< Previous48 MAYIS 2023 DOSYA Serbest Ticaret AnlaşmalarıİSO SANAYİ 49 EKONOMİK BÜYÜMENİN YOLU STA’DAN GEÇİYOR TÜRKİYE’NİN ÇEŞİTLİ BÖLGE VE ÜLKELERLE YÜRÜRLÜKTE OLAN 22 ANLAŞMASI BULUNUYOR Ülkeler arasında yaşanan ticaret savaşları, STA’ları her geçen yıl daha da önemli bir enstrüman haline getiriyor. Ekonomik büyüme ve refahı artırmanın yollarından da biri olan STA’lar konusunda Türkiye de yoğun bir lobi faaliyeti yürütüyor. Halihazırda çeşitli bölge ve ülkelerle yürürlükte olan 22 anlaşma bulunurken 3’ü ise imza aşamasına geldi. Ancak en önemli hedef pazarlar arasında yer alan ABD ile girişimleri başlasa da henüz bir STA imzalanmadı. Türk şirketleri bu nedenle Mısır gibi Kuzey Afrika ülkelerine yatırım yapıyor ve bu yolla STA bariyerini aşıyor. 50 MAYIS 2023 S on yıllarda birçok ülke ya da ülke grupları arasında adeta ticaret savaşları yaşanıyor. Büyük ya da küçük tüm ekonomiler gerek yerel para birimleri gerekse farklı enstrümanları kullanarak uluslararası rekabette üstünlük kurmaya, ekonomilerini büyütmeye çalışıyor. Bu alanda öne çıkan enstrümanlardan biri de Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) olarak öne çıkıyor. İki veya daha fazla ülke arasında mal ve hizmet ticaretini kolaylaştırmak için yapılan STA’lar, gümrük tarifeleri ve diğer ticari engellerin azaltılmasına veya kaldırılmasına olanak sağlıyor. Bu sayede ülkeler arasında artan ticaret hacimleri ekonomilerin büyümesinde katalizör görevi görerek ihracatın artmasına yeni iş imkanlarının oluşmasını sağlarken bir taraftan da ülkeler arasındaki siyasi ilişkileri güçlendiriyor. İki veya daha fazla ülke arasında yapılan bir anlaşma, ortak bir hedef doğrultusunda çalışıldığını ve birbirlerine güvendiklerini gösteriyor. DEZAVANTAJLARI DA VAR Tabi bazı durumlarda STA’ların dezavantajları da olabiliyor. Bölge ya da ülkeler arasında imzalanan STA’lar taraflardan birinin bazı endüstrilerinin rekabet gücünü azaltabiliyor. Daha geniş bir perspektiften bakıldığında ise STA’lar, bazı ülke ya da bölgelerim diğerlerine göre daha avantajlı konuma geçmesi nedeni ile dünyada gelir eşitsizliğine de yol açabiliyor. Bu nedenle STA’ların yol açabileceği dezavantajları da göz önünde bulundurarak, her anlaşmanın dikkatle incelenmesi ve ülkelerin kendi ekonomik çıkarlarına uygun olup olmadığına karar verilmesi büyük önem arz ediyor. 38 ADET STA İMZALANDI, 11’İ FESHEDİLDİ Türkiye bu noktada uzun yıllardır çeşitli ülke ve ülke blokları ile müzakerelerde bulunuyor. Söz konusu alanda bazı müzakereler tamamlanarak STA aşamasına geçilirken bazılarıyla ilgili de müzakere süreci devam ediyor. Bugüne kadar, ülkemizce 38 STA imzalanmış olup bunlardan Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleriyle akdedilmiş olan 11 STA, bu ülkelerin AB üyelikleri nedeniyle feshedilmiştir. 22 STA’mız ise (EFTA, İsrail, Makedonya, Bosna ve Hersek, Filistin, Tunus, Fas, Mısır, Arnavutluk, Gürcistan, Karadağ, Sırbistan, Şili, Morityus, Güney Kore, Malezya, Moldova, Faroe Adaları, Singapur, Kosova, Venezuela ve Birleşik Krallık) hâlihazırda yürürlükte bulunuyor. DOSYA Serbest Ticaret AnlaşmalarıİSO SANAYİ 51 Bugüne kadar, ülkemizce 38 STA imzalanmış olup bunlardan Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleriyle akdedilmiş olan 11 STA, bu ülkelerin AB üyelikleri nedeniyle feshedilmiştir. 22 STA’mız ise (EFTA, İsrail, Makedonya, Bosna ve Hersek, Filistin, Tunus, Fas, Mısır, Arnavutluk, Gürcistan, Karadağ, Sırbistan, Şili, Morityus, Güney Kore, Malezya, Moldova, Faroe Adaları, Singapur, Kosova, Venezuela ve Birleşik Krallık) hâlihazırda yürürlükte bulunuyor.52 MAYIS 2023 MEVCUT STA’LARDAN GÜNCELLENEN DE VAR Öte yandan, Lübnan, Sudan ve Katar STA’ları iç onay süreçlerinin tamamlanmasını müteakip yürürlüğe girmesi bekleniyor. Yine mevcut STA’ların güncellenmesi ve kapsamlarının genişletilmesi çerçevesinde, Sırbistan STA’sının güncellenmesine yönelik imzalanan protokoller 1 Haziran 2019, Türkiye-Bosna Hersek revize STA 1 Ağustos 2021, Türkiye-EFTA revize STA 1 Ekim 2021 tarihlerinde yürürlüğe girdi. Bununla beraber, Türkiye-Karadağ STA’yı revize eden protokollerin ise onay süreçleri de devam ediyor. Ayrıca, Gürcistan ve Malezya ile yürütülen müzakerelerin yakın zamanda sonuçlandırılması, Moldova ve Kuzey Makedonya ile de kısa zamanda müzakerelere başlanması hedefleniyor. ABD İLE STA BARİYERİ MISIR İLE AŞILIYOR Ancak bazen her ne kadar herhangi bir ülke ya da ülke topluluğu ile STA imzalanmış olunsa da ekonomik durgunluk ya da farklı riskler, bazen söz konusu anlaşmaların istenen sonucu vermesini engelliyor. Son olarak bu durum AB ile yaşanan ticarette kendini gösterdi. Türkiye ihracatının yarıya yakınının gerçekleştiği bölgede geçen yıldan bu yana yaşanan durgunluk, ihracat rakamlarına yansıdı. Halihazırda birçok sektör, AB pazarında güç kaybetmeye devam ederken bu durum ülkede hazır giyim gibi bazı endüstrilerde daralmaya ve işten çıkarmalara yol açtı. Böyle durumlarda hızla yeni hedef bölgeler belirleniyor. Son yıllarda bu kapsamda öne çıkan ülkelerden biri de ABD. Sadece hazır giyimde tek başına AB kadar alım yapan ülke ile ticaret işte bu noktada STA’lara takılıyor. ABD’nin korumacı politikalarının da etkisi ile STA konusunda girişimde bulunulmuş olunsa da henüz her hangi anlaşma imzalanmadı. Hal böyleyken, Türk şirketleri ABD ile STA olan ülkelere yatırım yapmaya başlıyor. Bu konuda ise yatırım maliyetlerinin de etkisi ile son yıllarda Mısır gibi Kuzey Afrika ülkeleri ön plana çıktı. Mısır’ın halihazırdaki gümrüksüz ticaret anlaşmaları, Mısır mallarının Güney Afrika, Avrupa Birliği ülkeleri, Amerika ve Güney Amerika ülkelerine serbest dolaşım hakkı veriyor. Bu da Türk yatırımcılarını cezbederek Mısır’ın işçilik ve enerjideki düşük maliyetleri yeni yatırımları cezbediyor. Son üç dört ayda hissedilir şekilde Mısır’a yeni yatırımcı ve pazar araştırmasına giden şirketleri görüyoruz. Bu nedenledir ki geride kalan dönemde yaklaşık 35 Türk sanayi şirketi Mısır’da 1,5 milyar dolar ciro ve 70 bin Mısırlı çalışanla istihdam sağlar hale geldi. Bu şirketlerin toplam yatırımı neredeyse 1.5 milyar dolar civarında seyrediyor ve 2023-2024 yılları için yeni yatırım hedefi de 500 milyon dolar… ABD’nin korumacı politikalarının da etkisi ile STA konusunda girişimde bulunulmuş olunsa da henüz her hangi anlaşma imzalanmadı. Hal böyleyken, Türk şirketleri ABD ile STA olan ülkelere yatırım yapmaya başlıyor. Bu konuda ise yatırım maliyetlerinin de etkisi ile son yıllarda Mısır gibi Kuzey Afrika ülkeleri ön plana çıktı. Mısır’ın hali hazırdaki gümrüksüz ticaret anlaşmaları, Mısır mallarının Güney Afrika, Avrupa Birliği ülkeleri, Amerika ve Güney Amerika ülkelerine serbest dolaşım hakkı veriyor. DOSYA Serbest Ticaret Anlaşmaları• Türkiye-AzerbaycanSerbestTicaretAnlaşması: 2017’deimzalanananlaşmanınuygulaması2021’debaşladı. • Türkiye-UkraynaSerbestTicaretAnlaşması:Müzakereler2021’detamamlandıveimzalandı. • Türkiye-EndonezyaSerbestTicaretAnlaşması:Müzakereler2021yılındabaşlamıştır veanlaşmanınbirkaçyıliçindeimzalanmasıhedefleniyor. • Türkiye-İngiltereSerbestTicaretAnlaşması:İngiltere’ninAB’denayrılmasınınardından 2021itibariileyürürlüğegirdi. • Türkiye-AfrikaBirliğiSerbestTicaretAnlaşması:Müzakerelerdevamediyor. • Bununyanısıra,TürkiyeayrıcaABileolanGümrükBirliğianlaşmasınıngüncellenmesi, TransatlantikTicaretveYatırımOrtaklığı(TTIP)veBölgeselKapsamlıEkonomikOrtaklık Anlaşması(RCEP)gibidiğerserbestticaretanlaşmalarıdadahilolmaküzere,çeşitliülkeler veticaretbloklarıilemüzakereleryapılıyor. 2021 itibarıyla, Türkiye’nin imzaladığı, müzakere aşamasında olduğu veya imzalamaya hazırlandığı birkaç önemli serbest ticaret anlaşması şu şekilde sıralanıyor: İSO SANAYİ 5354NİSAN 2023 ARAŞTIRMA Elektrikli Otomobiller Son yıllarda artan hava kirliliği sorunu, iklim değişikliği riski, petrol rezervlerinin hızlı tükenmesi ve pahalı olması, otomotiv sektöründe çevre dostu, verimli ve sürdürülebilir projelerin artmasını sağladı. Bu sebeple, sektör oyuncuları birbiri ardına yeni elektrikli araç modelleri çıkarırken, söz konusu alanda satışlar da katlanarak büyüyor. Geçen yıl itibari ile dünyada satılan her 10 otomobilin 1’ini elektrikli araçlar oluşturdu. Türkiye’de de satışlar artıyor. Geçen yıl 8 bin 210 elektrikli araç satıldı. Veriler gösteriyor ki çevreci araç satışları hızla artsa da birçok ülkede altyapı ve hukuki zemin henüz yeterince uygun değil… ELEKTRİKLİ OTOMOBİL ÜRETİMİNDE DÜNYANIN EN GELENEKSEL VE BÜYÜK ENDÜSTRİSİ, ÇEVRE DOSTU UYGULAMALARA ODAKLANDI İSO SANAYİ5556 MAYIS 2023 K üremiz, hiç olmadığı kadar iklim krizi tehdidi altında. Geçmişten ders alarak, geleceğin sil baştan kurgulanması tek kurtuluş reçetesi olarak tüm dünyanın karşısında duruyor. Küresel ısınmanın etkisi ile artan kuraklık, hava olaylarında yaşanan ani değişimler ve hızla artan nüfus, sınırlı kaynakların verimli kullanımını, üretimin çevreye daha duyarlı ve sürdürülebilir olmasını adeta zorunlu hale getirdi. Dünya ticaretinde başlayan değişim ile birlikte endüstriler de tarihi bir dönüşümü yaşıyor. Hemen her sektör, ürün veya hizmet üretimini çevre duyarlılığı temelinde kurguluyor. En radikal değişimin yaşandığı sektörler arasında otomotiv de var. Dünyanın bu en geleneksel ve büyük endüstrisi, çevre dostu uygulamalara odaklandı. Hem de 1886’da ilk patenti alınan otomobilden bu yana gündeminde hiç olmadığı kadar. Çevresel faktörlerin yanı sıra maliyetler de bu gelişmeyi en hızlı şekilde tetikliyor. Zira petrol rezervlerinin hızlı tükenmesi ve pahalı olması otomotiv sektöründe elektrikli araçları ön palana çıkardı. Dünya çapında endüstriye yön veren tüm kuruluşlar bu alanda hummalı bir çalışma içerisinde. Sektör oyuncuları birbiri ardına yeni elektrikli araç modellerini dünya vitrinine çıkarırken satışlar da katlanarak büyüyor. Geçen yıl itibari ile dünyada satılan her 10 otomobilin 1’ini elektrikli araçlar oluşturdu. Türkiye’de ise söz konusu alanda satışlar yüzde 188 oranında arttı. TOPLAM ARAÇ SATIŞI SALGIN ÖNCESİNE YAKLAŞTI Dünyada 2019 yılında 100 milyon sınırına dayanan araç satışları, salgın ile birlikte yaşanan çip ve tedarik krizi gibi nedenlerle bir süreliğine sekteye uğramıştı. 2019’u 92 milyon satış ile kapatan sektör, 2020’de 78,7, 2020’de ise 82,6 milyon araç satışına imza attı. Kesin rakamların açıklanmadığı 2022’de toplam satışların 90 milyona yaklaştığı tahmin ediliyor. Tabi bu rakama elektrikli ve hibrit araç satışları da dahil. Elektrikli araçlarda çevreye zarar verecek bileşenlerin yer aldığı yakıt deposu ve egzoz boruları yer almıyor. Dolayısıyla yüzde sıfır oranında egzoz emisyonu yapan elektrikli araçlar, bu özellikleri sayesinde çevre dostu ürünler olarak öne çıkıyor. Söz konusu araçlar kullanım esnasında çevre dostu olsa da üretim süreçleri, geleneksel üretimden daha yüksek emisyona neden olduğunu da hatırlatmakta fayda var. SATILAN 10 ARAÇTAN BİRİ ELEKTRİKLİ Hal böyleyken dünyada elektrikli araç satış rakamları ARAŞTIRMA Elektrikli OtomobillerİSO SANAYİ 57 Yıl Elektrikliaraç Hibritaraç 2017774451 2018 155 3.876 2019 222 11.015 2020 844 16.941 2021 2.849 20.915 2022 8.210 19.126 Türkiye’de yıllar itibari ile elektrikli ve hibrit araç satış adetleriNext >