< Previous36 MAYIS 2022 TEMEL GÖSTERGELER VE DEĞİŞİMLER Satışlar yüksek artış gösterdi. İSO 500’de üretimden satışlar 2021 yılında yüzde 73,8 ora- nında artmıştır. 2019’daki yüzde 16,4 ve 2020’deki yüzde 15,3’lük artışlar ile karşılaştırıldığında üretimden satışlarda yüksek bir büyüme performansı söz konusudur. 2021 yı- lında tüketici enflasyonu ile arındırıldığında üretimden sa- tışlar reel olarak da yüzde 27,7 oranında artış göstermiştir. 2021 yılında görülen bu yüksek oranlı artışta iki unsur et- kili olmuştur. Öncelikle salgına karşı yürütülen aşılamalar ile iktisadi ve sosyal faaliyetlerdeki geri dönüş, salgının ekonomiler üzerindeki kısıtlayıcı etkilerini azaltmıştır. Bu durum ihracat ve büyümeyi desteklerken küresel tedarik zincirlerindeki yeniden yapılanma sürecinde Türkiye’nin ön plana çıkması da bir diğer sürükleyici unsur olmuştur. Di- ğer yandan döviz kurlarında ve enflasyonda yaşanan artış- lar da İSO 500’ün satış rakamlarına pozitif katkı yapmıştır. Pazarlardaki canlanma ve ilave tedarik talebi ihracatı destekledi. İSO 500’ün ihracatı 2021 yılında yüzde 33,9 artarak 85,8 milyar dolara yükselmiştir. Aynı dönemde Türkiye sanayi sektörü ihracatı da yüzde 33,2 artarak 217,9 milyar dolar olmuştur. 2021 yılında gerek İSO 500 gerekse Türkiye sa- nayi sektöründeki yüksek oranlı ihracat artışının iki önemli nedeni bulunmaktadır. İlk olarak 2021 yılında dünya ekonomisindeki hızlı topar- lanmaya bağlı olarak dünya mal ticaretindeki yüksek artış Türkiye’nin ihracat pazarlarını desteklemiştir. İkinci olarak ana ihracat pazarlarında artan yakından tedarik eğilimi ve arz güvenliği endişeleri Türk sanayi mallarına yönelik önemli bir ilave talep yaratmıştır. Bütün bu gelişmelerin et- kisiyle 2021 yılında dünya ortalamalarının üzerinde ihracat artışı elde edilmiştir. Yüksek büyüme karlılığa pozitif katkı yaptı. Yüksek büyümenin yaşandığı 2021 yılında sanayi kuru- luşlarının karları yüksek artışlar göstermiştir. Söz konusu yılda kar eden kuruluşların dönem karı yüzde 153,2, zarar eden kuruluşların dönem zararı ise yüzde 223,3 artmıştır. Böylece İSO 500’ün vergi öncesi dönem kar ve zarar top- lamı yüzde 137,2 yükselmiştir. Aynı yılda faiz, amortisman ve vergi öncesi kar ve zarar toplamı da yüzde 119,7 büyü- müştür. Borçlar artarken vade yapısında bozulma yaşandı. İSO 500’ün toplam borçları 2021 yılında yüzde 71,1 ora- nında artmıştır. Alt kalemler incelendiğinde mali borçlar yüzde 59,3, diğer borçlar yüzde 86,5 artmıştır. Bir önceki yıldan farklı olarak 2021 yılında diğer borçlar mali borçların oldukça üzerinde büyümüştür. 2020 yılında kamunun sağladığı kredi destek paketleri önemli ölçüde kullanılmış, 2021 yılında ise destekler sona erdiği için mali borçlardaki büyüme sınırlı kalmıştır. Borçların vadelerine göre gelişiminde ise kısa vadeli mali borçlardaki artış (yüzde 65,5) uzun vadeli mali borçlardaki artışın (yüzde 55) üzerinde gerçekleşmiştir. Daha yüksek büyüme gösteren diğer borçlarda ise kısa vadeli borçların yüksek payı (yüzde 86,9) devam etmiştir. Özkaynak artışı bilanço büyümesinin altında kaldı. İSO 500’ün özkaynakları 2021 yılında yüzde 53,2 büyü- müştür. Yıl sonu TÜFE enflasyonu dikkate alındığında öz- kaynaklardaki reel artış yüzde 12,6 düzeyindedir. Bu artış, 2017-2020 dönemine göre yüksek bir performansa işaret etmiştir. Buna karşın özkaynaklardaki büyüme toplam bi- lanço artışının (yüzde 65,4) altında kalmıştır. Ödenen faizlerin yarattığı mali baskı yeniden arttı. İSO 500’de ödenen faizler 2021 yılında önemli bir sıçrama kaydetmiştir. 2020 yılında yüzde 23,6 olan ödenen faizler artış oranı 2021 yılında yüzde 104,7’ye yükselmiştir. Böy- lece faiz ödemelerinin yaratmış olduğu mali baskı 2021 yılında yeniden artmıştır.MAYIS 2022 37 Temel Göstergelerde Değişimler (%) 201920202021 Üretimden Satışlar (Net) 16,415,373,8 Net Satışlar 15,915,974,5 İhracat ($) 2,4-12,833,9 Dönem Karı (V.Ö.) -7,644,9153,2 Dönem Zararı -21,325,8223,3 Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) -3,050,1137,2 Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Kar/Zarar -8,143,1119,7 Toplam Borçlar 21,523,071,1 Kısa Vadeli Borçlar 18,022,781,0 Uzun Vadeli Borçlar 27,323,556,1 Mali Borçlar 23,723,059,3 Kısa Vadeli Mali Borçlar 13,022,465,5 Uzun Vadeli Mali Borçlar 32,523,355,0 Özkaynak 14,123,253,2 Aktif Toplamı 19,123,065,4 Ödenen Faizler 0,823,6104,7 Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla) 27,932,684,3 Brüt Katma Değer (Temel Fiyatlarla) 27,127,478,2 Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) 21,124,146,6 Ödenen faizlerin bir önceki yıla göre artmasında 2020 yı- lındaki hızlı kredi genişlemesinin ve faiz oranlarındaki yük- selişin etkisi olmuştur. 2020 yılında kamu kesimi salgının reel sektöre etkilerini azaltmak için uygun kredi paketleri sunmuştur. Sanayi kesimi de bu kredilerden önemli ölçüde yararlanmış ve kredi stoku büyümüştür. 2021'de ise bu kredilerin faiz ödemelerinin yapılması ne- deniyle İSO 500’ün toplam faiz ödemeleri üç haneli rakam- lara ulaşan bir artış göstermiştir. Ayrıca 2021'de kredi faiz oranları bir önceki yılın oldukça üzerinde gerçekleşmiştir. Yine kurlardaki artışlar özellikle döviz veya dövize endeksli olarak kullanılan krediler için ödenen faizleri yükseltmiştir. Katma değer iyileşen karlılığın etkisiyle güçlü artış gösterdi. İSO 500’ün yarattığı katma değerler hesaplanan üç ayrı göstergeye göre de 2021 yılında yüksek büyümeler gös- termiştir. 2021 yılında faktör fiyatlarıyla net katma değer yüzde 84,3, temel fiyatlarla brüt katma değer yüzde 78,2 ve üretici fiyatlarıyla brüt katma değer yüzde 46,6 artmıştır. Bu yüksek oranlı artışlarda, katma değer hesaplamasında kullanılan milli gelir anlamında kar büyüklüğündeki artış belirleyici olmuştur. TEMEL GÖSTERGELER38 MAYIS 2022 iç ve dış talepteki hareketlilik üretimden satışlarda son yılların en yüksek reel artışını sağladı ‘‘ 2021’de İSO 500’ün temel göstergelerindeki nominal gelişmeler fiyat artışlarından etkilendiği için seçilmiş temel göstergelerdeki büyümeler tüketici enflasyonundan arındırılmakta ve böylece reel gelişmeler yansıtılmaya çalışılmaktadır. TEMEL GÖSTERGELERDE REEL DEĞİŞİMLER 2021 yılında üretimden satışlar reel olarak yüzde 27,7 oranında artmıştır. Satışlardaki reel artışın yanı sıra kar- lılık göstergelerinde önemli reel artışlar söz konusudur. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar reel olarak yüzde 61,5 oranında artarken dönem kar ve zarar toplamındaki reel artış yüzde 74,3 ile daha yüksek gerçekleşmiştir. Aynı yılda toplam borçlar yüzde 25,7 oranında reel artış gösterirken özkaynaklardaki reel artış yüzde 12,6 düze- yinde kalmıştır. Finansman giderlerindeki reel artış ise yüzde 72,8 ile oldukça yüksektir. 2021 yılında iç ve dış talepte yaşanan önemli artışlar ile üretimden satışlarda reel olarak son yılların en yüksek artışı gerçekleşmiştir. Finansman giderlerinin tekrar yük- selmesine karşın karlarda önemli reel artışlar elde edil- miştir. TEMEL GÖSTERGELERDE REEL DEĞIŞIMLER (%) 201920202021 Üretimden Satışlar (Net)4,10,627,7 Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar/Zarar-17,824,961,5 Finansman Giderleri-40,421,572,8 Dönem Karı/Zararı (V.Ö)-13,331,074,3 Toplam Borçlar8,77,325,7 Özkaynaklar2,07,512,6 TÜFE Yıllık Değişim 11,8414,6036,08 REEL DEĞIŞIMLER (%) Toplam Borçlar FAVÖK Özkaynak %25,7 %61,5 %12,6 %74,3 Dönem Karı (Zararı) (V.Ö) Bu artışta, kambiyo karlarındaki yükseliş belirleyici olur- ken yükselen döviz kurları, enflasyon ve faizlerin yarattığı riskler büyük ölçüde iyi yönetilmiştir. Toplam borçlar öz- kaynaklardan daha hızlı büyürken borç/özkaynak dengesi borçlar lehine gelişmiştir. Karlardaki reel artış özkaynak- lardaki reel artışa yeterince yansımamıştır.GELECEK iÇiN DEĞER Yassı çelik üretimindeki uzmanlığımızla yarının ihtiyaçlarına bugünden çözümler üretiyor, iş hedeflerinize değer katıyoruz. www.tatmetal.com info@tatmetal.com.tr 40 MAYIS 2022 İLK 50 KURULUŞUN AĞIRLIĞI İlk 50 kuruluşun üretimden satışlardaki payı yüzde 50’nin üzerinde. İSO 500 kapsamında kuruluşların ağırlıklarını görebilmek amacıyla kuruluşlar büyüklük sıralamasına göre 50’lik gruplara ayrılmakta ve bu 50’lik grupların seçilmiş temel ekonomik büyüklükler içindeki payları hesaplanmaktadır. Bu hesaplamalar ile birlikte ölçek ekonomisinin önemi ortaya konulmaya çalışılmaktadır. 2021 yılında ilk 50 kuruluşun İSO 500 içindeki payı istih- dam hariç diğer temel göstergelerde artış göstermiştir. İlk 50’de yer alan kuruluşların toplam üretimden satışlar içinden aldığı pay 2020’de yüzde 49,3 iken 2021’de yüzde 50,3’e yükselmiştir. Bu artış ilk 50 kuruluşun üretimden satışlarının diğer 450 kuruluşun üretimden satışlarından daha hızlı büyüdüğünü göstermektedir. Üretimden satış- lar itibarıyla ikinci 50’lik grubun payı ise yüzde 13,3’ten yüzde 13’e inmiştir. Diğer 50’lik grupların üretimden satışlar içinden aldıkları paylar sınırlı kalmaya devam etmiştir. İlk 50 kuruluşun üretici fiyatlarıyla yaratılan brüt katma değer içindeki payı 2020 yılında yüzde 40,3 iken 2021’de yüzde 42,6’ya çıkmıştır. 2020 yılında ilk 50 kuruluşun brüt katma değerden aldığı pay son yılların en düşük seviyesi- ne geriledikten sonra 2021 yılında iyileşmiştir. 50’lik Gruplara Göre Dağılım (%) Üretimden Satışlar (Net) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Kar/Zarar Ihracat Ücretle Çalışanlar Ortalaması 1 - 50 50,342,665,650,753,427,0 51 - 100 13,016,77,610,49,913,9 101 - 150 8,413,07,79,98,110,3 151 - 200 6,45,64,96,26,89,1 201 - 250 5,26,34,95,04,77,7 251 - 300 4,34,3-0,45,24,29,2 301 - 350 3,72,51,54,14,15,5 351 - 400 3,23,53,23,53,35,5 401 - 450 2,83,02,92,72,65,8 451 - 500 2,52,52,22,32,95,9 Toplam100,0100,0100,0100,0100,0100,0 İlk 50 kuruluşun vergi öncesi dönem kar ve zarar topla- mı içindeki payı 2021 yılında önemli bir artış göstermiştir. İlk 50 kuruluşun vergi öncesi dönem kar ve zarar topla- mı içindeki payı, 2020 yılında yüzde 50,7 iken 2021 yılında yüzde 65,6’ya yükselmiştir. 2021 yılındaki toparlanma sürecinde ilk 50 kuruluş vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı açısından oldukça ba- şarılı bir performans ortaya koymuştur. İkinci 50’lik grubun payı ise yüzde 10’dan yüzde 7,6’ya in- miştir. 50’lik grupların vergi öncesi kar ve zarar toplamı içindeki payları 2021 yılında bir önceki yıla göre büyük farklılıklar göstermiştir. Bu gelişmede toparlanma döne- minin sektörlere yönelik farklı etkileri belirleyici olmuştur. İlk 50 kuruluşun faiz, amortisman ve vergi öncesi kar ve zarar toplamı içindeki payı ise 2020 yılında yüzde 43,2 iken, 2021 yılında 7,5 puan artarak yüzde 50,7 olmuştur. İlk 50 kuruluşun ihracat içindeki payı 0,1 puan artarak yüzde 53,4 ile yatay seyretmiştir. 50’lik grupların tamamı bir önceki yıl ile benzer ihracat büyümeleri göstermiştir. İlk 50 kuruluşun ücretle çalışanlar içindeki payı ise 2020 yılında yüzde 28,7 iken 2021 yılında yüzde 27’ye inmiştir. İlk 50 kuruluş payını büyük ölçüde korurken diğer ölçek- lerin istihdamı daha yüksek artışlar göstermiştir. 2021 yılında ekonomide ve sanayide yaşanan yüksek oranlı büyümeden her ölçekten kuruluş önemli ölçüde yararlansa da ilk 50 kuruluşun performansı daha yüksek gerçekleşmiştir.#HerAnYanında 444 72 77 Yeni çalışma düzeninde esneklik kalıcı hale geliyor, çalışanların ihtiyaç ve beklentileri değişiyor. 80.000 noktadan oluşan üye ağı ile sektörde en geniş hizmet kapsama alanı sunan Sodexo, yepyeni dijital deneyimi ve esnek çözümleriyle iş dünyasında verimliliği ve çalışanların motivasyonunu artırıyor. SODEXO DEĞİŞEN ÇALIŞMA DÜZENİNDE ESNEK ÇÖZÜMLERİ İLE YANINIZDA! %100 vergi avantajı Evde, ofiste, sahada dilediğini yeme özgürlüğü Online yemek ve gıda alışverişi Anlaşmalı gıda otomatlarında kullanım Ofisteki çalışanlara sıcak yemek çözümleri Tüm yemek ihtiyaçlarına hibrit çözüm: Kurumlara özel dijital hediye platformu: %44’e varan vergi avantajı Binlerce markadan hediye seçme özgürlüğü İster mağazada ister e-Ticaret sitesinde kullanım Uçtan uca dijital, kolay ve zahmetsiz satın alma deneyimi Esnek ve parçalı bakiye kullanımı Tüm ihtiyaçlarınıza uygun Sodexo çözümleri için sodexoavantaj.com’u ziyaret edin.44 MAYIS 2022 Ayrıca emtia fiyatlarındaki artışlar da sektörlerin ihracat performanslarında belirleyici olmuştur. Ana metal, metal eşya, rafine petrol ürünleri, petrokimya ve kimyasallar sektörleri fiyat artışlarından olumlu etkilenmiştir. Böylece İSO 500’ün ihracatı son yılların en yüksek oranında yük- selmiş ve toplam ihracat içindeki payı da artmıştır. 2021 yılında İSO 500’de ihracatın toplam net satışlar için- deki payı yüzde 33,4’e inmiştir (yıllık ortalama dolar kuru 8,98 Türk lirası ve toplam net satışlar 257,3 milyar dolar). Bu oran 2019 yılında yüzde 36,5, 2020 yılında yüzde 34,1 olarak gerçekleşmiştir. İSO 500’de ihracat rekoru kırıldı. 2021 yılı küresel ticaret açısından hızlı toparlanma ve bü- yüme yılı olmuştur. Türkiye’nin birçok önemli ihracat pazarı 2021 yılında büyüme eğilimi göstermiştir. Ayrıca Türkiye’ye yönelik ilave tedarik talebi de artarak sürmüştür. Bu gelişmeler çerçevesinde 2021 yılında Tür- kiye’nin ihracatı yüzde 32,8 artışla 225,2 milyar dolara yük- selmiştir. Türkiye’de sanayi malları ihracatının toplam ihra- cat içindeki payı 2021 yılında yüzde 96,8 olmuştur. Aynı yılda İSO 500’ün ihracatı ise yüzde 33,9 oranında ar- tarak 85,8 milyar dolar olmuştur. 2021 yılında İSO 500’ün ihracat performansı, Türkiye’nin genel ihracat performan- sının 1,1 puan üzerinde gerçekleşmiştir. Böylece İSO 500 tarihindeki en yüksek ihracat rakamına ulaşılmıştır. İSO 500’de yer alan firmalar açısından ihracat artan bir işlev görmektedir. 2021 yılında İSO 500 kapsamın- da ihracat yapan kuruluş sayısı 464 ile yüksek seviyesini korumuştur. İSO 500’ün ihracatı Türkiye’nin ihracat performansı açısın- dan da belirleyici olmaktadır. Nitekim İSO 500 2020 yılında Türkiye ihracatının yüzde 37,8’ini, sanayi ihracatının yüzde 39,2’sini gerçekleştirirken, bu oranlar 2021 yılında sırasıyla yüzde 38,1’e ve yüzde 39,4’e yükselmiştir. 2021 yılında İSO 500’ün ihracatı önemli ölçüde artmıştır. İSO 500 içinde Türkiye’nin en önemli ihracatçı kuruluşları yer almaktadır. 2021 yılında yaşanan toparlanma sektörleri ve sektörlerin ihracatını genel olarak çok olumlu etkilemiştir. Sektörler için bir farklılıkta küresel tedarik zincirleri içinde- ki yeniden yapılanmada sektörlerin farklı tedarik talepleri ile karşılaşmaları olmuştur. İhracattaki güçlü performansın sektörel yayılımı da yüksek gerçekleşti. 2021 yılında İSO 500’ün toplam ihracatında yüksek bir bü- yüme gerçekleşmiştir. Bu yüksek büyüme kapsamında sektörlerin ihracat performansları da 2021 yılında çoğun- lukla büyüme yönünde olmuştur. İhracatın ana sektörler itibarıyla performansları değer- lendirildiğinde imalat sanayi ihracatı yüzde 34,3 artarken, madencilik ve taş ocakçılığı ihracatı yüzde 14,1 ve elekt- rik, gaz, buhar ve havalandırma sistemleri sanayi ihracatı ise yapılan ihracatın çok küçük olması nedeniyle oldukça yüksek oranlı artış göstermiştir. 2021 yılında imalat sanayinin altında yer alan 23 alt sek- törden 5’inin ihracatı gerilerken, 17’sinin ihracatı artmıştır. 1 sektörde 2021 yılında ihracat yapılmamıştır. Sektörlerde ihracat eğilimi daha çok artış şeklinde gerçekleşmiştir. İmalat sanayinde ihracatı büyük sektörler içinde en yük- sek artış yüzde 107,9 ile kimyasalların ve kimyasal ürün- lerin imalatı sanayinde olmuştur. Ana metal sanayinde ihracat yüzde 80,8 artmıştır. Ana metal sanayindeki kuruluşların ihracatı 2021 yılında 18,5 milyar dolar olmuştur. Diğer yüksek bir artış yüzde 57,3 ile rafine dilmiş petrol ürünleri sektöründe yaşanmıştır. İHRACAT PERFORMANSI IHRACAT PERFORMANSI 201920202021 Türkiye İhracatı (Milyar Dolar)180,8 169,6 225,2 Türkiye Sanayi İhracatı (Milyar Dolar)175,1 163,5 217,9 İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu İhracatı (Milyar Dolar) 73,5 64,1 85,8 İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu İhracatının Toplam Türkiye İhracatındaki Payı (%) 40,7 37,8 38,1 İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu İhracatının Türkiye Sanayi İhracatındaki Payı (%) 42,0 39,2 39,4 TÜRKIYE TOPLAM IHRACATI IÇINDEKI PAYLAR (%) 38,1 2021 40,7 20192020 37,8FİLMAŞİN KÜTÜK DEMİR İNŞAAT DEMİRİ EŞİTKENAR KÖŞEBENT LAMA DEMİR İZLİ LAMA DEMİR TE DEMİRİ DİŞLİ LAMA DEMİR DÜZ YUVARLAK DEMİR DÜZ KARE DEMİR İZLİ KARE DEMİR KANALLAR VE KİRİŞLER (IPN - IPE - UPN - WFB - C SHAPE) KARDEMİR ÇELİK SANAYİ A.Ş. kardemirpazarlama@kar-demir.com.tr wwww.kar-demir.com.trNext >