< Previous68TEMMUZ 2023 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AB’NİN SINIRDA KARBON DÜZENLEMESİNE ÇOK AZ KALDI 1 EKİM YAKLAŞIYOR Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın önemli bir parçasını teşkil eden Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’na (SKDM) ilişkin tüzük 16 Mayıs 2023 tarihinde yayımlandı. SKDM Tüzüğü’nün geçiş dönemi 1 Ekim 2023 tarihi itibarıyla başlayacak. 2025 yılının sonuna kadar sürecek olan geçiş döneminde AB ithalatçıları herhangi bir mali yükümlülük altına girmeyecek ve sadece SKDM mekanizmasına tabi ithal ürünlerde gömülü emisyonlar raporlanacak.İSO SANAYİ 6970 TEMMUZ 2023 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK S on yıllarda gerek doğal afetler gerek salgın gerekse artan hava olayları, gezegenin bozulan dengesinin düzeltilmesi konusunda bir an önce önlem alınması gerekliliğini bir kez daha gözler önüne serdi. Ülke ve ülke grupları bu kapsamda birbiri ardına ulusal ya da uluslararası mutabakatlar imza atmaya başladı. Bunlardan biri de AB Yeşil Mutabakatı olarak öne çıkıyor. AB’nin Avrupa Yeşil Mutabakatı ile koyduğu sera gazı emisyon azaltımı hedefine ulaşılması açısından temel araçlardan birisi de Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM)... AB bu mekanizma ile bir yandan yeşil dönüşümün yaratacağı maliyet karşısında Avrupa’nın rekabetçiliğinin korunmasını, diğer taraftan küresel düzeyde iklim değişikliği ile mücadele çabasının artırılmasını hedefliyor. Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın önemli bir parçasını teşkil eden SKDM’ye ilişkin (AB) 2023/956 sayılı Tüzük AB Resmi Gazetesi’nde 16 Mayıs 2023 tarihinde yayımlandı. SKDM Tüzüğü, AB’nin emisyon azaltma politikalarını olumsuz etkileyecek şekilde AB üretiminin iklim değişikliği politikaları daha az sıkı olan ülkelere kayması sonucunda oluşabilecek karbon kaçağı riskini önlemeyi amaçlıyor. İLK AŞAMADA 6 SEKTÖR KAPSAM DAHİLİNDE AB, SKDM ile üretim esnasında salınan karbon emisyonları için AB Emisyon Ticareti Sistemi’ni (ETS) yansıtacak şekilde ithal ürünler için ilave ücret getirmekte, böylelikle diğer ülkelerde daha temiz üretim yapılmasını sağlamayı ve AB üreticilerinin rekabetçiliğini korumayı hedefliyor. SKDM’nin kapsamında ilk aşamada, yüksek karbon kaçağı riski taşıyan 6 sektör bulunuyor. Bu sektörler çimento, demir-çelik, alüminyum, gübre, hidrojen ve elektrik olarak sıralanıyor. SKDM Tüzüğü’nün geçiş dönemi 1 Ekim 2023 tarihi itibariyle başlayacak. 2025 yılının sonuna kadar sürecek olan geçiş döneminde AB ithalatçıları herhangi bir mali yükümlülük altına girmeyecek ve sadece SKDM mekanizmasına tabi ithal ürünlerde gömülü emisyonlar raporlanacak. Emisyonların raporlanmasına ilişkin kurallar ve gereklilikler uygulama tasarrufları aracılığıyla AB Komisyonu tarafından detaylandırılacak. SKDM, 2026 yılında tam olarak uygulamaya geçtiğinde ise AB ithalatçıları, SKDM dâhilindeki ithal malları için SKDM sertifikası satın alacak. Sertifika fiyatları AB ETS sistemindeki fiyatları yansıtacak şekilde hesaplanacak. AB ithalatçıları bir yıl önce ithal ettikleri mal miktarını ve toplam gömülü emisyon miktarlarını her yıl 31 Mayıs tarihinde beyan edecek ve bu miktarlara tekabül eden SKDM sertifikalarını teslim edecekler. İthalatçılar, üçüncü ülke üreticilerinden alınan doğrulanmış bilgilere dayanarak, ithal edilen ürünlerin üretimi esnasında hâlihazırda bir karbon fiyatı ödendiğini ispat etmeleri durumunda bu bedeli nihai ödemelerinden düşürebilecek. 2050’de karbon-nört olma hedefindeki AB tarafından SKDM’nin ihracatçılar üzerinde yıllık maliyetinin 1.8 milyar Euro’yu aşacağı öngörülüyor. Zira 2020’de fiyatlama ton karbon başına 30 Euro civarında iken bugün bu rakam 80 Euro’nun üzerinde. Bu da düzenlemenin ihracatçılara maliyetin 1.8 milyar Euro’dan çok daha fazla olacağı anlamına geliyor. SÜREÇ NASIL İŞLİYOR? İlk olarak Temmuz 2021’de açıklanan ve yeni SKDM ile ETS reformunu içeren yasa İSO SANAYİ 71 paketi, Avrupa’nın emisyonlarının 2030 yılına kadar 1990 seviyelerine göre en az yüzde 55 oranında azaltmasına yardımcı olacak bir unsur olarak görülüyor. Avrupa İklim Yasası’nda belirlenen bu hedefler ise, 2050 yılına kadar karbon nötrlüğüne ulaşmaya yönelik daha geniş kapsamı olan Avrupa Yeşil Anlaşma stratejisinin bir parçası olması açısından önem arz ediyor. SKDM’ye geçiş dönemi zarfında, üç aylık emisyon raporlaması gerekiyor. Örnek olarak, Ocak-Mart dönemi içinde yapılan ithalat için Nisan sonuna kadar SKDM Raporu sunulacak. Ancak yine aynı dönemde SKDM sertifikalarının satın alınması isteğe bağlı olacak. Etkilenen işletmelerin, bu yılın ilerleyen dönemlerinden itibaren yeni uyum ve raporlama gerekliliklerine uymaya hazırlanmaları ve orta ila uzun vadeli süreç ve maliyet etkilerini değerlendirmeye başlamaları gerekiyor. SKDM kapsamında emisyonların raporlanmasına ilişkin kurallar ve gereklilikler, AB üye devletlerinin uzmanlarından oluşan SKDM Komitesine danışıldıktan sonra komisyon tarafından kabul edilecek bir uygulama yasasında ayrıntılı olarak belirtilecek. 2026’DAN İTİBAREN SERTİFİKA ZORUNLU OLACAK 2026 yılı itibarıyla SKDM sertifikalarının satın alınması gerekli hale gelecek. Ayrıca AB ETS; havacılık ve denizcilik sektörlerinde genişletilecek, yeni ETS II ise ulaşım ve ısınma yakıtlarını kapsayacak. AB ETS kapsamındaki ücretsiz tahsisatlar 2026 yılından itibaren aşamalı olarak kaldırılacak. Yine 1 Ekim’de başlayacak geçiş döneminde ithalatçıların, takvim yılının ilgili çeyreğinde ithal edilen mallardaki gömülü emisyonlar ile doğrudan ve dolaylı emisyonların yanı sıra SKDM Raporunda aşağıdaki bilgilere yer verilecek: 1.Herbirürüntürüiçinayrıştırılmışolarakveelektrikiçinmegavatsaat,diğerürünleriçinton değerleriüzerindenifadeedilecekşekilde,ithaledilentoplamürünmiktarıileürününithal edildiğimenşeülkeveüreticitesis 2. Hesaplanan,elektrikiçinmegavatsaatbaşınatonkarbondioksiteşdeğeriemisyonmiktarı, diğerürünleriçin1tonürünbaşınatonkarbondioksiteşdeğeriemisyonmiktarışeklindeifade edilengerçekleşentoplamgömülüemisyonmiktarı(buhususta,birikincilmevzuatdüzenlemesi ileuygulamaesaslarıdetaylandırılacaktır) 3.Komisyontarafındanyayımlanacakuygulamayönetmeliğiçerçevesindehesaplanacaktoplam dolaylıemisyonlar. 4. Ürünegömülüemisyonlariçinmenşeülkesindeödenecekolan,olasıücretiadesiveyadiğer telafiödemeleridedikkatealınarakhesaplanmışnetkarbonücretitutarı.72 TEMMUZ 2023 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK üçüncü bir ülkede etkin bir şekilde ödenen karbon fiyatını da detaylandırarak 3 ayda bir raporlayacak. Özellikle, 31 Aralık 2024 tarihinden itibaren, ithalatçıların kapsam dahilindeki malların ithalatına hak kazanabilmeleri için “yetkili SKDM beyan sahibi” statüsüne sahip olmaları bekleniyor. Yeni SKDM kuralları uyarınca, ithalatçıların belirli bir takvim yılında ithal edilen mallarda bulunan toplam doğrulanmış sera gazı (GHG) emisyonlarını bildirmeleri gerekecek. 2025 sonunda tamamlanacak geçiş döneminin ardından SKDM’nin mali etkisi kademeli olarak artacak ve 2034 yılına kadar SKDM maliyetleri aşamalı olarak yükselecek. Menşeinde ödenen karbon maliyetinin, maliyetin kanıtının sunulabilmesi şartıyla ödenecek SKDM ücretlerinden düşülme imkanı bulunacak. SKDM ücretlerinin ödenmesi, AB ETS tahsisat ihalelerinin haftalık ortalamalarına göre fiyatlandırılacak olan SKDM sertifikalarının satın alınması ve teslim edilmesi yoluyla kolaylaştırılacak. İthalatçı, takvim yılı boyunca her çeyrek sonunda SKDM kayıt hesabındaki SKDM sertifika sayısının, takvim yılının başından bu yana ithal edilen ürünlerdeki gömülü emisyonlarının en az yüzde 80’ine karşılık gelmesini sağlaması gerekiyor. İthalatçının, yıllık SKDM beyannamesi sunmasının yanı sıra, takvim yılı içinde ithal edilen ürünlerde gömülü emisyonlara karşılık gelen sayıda SKDM sertifikasını eksiksiz teslim etmesi gerekiyor. SKDM ücretlerinin, belirtilen ürün kategorilerindeki gömülü emisyonlara karşılık gelmesiyle birlikte beyan edilecek gömülü emisyonların tanımı dolaylı emisyonları da kapsayacak şekilde genişletiliyor. Emisyonların beyanı, detayları henüz kesinleşmemiş olmakla birlikte, AB düzenleyicileri tarafından sağlanan bir şemaya göre belirlenmesi gereken gerçek emisyonlara dayalı olarak yapılabilecek. 2026’DA TAM YÜRÜRLÜĞE GİRİYOR SKDM 1 Ocak 2026 tarihinde tam yürürlüğe girdiğinde, ithalatçıların her yıl bir önceki yıl AB’ye ithal edilen malların miktarını ve bunların gömülü sera gazı emisyonlarını beyan etmeleri gerekecek. Bu beyandan sonra ithalatçılar, ilgili sayıda SKDM sertifikasını teslim edebilecek. Sertifikaların fiyatı, Euro/ton CO2 salınımı olarak ifade edilen AB ETS tahsisatlarının haftalık ortalama açık artırma fiyatına bağlı olarak hesaplanacak. AB ETS kapsamında ücretsiz tahsisin aşamalı olarak kaldırılması, 2026-2034 döneminde SKDM’nin aşamalı olarak devreye girmesine paralel olarak gerçekleşecek. Yeni SKDM kuralları uyarınca, ithalatçıların belirli bir takvim yılında ithal edilen mallarda bulunan toplam doğrulanmış sera gazı (GHG) emisyonlarını bildirmeleri gerekecek. 2025 sonunda tamamlanacak geçiş döneminin ardından SKDM’nin mali etkisi kademeli olarak artacak ve 2034 yılına kadar SKDM maliyetleri aşamalı olarak yükselecek. İSO SANAYİ 73 AvrupaBirliği’ndekiETS’yeeşdeğerbirkarbon fiyatlandırmamekanizmasınasahipülkeler SKDMkapsamıdışındatutulacak.SKDM, AvrupaBirliğidışındakiüçüncütarafülkelerden ithaledilenticarimallarauygulanacak.Avrupa Birliği’ninETSdüzenlemesiniuygulayanİzlanda, NorveçveLihtenştayngibiEFTAülkeleriile İsviçredeSKDMkapsamıdışındatutuluyor. Ayrıcatoplamgönderimbaşınadeğeri150 Euro’yugeçmeyenticarimallarındüzenleme dışındabırakılmasıplanlanıyor. SKDMkaynaklıkarbonmaliyeti,ihraçedilen ürünlerinsebepolduğukarbonsalımlarının,ton CO2başınaistenenkarbonfiyatıylaçarpılarak hesaplanıyor.Bukarbonfiyatı,2020’lerin başındatonCO2başına30Eurocivarındayken, 2020’lerinsonunadoğruburakam50Euro’ya yükseldi.Buvarsayımlarlahesaplandığında, SKDM’ninTürkiyeliihracatçılarayıllıkmaliyetinin 1,1ila1,8milyarEuroarasındaolacağı öngörülüyordu.Şimdilerdekarbonfiyatının 80Euro’nunüzerindeolduğudüşünülürse ihracatçılaradüşecekolanmaliyetinçokdaha fazlaolacağısöylenebilir.SKDM’ninözellikle karbonyoğunürünlerihraçedensektörleri etkilemesibekleniyor.2018yılındaihraçedilen ürünlerebakıldığında,emisyonlarınbüyük kısmındançimento,makine,otomotiv,demir- çelikvetekstilsektörlerininsorumluolduğu görülüyor. 4 ÜLKE SKDM KAPSAMI DIŞINDA EN ÇOK ÇİMENTO VE DEMİR-ÇELİK SEKTÖRLERİ ETKİLENECEK HİDROJEN DE ÜRÜNLER LİSTESİN EEKLENDİ SKDM tatbik edilecek ürünler, şu anda çimento, demir-çelik, alüminyum, gübre ve elektrik ile sınırlı. Ürünler, Avrupa Komisyonu’na göre yüksek bir karbon kaçağı riski içeren ürün grupları olarak tanımlanıyor. Ancak son düzenlemeyle tabloya hidrojen de ekleniyor. SKDM kapsamının, geçiş döneminin bitiminden önce değerlendirilmesi planlanıyor ve 2030 yılına kadar potansiyel olarak AB ETS kapsamındaki tüm malları kapsaması hedefleniyor. NE YAPMALI? Türkiye ihracatının yarısını AB’ye gerçekleştirmesi nedeniyle AB, Türkiye’nin en önemli ticaret ortağı konumunda bulunuyor. Bu nedenle, AB’de yaşanan bu gelişmenin Türkiye ve ihracatçılar tarafından çok dikkatli takip edilmesi önem arz ediyor. Her ne kadar maliyetleri AB’deki ithalatçı ödeyecek olsa da bu ek maliyet, Türkiye’nin pazar kaybına neden olma riski taşıyor. Bu bağlamda, Yeşil Mutabakat Eylem Planı büyük önem arz ediyor. Bu amaçla, bir an önce ETS sisteminin hayata geçirilmesi ve AB tarafından tanınmasını, yani mahsup mekanizmasına dahil edilmesinin sağlanması gerekiyor. Ayrıca bu uygulama, hem AB hem de dünyadaki işletmeleri operasyonel ve stratejik kararlar açısından etkiliyor. Bu nedenle, şirketlerin bu etkileri ölçümlemesi, değer zinciri ve tedarik zinciri boyunca bütüncül bir yaklaşım ile gözden geçirmesi gerekiyor.74 TEMMUZ 2023 DÜNYA Limit Aşım Günü DÜNYA LİMİTİNİ ÇOKTAN AŞTI Dünyanın bir yılda yenileyebildiği kaynak kapasitesinin aşırı tüketim sonucunda geçildiği günü ifade eden Dünya Limit Aşımı Günü, bize her yıl gezegenimizin kaynaklarının sınırlı olduğunu gösteriyor. Bugüne kadar yapılan hatalar nedeniyle mevcut dünya biyokapasitesinin ekolojik ayak izine yetebilmesi için artık yıllık 1.7 dünya gerekiyor. Salgın yılı olan 2020’de dünya genelinde kısıtlamaların uygulanması ve ekonomik aktivitelerin azalmasıyla birlikte Dünya Limit Aşımı Günü tarihi 22 Ağustos’a kadar ertelendi. Aşım gününden itibaren dünyanın gelecek yılki kapasitesinden tüketilmeye devam ediliyor. Ancak salgın önlemlerinin kaldırılmasıyla 2021’de aşım günü tekrar 29 Temmuz’a geriledi. DÜNYA BİYOKAPASİTESİ EKOLOJİK AYAK İZİNE YETMİYORİSO SANAYİ 7576 TEMMUZ 2023 DÜNYA Limit Aşım Günü H er yıl bize gezegenimizin kaynaklarının sınırlı olduğunu somut bir şekilde göstererek, çözüm için gecikmeden harekete geçme çağrısı yapan Dünya Limit Aşımı Günü, aynı zamanda dünyanın bir yılda yenileyebildiği kaynak kapasitesinin aşırı tüketim sonucunda geçildiği günü ifade ediyor. Bu tarihi ileriye taşımak için attığımız her adım gezegenimizi gelecek nesillere daha yaşanabilir bir şekilde aktarma çabamızı temsil ediyor. Mevcut tüketim alışkanlıklarının sürdürülebilir olmadığını gösteren aşım günü 1971’de 25 Aralık olarak hesaplandı ve yıllar içerisinde temmuz ayının sonlarına kadar geriledi. Her yıl, aşım gününden itibaren #TarihiTaşı (#MoveTheDate) etiketi kullanılarak tüketim alışkanlıklarının değiştirilmesi ve dünya kaynaklarını sorumlu kullanılmasına yönelik kampanya yürütülüyor. Aşım günü, ormanlar, tarım arazileri, balıkçılık alanları ve yerleşim alanları gibi dünyanın biyolojik kapasitesini oluşturan alanların, insanların ekolojik ayak izine bölünmesi ve sonucun bir yıldaki gün sayısı (365) ile çarpılmasıyla hesaplanıyor. Her yıl insanlığın ekolojik ayak izinin büyüyerek biyokapasite ile arasındaki farkı artırması, aşım günü tarihinin daha da erkene çekilmesine sebep oluyor. Aşım gününden itibaren dünyanın gelecek yılki kapasitesinden tüketilmeye devam ediliyor. Mevcut dünya biyokapasitesinin ekolojik ayak izine yetebilmesi için ise yıllık 1.7 dünya gerekiyor. LİMİT AŞIM GÜNÜ 22 AĞUSTOS’A KADAR ERTELENDİ Aşım gününde son yıllardaki en büyük değişiklik 2020’de gerçekleşti. COVID-19 salgını sebebiyle dünya genelinde kısıtlamaların uygulanması ve ekonomik aktivitelerin azalmasıyla birlikte Dünya Limit Aşımı Günü’nün tarihi 22 Ağustos’a kadar ertelendi. Ancak salgın önlemlerinin kaldırılmasıyla 2021’de aşım günü tekrar 29 Temmuz’a geriledi. Geçtiğimiz yıl 28 Temmuz’da gerçekleşen Dünya Limit Aşımı Günü’nün, bu yıl 2 Ağustos’ta gerçekleşmesi bekleniyor. Bu pozitif değişimin potansiyel sebepleri arasında son bir yıl içerisinde sürdürülebilirlik konusundaki toplumsal farkındalığın artış göstermesi öne çıkıyor. Doğal kaynakların korunması ve gelecek nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakmak için bilinçli tüketim alışkanlıkların benimsenmesi artık daha geniş kitleler tarafından kabul görüyor. SKA’NIN 12’NCİSİ SORUMLU ÜRETİM VE TÜKETİM BAŞLIĞI ALTINDA Bu konuda kalıcı ve hızlı değişikliklerin gerçekleşmesi için yapılması gerekenler Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın (SKA) 12’ncisi “Sorumlu Üretim ve Tüketim” başlığı altında sunuluyor. Birleşmiş Milletler SKA, sürdürülebilir bir gelecek için önemli bir yol haritası ve çerçeve sunuyor. Bu amaçlar arasında yer alan “Sorumlu Üretim ve Tüketim” hedefleri arasında bilinçli tüketim alışkanlıklarının geliştirilmesi, kaynakların verimli kullanılması, atık ve kirliliğin azaltılması gibi önemli başlıklar yer alıyor. Bu doğrultuda, SKA 12’deki hedeflerin bir an önce hayata geçirilerek iş birliği mekanizmalarıyla tüm paydaşların sorumluluk alması gerekiyor. İşte o başlıklar: • Bilinçli tüketim alışkanlıklarının geliştirilmesi: Tüketim alışkanlıklarının gözden geçirilmesi ve ihtiyaçların daha az kaynak tüketen ürünlere yönlendirilmesi, doğal kaynaklara olan aşırı talebi dengelemektedir. Bireylerin satın alma kararlarında çevresel etkileri ve sosyal sorumlulukları göz önünde bulundurması sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmada önem arz etmektedir. Geri dönüştürülmüş malzeme içeren ürünlerin tercih edilmesi, evlerde ve işletmelerde yenilenebilir enerji kaynaklarını tercih edilmesi, uzun ömürlü ve tamir edilebilir ürünlerin kullanılması ve gerekmedikçe tek kullanımlık malzemelerden kaçınılması bu konudaki örnek hareketler arasında yer almaktadır. • Kaynakların verimli kullanılması: Kaynak kullanımında öncelik gereksinimin belirlenmesi olmalıdır. Kaynağın kullanılmasının kaçınılmaz İSO SANAYİ 77 olduğu tespit edildikten sonra ise en verimli şekilde kullanılması sağlanmalıdır. Kaynakların kullanılmasında verimin artırılması için sürekli olarak teknolojik gelişmelerin ve yenilikçi yöntemlerin araştırılması gerekmektedir. Ekolojik ayak izi, enerji, su, gıda ve diğer kaynakların tasarruflu bir şekilde kullanılmasıyla düşürülebilmektedir. Bu doğrultuda, döngüsel ekonomi modelinin benimsenerek, ürün ömrü, kullanım süreci, yeniden kullanım, üretim ve geri dönüşüm gibi faktörlerin dikkate alındığı kaynakların sürdürülebilir kullanımı teşvik edilmelidir. • Atık ve kirliliğin azaltılmasI: Atık ve kirliliğin azaltılması, doğal kaynakların etkin kullanımı ile mümkün olabilmektedir. Atık yönetimi ve geri dönüşüm süreçlerinin geliştirilmesi, atık miktarının azaltılması ve geri kazanımın artırılması için kritik öneme sahiptir. Atık oluşumunun önlenmesi ve azaltılması için gereken çevresel düzenlemeler, teknolojik yenilikler ve temiz üretim uygulamaları da SKA12’nin hedefleri arasındadır. Bu bağlamda, atık azaltımı için tüketici bilincinin artırılması, yeniden kullanımın teşvik edilmesi, çevre dostu ürünlerin tercih edilmesi ve atıkların doğru şekilde bertaraf edilmesi gibi önlemler alınmalıdır. • Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması: Yenilenebilir enerji kullanımı, doğal kaynakların sınırsız potansiyelinden yararlanırken aynı zamanda karbon emisyonlarını azaltarak iklim değişikliğiyle mücadeleye katkıda bulunmaktadır. Fosil yakıtların kullanılması sonucu oluşan sera gazlarının iklim değişikliğine sebep olarak dünyanın biyokapasitesine zarar vermesi, bu alanı SKA12’nin öncelikli başlıklarından biri haline getirmektedir. • Küresel işbirliği mekanizmalarının oluşturulması: SKA12’nin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi için ülkeler arasında iş birliği ve koordinasyonun sağlanması gerekmektedir. Ülkeler arasında bilgi ve deneyim paylaşımı, teknoloji transferi, finansal destek mekanizmalarının oluşturulması ve kurum kapasitelerinin geliştirilmesi gibi unsurlar, küresel iş birliğinin temel unsurlarını oluşturmaktadır. Paydaşlar arasında iş birliği platformlarının oluşturulması, ülkeler arasında yeni iletişim kanalları yaratarak ortak hedeflerin başarılması için daha etkili bir yol izlenmesini sağlayacaktır. Next >