puan artmıştır. Diğer taraftan finansman giderlerinin net satışlara oranı 2,3 puan yükselmiş ve yüzde 9 olarak gerçekleşmiştir. Bu durum, finansman maliyeti yükünün önceki yıla göre be- lirgin bir şekilde arttığına işaret etmektedir. Böylece İSO 500 kuruluşları 2021’de finansman giderleri sonrası yüzde 9,9 oranında bir olağan karlılık yaratmıştır. Söz konusu oran bir önceki yıla göre 2,6 puan iyileşmiştir. Olağandışı gelir ve karlar (yüzde 0,6) ile olağandışı gider ve zararların (yüzde 1) ardından İSO 500, 2021 yılında net satışlara oranla yüzde 9,5’lik vergi öncesi karlılığa ulaş- mıştır. Bu oran 2020 yılının yüzde 7’lik seviyesine göre 2,5 puanlık artışa işaret etmektedir. Finansman giderlerinin faaliyet karına oranı yüzde 61,1’e geriledi. Finansman giderleri, İSO 500’ün karlılığında belirleyici olmayı 2021 yılında da sürdürmüştür. 2021 yılında Türk lirasındaki değer kaybı, enflasyondaki artış ve faiz oranla- rındaki yükseliş sonucu, finansman maliyetleri bir önceki yıla göre önemli ölçüde artmıştır. Bununla birlikte, aynı özel koşullar içerisinde faaliyet karındaki artış daha yük- sek oranda gerçekleşmiştir. 2021 yılında İSO 500’ün finansman giderleri yüzde 135,2 artışla 208,9 milyar TL’ye yükselmiştir. Buna karşılık, fi- nansman giderlerinin faaliyet karı içindeki payı yüzde 62,2’den yüzde 61,1’e inmiştir. Finansal koşullarda sert dalgalanmaların yaşandığı son 4 yıla bakıldığında, sanayi kuruluşları 2018 yılında ana faaliyetlerinden elde ettikleri karın neredeyse tamamını Net kambiyo gelirleri artarken faaliyet dışı gelirler de yükseldi. İSO 500 çalışmasında üretim faaliyeti dışı gelirler de he- saplanmakta ve değerlendirilmektedir. Bunun bir nedeni, kuruluşların üretim faaliyeti dışı gelirlerinin karlılık (veya zarar) üzerindeki etkilerini göstermesidir. İkinci bir neden ise İSO 500’de kullanılan milli gelir anlamında kar büyük- lüğünün ve yaratılan katma değerin tespit edilebilmesi için üretim faaliyeti dışı gelirler büyüklüğünün ayrıca he- saplanması ihtiyacıdır. Kuruluşların yarattıkları katma değer gelir yönünden, yani kuruluşların ödedikleri faktör gelirleri ile hesaplan- maktadır. Milli gelir anlamında kar faktör gelirine ulaş- mak için, vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamından üretim faaliyeti dışı gelirler düşülmekte, elde edilen tutara o yıl için kardan ayrılan karşılıklar eklenmektedir. Üretim faaliyeti dışı gelirler temettü gelirleri, iştirak ge- lirleri, faiz gelirleri, net kambiyo karları, menkul ve duran varlık satışları gibi unsurlardan oluşmaktadır. İSO 500’ün üretim faaliyeti dışı net gelirleri 2021 yılında yüzde 122,8 artışla 43,4 milyar TL’den 96,8 milyar TL’ye yükselmiştir. Buna rağmen üretim faaliyeti dışı gelirlerin dönem kar ve zarar toplamı içindeki payı da yüzde 47’den yüzde 44,1’e gerilemiştir. finansman giderlerine ayırmışken, 2019’da finansman giderlerinin karlılık üzerindeki baskısı görece hafiflemiş- tir. 2020’de finansman giderlerindeki artışın mali baskı- yı yükseltici etkisine rağmen, bu etki faaliyet karlarında sağlanan daha yüksek oranlı artışla sınırlanmıştır. 2021 yılında ise finansman maliyetleri keskin artış göstermiş, ancak yine faaliyet karlılığındaki iyileşme ile bu ilave yük karşılanabilmiştir. FINANSMAN GIDERLERI/FAALIYET KARI (%) 2018201920202021 Finansman Giderleri (Milyon TL) 95.82363.83188.845208.922 Faaliyet Karı (Milyon TL) 107.82292.113142.805341.933 Finansman Giderleri / Faaliyet Karı (%) 88,969,362,261,1 KARLILIK GÖSTERGELERİ90 MAYIS 2022 2021 yılında döviz kurlarındaki artış sonucu İSO 500’ün net kambiyo gelirleri yüzde 81,6 artarak 19 milyar TL’den 34,5 milyar TL’ye yükselmiştir. Bu durum döviz kurlarının artışı ile ortaya çıkan risklerin iyi yönetildiğine işaret etmektedir. Artan net kambiyo karları, faaliyet dışı karların yükselmesine önemli bir katkı sağlamıştır. Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (TL) (İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu) Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (1) Değişim (%) Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) (2) Değişim (%)1/2 (%) 201614.069.026.3668,737.734.174.18533,237,3 2017 18.844.429.68333,953.084.908.28340,735,5 2018 55.816.782.890196,263.528.258.36119,787,9 2019 37.228.794.798-33,361.614.073.797-3,060,4 2020 43.448.530.15616,792.503.472.32050,147,0 2021 96.788.343.103122,8219.445.968.018137,244,1 Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (TL) (Özel Kuruluşlar) Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (1) Değişim (%) Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) (2) Değişim (%)1/2 (%) 201611.200.909.9472,929.772.961.62617,237,6 2017 16.750.676.79549,550.551.340.12569,833,1 2018 45.705.402.402172,958.241.941.93615,278,5 2019 33.211.281.302-27,358.303.818.8520,157,0 2020 38.595.113.42216,288.601.831.37352,043,6 2021 93.284.279.436141,7220.658.000.865149,042,3 Sektörler itibarıyla değerlendirildiğinde, 2021 yılında mut- lak büyüklük olarak en yüksek üretim faaliyetleri dışı ge- liri elde eden sektör 30,3 milyar TL ile ana metal sanayi olmuştur. En yüksek üretim dışı faaliyet gelirler/net satışlar oranına sahip sektör ise yüzde 106,9 oranı ile içeceklerin imalatı sanayi olmuştur. Diğer taraftan imalat sanayi kapsamın- daki diğer birçok sektörde üretim faaliyeti dışı gelirlerin net satışlara oranları oldukça düşük kalmaya devam et- miştir.92 MAYIS 2022 Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (TL) Sektörler Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net)/Net Satışlar (%) 05-08Madencilik ve taş ocakçılığı9.418.006.33716,6 10Gıda ürünlerinin imalatı-1.348.376.381-0,5 11İçeceklerin imalatı12.246.371.425106,9 12Tütün ürünleri imalatı204.103.4132,1 13Tekstil ürünlerinin imalatı5.369.978.7086,0 14Giyim eşyalarının imalatı-216.925.274-1,1 16Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç)4.435.562.72415,8 17Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı614.107.9831,6 19Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı6.639.896.5393,0 20Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı8.156.557.8694,8 21Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı1.214.100.5388,8 22Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı-214.197.405-0,4 23Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı4.411.777.8847,5 24Ana metal sanayii30.329.485.4976,1 25Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)1.122.490.3592,1 26Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı4.480.808.27111,8 27Elektrikli teçhizat imalatı4.378.886.1043,0 28Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı4.049.929.5249,1 29Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı1.609.849.1410,5 30Diğer ulaşım araçlarının imalatı-1.623.592.150-6,6 31Mobilya imalatı743.964.7406,3 32Diğer imalatlar-635.835.542-1,2 32.1Mücevherat, bijuteri eşyaları ve ilgili ürünlerin imalatı-635.835.542-1,2 35Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı1.278.785.2911,6 Toplam96.788.343.1034,2 Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (TL) (Kamu Kuruluşları) Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (1) Değişim (%) Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) (2) Değişim (%)1/2 (%) 20162.868.116.41938,97.961.212.559172,536,0 2017 2.093.752.888-27,02.533.568.158-68,282,6 2018 10.111.380.488382,95.286.316.425108,7191,3 2019 4.017.513.496-60,33.310.254.945-37,4121,4 2020 4.853.416.73420,83.901.640.94717,9124,4 2021 3.504.063.667-27,8-1.212.032.847-131,1-289,1Next >