< Previous46 MAYIS 2022 En yüksek ihracatın yapıldığı motorlu kara taşıtlarında ise ihracat 2021'de yüzde 11,1 artmıştır. Başta yarı iletkenler olmak üzere otomotiv sektörü küresel ölçekte tedarik sı- kıntısı ile karşılaşmış ve bu da ihracatı olumsuz etkilemiştir. Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı sektöründe ihracat yüzde 40,3, metal ürünleri imalatı sanayinde yüzde 39,4 ve mineral ürünler sanayi ihracatı ise yüzde 33,7 yükselmiştir. İhracatın Sektörel Dağılımı Sektörler Ihracat (GTS'ye Göre, Bin $)Dağılım (%) Değişim (%) 2020202120202021 05-08Madencilik ve taş ocakçılığı1.217.4411.388.6681,91,614,1 10Gıda ürünlerinin imalatı5.512.8966.338.5858,67,415,0 11İçeceklerin imalatı90.54160.1790,10,1-33,5 12Tütün ürünleri imalatı400.991248.2580,60,3-38,1 13Tekstil ürünlerinin imalatı2.502.1782.874.3173,93,314,9 14Giyim eşyalarının imalatı1.285.4581.628.6392,01,926,7 15Deri ve ilgili ürünlerin imalatı19.769-0,0-- 16Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç)556.870830.7650,91,049,2 17Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı607.644545.0510,90,6-10,3 19Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı2.540.4063.995.4254,04,757,3 20Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı2.361.5454.909.4713,75,7107,9 21Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı292.565225.6660,50,3-22,9 22Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı1.942.8362.726.2773,03,240,3 23Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı1.822.2782.436.5172,82,833,7 24Ana metal sanayii10.227.96418.488.66016,021,580,8 25Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)1.511.7432.106.7582,42,539,4 26Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı1.230.9721.419.9631,91,715,4 27Elektrikli teçhizat imalatı5.942.2807.981.1129,39,334,3 28 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı1.610.6672.179.1542,52,535,3 29Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı20.171.02122.416.16531,526,111,1 30Diğer ulaşım araçlarının imalatı966.8731.187.7301,51,422,8 31Mobilya imalatı111.022246.5060,20,3122,0 32Diğer imalatlar1.156.1491.571.5401,81,835,9 32.1Mücevherat, bijuteri eşyaları ve ilgili ürünlerin imalatı1.156.1491.571.5401,81,835,9 35Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı1.66222.1460,00,01.232,6 Toplam64.104.48185.847.807100,0100,033,9 Elektrikli teçhizat ürünlerinde ihracat artışı yüzde 34,3 ol- muştur. Tekstil sanayi ihracatında artış yüzde 14,9, gıda sektöründe yüzde 15 ve giyim eşyalarında ise yüzde 26,7 olarak gerçekleşmiştir. İhracatın gerilediği sektörler ise tütün ürünleri, içecekler, kağıt ve kağıt ürünleri ile temel eczacılık ürünleri sektör- leri olmuştur.Doğadan ilham aldık, amacımızı geleceğimiz yaptık. keas.com.tr48 MAYIS 2022 YABANCI SERMAYE PAYLI KURULUŞLAR Türk sanayi sektöründe yabancı sermaye paylı kuruluşlar önemli bir rol oynamaya devam etmektedir. Bu itibarla İSO 500 arasında yer alan yabancı sermaye paylı kuruluşların göstergeleri de değerlendirilmektedir. Yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 109’a düştü. 2021 yılında İSO 500 içinde yabancı sermaye paylı ku- ruluşların sayısı 1 adet azalmış ve 109’a inmiştir. 2009 yılından sonra İSO 500 içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluş sayısında yaşanan kademeli gerileme, 2018 ve 2019 yıllarındaki duraklamanın ardından son iki yılda yeniden başlamıştır. 2020 yılında yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 7 adet azalmışken, 2021 yılında sayı 1 adet daha düşmüştür. Yabancı sermayeli kuruluşların tüm göstergelerdeki payı geriledi. İSO 500’de yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 2021 yılında 1 adet azalırken bu kuruluşların temel göstergeler içindeki payları da düşüş eğilimi göstermiştir. 2021 yılında İSO 500’deki 109 yabancı sermaye paylı ku- ruluşun toplam üretimden satışlar içindeki payı yüzde 31,3’den yüzde 28,6’ya, üretici fiyatlarıyla brüt katma de- ğer içindeki payı yüzde 40’dan yüzde 36,1’e düşmüştür. Benzer şekilde dönem kar ve zarar toplamı içindeki payı yüzde 22,7’den yüzde 22,1’e, faiz amortisman ve vergi ön- cesi kar ve zarar toplamı içindeki payı yüzde 25,8’den yüz- de 23,5’e, ihracat içindeki payı yüzde 43’den yüzde 36,8’e ve ücretle çalışanlar sayısındaki payı yüzde 26,6’dan yüz- de 26,3’e gerilemiştir. Yabancı sermaye paylı kuruluşların Türkiye ihracatı açı- sından önemi sürmektedir. İSO 500’deki yabancı sermaye paylı kuruluşların ihracatı 2021 yılında yüzde 14,6 artışla 27,6 milyar dolardan 31,6 milyar dolara çıkmıştır. Bu ku- ruluşların Türkiye ihracatı içindeki payı ise 2020’de yüzde 16,3 iken, 2021’de yüzde 14 olarak gerçekleşmiştir. İlk 50’deki yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 14’e yükseldi. Yabancı sermaye paylı kuruluşlar ellilik gruplar itibarıy- la incelendiğinde, ilk 50 kuruluş içinde 2021 yılında 14 kuruluş yer almıştır. 2019 yılında 14 olan ve 2020 yılında 13’e inen ilk 50’deki yabancı sermaye kuruluş sayısı 2020 yılında 1 adet artarak 14 olarak gerçekleşmiştir. Temel ekonomik göstergeler itibarıyla 109 yabancı sermaye paylı kuruluş ellilik gruplar içinde daha dengeli dağılmaya devam etmektedir. YABANCI SERMAYE PAYLI KURULUŞLAR (ADET) 150 100 50 0 20112012201420132015201620172018201920202021 140 138 126 125 123 115 117 117 110 109 137 MAYIS 2022 49 Bu dengeli dağılım, yabancı sermaye paylı kuruluşların ölçek olarak birbirlerine daha yakın olduğunu ortaya koy- maktadır. 2021 yılında ilk 50’lik grup içinde yer alan 14 yabancı ser- mayeli kuruluş üretimden satışlarda yüzde 16,9 pay al- mıştır. Bu göstergedeki pay geçen yıla göre gerilemiştir. Üretici fiyatlarıyla brüt katma değerde alınan pay ise yüz- de 11,8’den yüzde 12,1’e çıkmıştır. Bu göstergedeki pay geçen yıla göre artış göstermiştir. 2021 yılında ilk 50’lik grup içinde yer alan 14 yabancı ser- mayeli kuruluş dönem kar ve zarar toplamında yüzde 12,1 pay alırken geçen yıla göre payını 0,4 puan artırmıştır. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar ve zarar toplamında alınan pay ise 0,7 puan azalarak yüzde 12,5’e gerilemiştir. İhracatta yüzde 24,8 ve istihdamda yüzde 8,8 olan paylar da bir önceki yıla göre düşüş göstermiştir. Yabancı sermaye paylı kuruluşların yüzde 22’si otomotiv sektöründe. İSO 500’de kapsamında yer alan kuruluşlar 25 alt sektör- de faaliyet göstermektedir. 2020 yılında 19 alt sektörde yabancı sermaye paylı kuruluş faaliyet gösterirken, 2021 Yabancı Sermaye Paylı Kuruluşların Yılllara Göre Ağırlığı (%) Kuruluş Sayısı Üretimden Satışlar (Net) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar/Zarar Ihracat Ücretle Çalışanlar Ortalaması 201014831,637,028,7-47,830,0 201114031,335,432,8-45,431,1 201213829,742,731,4-43,031,1 201313728,542,029,730,841,828,7 201412629,640,333,732,340,828,3 201512531,139,932,029,642,129,4 201612333,438,728,728,347,830,0 201711532,037,727,828,348,428,8 201811731,139,521,025,446,628,9 201911732,140,623,926,946,128,4 202011031,340,022,725,843,026,6 202110928,636,122,123,536,826,3 yılında bu sayı 20 alt sektör olmuştur. En çok yabancı ser- maye paylı kuruluşun faaliyet gösterdiği sektör 24 kuru- luş ile motorlu kara taşıtları olurken bu sektördeki kuru- luş sayısı 1 adet artmıştır. Gıda ürünleri sanayinde 15 kuruluş yer alırken sayı 3 adet düşüş göstermiştir. Kimyasal ürünler imalatı sanayinde de 10 kuruluş faaliyet gösterirken kuruluş sayısı bir ön- ceki yıla göre 1 adet yükselmiştir. 75 firmada yabancı sermaye payı yüzde 50’nin üzerinde. İSO 500 içinde yer alan 109 yabancı sermaye paylı kuru- luş, yabancı sermaye paylarına göre üç gruba ayrılarak değerlendirilmektedir. Buna göre toplam 109 yabancı sermaye paylı kuruluş içinde yabancıların yüzde 50 ve üzerinde sermaye payına sahip olduğu kuruluş sayısı 75 olmuştur. Bu kuruluşlar, 109 yabancı sermaye paylı kuruluş içinde önemli bir ağırlığa sahip bulunmaktadır. Yabancı sermaye payları düştükçe firmaların mutlak büyüklükler içindeki payları da azalmaktadır.50 MAYIS 2022 Yabancı Sermaye Paylı Kuruluşlara İlişkin Göstergeler (%) Yabancı Sermaye Payı 0,01 - 2525,01 - 5050+ Kuruluş Sayısı 102475 Kuruluş Sayısı Oran (%) 9,222,068,8 Üretimden Satışlar (Net) 14,029,956,0 Net Satışlar 13,029,857,3 İhracat 3,235,161,7 Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) -0,823,377,5 Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Kar/Zarar 10,635,753,7 Özkaynak 8,116,575,4 Aktif Toplamı 23,230,446,5 Ücretle Çalışanlar 9,626,663,8 Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) 9,921,568,6 Yabancı Sermaye Paylı Kuruluşların Sektörel Dağılımı (Adet) SektörlerYabancı Sermaye Paylı Kuruluş Sayısı 05-08Madencilik ve taş ocakçılığı1 10Gıda ürünlerinin imalatı15 11İçeceklerin imalatı4 12Tütün ürünleri imalatı2 13Tekstil ürünlerinin imalatı1 14Giyim eşyalarının imalatı2 17Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı3 19Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı2 20Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı10 21Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı2 22Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı7 23Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı2 24Ana metal sanayii8 25Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)5 26Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı1 27Elektrikli teçhizat imalatı7 28Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı7 29Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı24 30Diğer ulaşım araçlarının imalatı3 35Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı352 MAYIS 2022 İSO üyesi kuruluşların sayısı 158’e geriledi. Yıllar itibarıyla değerlendirildiğinde İSO üyesi kuruluşların sayısı genel bir düşüş eğilimi göstermektedir. 2010 yılın- da 197 olan İSO üyesi kuruluş sayısı, 2018 yılında 166’ya kadar gerilemiştir. 2019 yılında uzun bir aradan sonra ilk kez İSO üyesi ku- ruluşların sayısı 3 adet artarak 169’a yükselmiş, 2020 yı- lında sayı 161 olarak gerçekleşmiştir. 2021 yılında ise İSO üyesi kuruluşların sayısında düşüş devem etmiş ve 158’e inmiştir. İSO 500 Türkiye genelindeki sanayi firmalarını kapsamakla birlikte İstanbul Sanayi Odası’na üye kuruluşların gelişimi ayrı bir değerlendirme alanını oluşturmaktadır. 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU İÇİNDE İSO ÜYELERİ İSO üyesi kuruluşların üretimden satışlar içindeki payı geriledi. İSO üyesi kuruluşların sayısındaki düşüşe rağmen bu ku- ruluşların İSO 500’ün temel büyüklükler içindeki payları farklı gelişmeler göstermiştir. İSO 500 sıralaması yapılır- ken kullanılan üretimden satışlar bu çerçevede önemli bir göstergeyi oluşturmaktadır. Üretimden satışlar açısından İSO üyelerinin payı 2020 yı- lında yüzde 40,6 iken 2021 yılında yüzde 37,7’ye gerile- miştir. Alınan pay 2019 ve 2020 yıllarında artmış ve tekrar yüzde 40 seviyesinin üzerine çıkmışken, 2021 yılında İSO üyelerinin üretimden satışlar payı son yılların en düşük seviyesine inmiştir. İSO üyesi kuruluşların diğer göstergeler içindeki payları ise farklı gelişmeler göstermiştir. 2021 yılında vergi ön- cesi kar ve zarar toplamındaki payı yüzde 44,5’ten yüz- de 48,8’e yükselmiştir. Yine özkaynakların payı da yüzde 34,6’dan yüzde 35,5’e çıkmıştır. Buna karşın ihracatın payı yüzde 45,6’dan yüzde 44,2’ye ve ücretle çalışanlar payı yüzde 36,7’den yüzde 36,1’e inmiştir. ISO ÜYELERI (ADET) 0 50 100 150 200 250 2017 2019 2020 2021 2018 2016 2015 2014 2013 2012198 192 190 182 180 174 166 169 161 158 ISO ÜYELERININ PAYI (%) 2020 % 40,6 %45,6 2021 %37,7 %44,2 İhracatÜretimden Satışlar (Net)MAYIS 2022 53 Net katma değerde karın payı artmaya devam etti. İSO üyesi kuruluşlarda net katma değer içinde milli gelir anlamında karın payı 2021 yılında 4,8 puan artarak yüzde 33,9’a yükselmiştir. 2021 yılındaki hızlı büyüme dönemin- de sanayi kuruluşları karlarını mutlak ve reel olarak yük- sek oranlarda artırmıştır. Böylece 2018 yılında yaşanan finansal şokun etkileri ile yüzde 0,5’e kadar gerileyen ve 2019 yılında ise yüzde 10,2’ye yükselen milli gelir anlamında karın net katma değer içindeki payı 2020 yılından sonra 2021 yılında da önemli artış göstermiştir. Yaratılan net katma değer içinde ödenen faizlerin payı ise 2021 yılı içinde 3,1 puan artarak yüzde 28,8’e yükselmiştir. 2021 yılında göreceli olarak yükselen faiz oranları nede- niyle ödenen faizlerin net katma değer içindeki payı yeni- den artış göstermiştir. TEMEL GÖSTERGELER ISO ÜYESI KURULUŞLARDA FAKTÖR GELIRLERI DAĞILIMI (%) Ödenen Maaş ve Ücretler Milli Gelir Anlamında Kar Ödenen Faizler 37,2 Ödenen maaş ve ücretlerin payı ise 2020 yılında yüzde 45,1 iken 2021 yılında yüzde 37,2 olarak gerçekleşmiştir. Ödenen maaş ve ücretlerin payı gerilemekle birlikte bu gerileme daha çok kar büyüklüğünün görece hızlı artma- sından kaynaklanmıştır. Nominal olarak ödenen maaş ve ücret büyüklüğü artma- ya devam etmiştir. Ayrıca 1 Temmuz 2021 tarihine kadar uygulanan kısa çalışma ödeneği de maaş ve ücretlerin brüt katma değer ve net katma değer içindeki payının azalmasında etkili olmuştur. ISO ÜYESI KURULUŞLARIN FAKTÖR GELIRLERI DAĞILIMINDA MILLI GELIR ANLAMINDA KARIN PAYI (%) 0 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2015 2014 2013 2012 28,0 0,5 10,2 29,2 33,9 31,8 27,0 24,1 18,3 22,1 20304010 28,8 33,954 MAYIS 2022 Devamı Diğer Sayfada İSO Üyesi Kuruluşların Temel Göstergeleri (TL) A İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu B İSO Üyesi 158 Sanayi Kuruluşu B/A (%) Üretimden Satışlar (Net) 2.048.052.702.320771.219.902.89137,7 Net Satışlar 2.312.973.466.445882.651.292.82338,2 İhracat (GTS'ye Göre, Bin $) 85.847.80737.947.32644,2 Dönem Karı (V.Ö.) 287.770.791.543117.063.213.77640,7 Dönem Zararı 68.324.823.5259.950.907.36514,6 Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) 219.445.968.018107.112.306.41148,8 Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Kar/Zarar 405.286.853.107139.842.647.77534,5 Toplam Borçlar 1.507.359.556.516485.910.449.16232,2 --Kısa Vadeli Borçlar 959.137.418.668349.768.953.08736,5 Mali Borçlar 341.010.156.143120.582.194.55935,4 Diğer Borçlar 618.127.262.525229.186.758.52837,1 --Uzun Vadeli Borçlar 548.222.137.848136.141.496.07524,8 Mali Borçlar 454.905.265.387123.886.277.75627,2 Diğer Borçlar 93.316.872.46112.255.218.31913,1 Özkaynak 624.068.846.500221.756.400.67635,5 --Ödenmiş Sermaye 217.120.283.98847.400.484.15521,8 --Sermaye Yedekleri 80.440.696.27017.815.907.76722,1 --Kar Yedekleri 239.353.407.89483.506.662.76034,9 --Net Dönem Karı 249.772.105.616101.239.736.25040,5 --Birikmiş Zarar 162.617.647.26728.206.390.25617,3 Aktif Toplamı 2.131.428.403.017707.666.849.84233,2 --Dönen Varlıklar 1.425.265.871.552515.879.121.22136,2 --Duran Varlıklar 706.162.531.465191.787.728.62127,2 --Maddi Duran Varlıklar 461.741.174.645102.809.100.17022,3 --Diğer Duran Varlıklar 244.421.356.82088.978.628.45136,4 --Birikmiş Amortismanlar 467.062.428.080169.315.566.75236,3 > MAYIS 2022 55 Başlangıcı Önceki Sayfada İSO Üyesi Kuruluşların Temel Göstergeleri (TL) A İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu B İSO Üyesi 158 Sanayi Kuruluşu B/A (%) Ücretle Çalışanlar 757.024273.32636,1 Ödenen Maaş ve Ücretler 104.466.377.46039.356.299.53137,7 Ödenen Faizler 91.188.236.83430.456.893.92533,4 Milli Gelir Anlamındaki Kar 128.959.978.13335.845.128.08727,8 Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla) 324.614.592.427105.658.321.54332,5 Amortismanlar 63.449.064.56319.824.415.27831,2 Diğer Dolaylı Vergiler 2.249.187.327765.710.55434,0 Brüt Katma Değer (Temel Fiyatlarla) 390.312.844.317126.248.447.37532,3 Ödenen KDV + ÖTV 117.381.511.14053.614.479.25845,7 Sübvansiyonlar 403.941.26496.912.50424,0 Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) 507.290.414.193179.766.014.12935,4 İSO Üyesi Kuruluşların Ağırlığı (%) ISO Üyesi Kuruluş Sayısı Net Satışlar Üretimden Satışlar (Net) Ihracat Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) Aktif Toplamı Özkaynak Ücretle Çalışanlar Ortalaması Brüt Katma Değer 201119345,244,151,237,639,436,241,543,8 201219843,243,051,740,938,936,842,041,5 201319240,441,249,035,638,034,840,138,9 201419045,643,950,946,640,739,041,744,5 201518245,444,052,137,739,736,440,641,1 201618042,941,749,833,935,432,139,737,8 201717441,540,246,637,035,832,539,237,2 201816639,438,647,038,034,732,638,037,4 201916939,639,246,239,633,732,637,837,7 202016141,140,645,644,533,934,636,738,1 202115838,237,744,248,833,235,536,135,4 TEMEL GÖSTERGELERNext >