Diğer Haberler

İSO Temmuz Meclisi’nde, İSO 500-2019 Araştırmasının Sonuçları Değerlendirildi

22.07.2020
Diğer Haberler

İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) Temmuz ayı Meclis toplantısı, 22 Temmuz 2020 tarihinde video konferans yöntemiyle yapıldı. İSO Meclis Başkanı Zeynep Bodur Okyay’ın başkanlığında yapılan İSO Meclisi’nin ana gündem maddesi “İSO 500-2019 Sonuçları Eşliğinde Sanayimizin Bugününe ve Geleceğine Bakış” oldu. Meclis toplantısında Hakan Güldağ’ın moderatörlüğünde İSO Danışmanları Dr. Can Fuat Gürlesel, Ferda Besli ve Dr. Şeref Oğuz’un katılımı ile bir panel düzenlenerek İSO 500 2019 araştırmasının sonuçları ele alındı.

İSO Meclisi’nde konuşan İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, pandeminin sanayi sektörü üzerindeki etkisinin gelecek yıl İSO 500 verilerinde görüleceğine dikkat çekerek “Ancak bazı çıkarımlar yaparak geleceği bugünden inşa etmeliyiz. İçinden geçtiğimiz dönem, sanayinin yeni beceriler kazanmasını zorunlu kılıyor. Teknolojiye dayalı verimlilik artışı, önümüzdeki yılların ana konusu olacak” diye konuştu.

Temmuz ayı Meclis toplantısı İSO Meclis Başkanı Zeynep Bodur Okyay tarafından açıldı. Okyay toplantıyı açarken özetle şunları söyledi:

“İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırması, 52 yıldır sanayimizin resmini ortaya koyan, trendleri gösteren, risklere ve fırsatlara dikkat çeken, odamızın yüz akı işlerinden biri.

2019 yılında şirketlerimizin, Ciro artış hızının düştüğünü, Finansman maliyetindeki gerilemeye karşın karlılığın azaldığını, Borçlarının arttığını, Düşük teknolojili ürünlerin ciro payının yüzde 40’a yükseldiğini, Zaten az olan halka açık şirket sayısının gerilediğini görüyoruz.

Bunlar, bizi zorlayan noktalar. Üretimden satışlarda yüksek teknoloji ürünlerin payının yüzde 5.3’ten yüzde 6.9’a yükselmesi, istihdamın yüzde 1 de olsa artması ve Ar-Ge harcamalarının yüzde 152 artarak üretimden satışların yüzde 1’ine ulaşması umut verici gelişmeler. Ama elbette yeterli değil.

Özetle geçen yıl şirketlerimiz, Erdal başkanın da altını çizdiği gibi; geçmişten devrolan finansal kırılganlıklar ellerini bağlarken büyüme patikasına dönmeye gayret ettiler. Biliyoruz ki ancak sanayi büyüdükçe Türkiye ekonomisi de büyüyor. Bu nedenle sanayi kesimini borçları için çalışmaktan kurtarmamız, beklenen reformların en değerlilerinden biridir. Başka türlü ekstrem bir büyüme sağlamamız ve hedeflerimize uygun ölçeklere çıkmamız mümkün görünmüyor.

Sadece kıyas olsun diye söylüyorum. Almanya’nın en büyük sanayi kuruluşu Volkswagen geçen yıl tek başına 671 bin istihdamla 282 milyar dolar ciro yaptı. Bizim 500 büyük sanayi kuruluşunun cirosu ortalama kurla 180 milyar dolar ve toplam istihdamı 697 bin. Ölçek ve verimlilik farkını dikkatinize sunuyorum.“

İSO Meclis Başkanı Okyay, sonrasında sözü İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan’a Meclis konuşmasını yapmak üzere bıraktı.

Yaşanmakta olan olağan dışı süreçten tüm sektörlerin farklı şekillerde etkilendiğini belirten Bahçıvan, bu süreçten sanayi sektörümüzün nasıl etkilendiğini İSO 500 üzerinden ancak gelecek yıl görebileceklerini ancak bugünden birtakım çıkarımlar yapmak ve geleceği bugünden inşa etmek zorunda olduklarını söyledi. Bahçıvan, sektörlerin katma değerin yapısının iyileştirilmesi, küresel talep dinamiklerinde değişimlere uyumun artırılması, sektörlerin yatırım çekiciliğinin güçlendirilmesi, geleceğin mesleklerine, teknolojilerine ve iş yapış şekillerine uyumun hızlandırılması ve bütüncül politikaların uygulanmasının her zamankinden daha kritik olduğuna işaret etti.

İçinden geçtikleri dönemin sanayinin yeni beceriler kazanmasını zorunlu kıldığını vurgulayan Bahçıvan, teknolojiye dayalı verimlilik artışının önümüzdeki yılların ana konusu olacağını kaydetti. Bahçıvan dijital dönüşüm, yüksek kalite ve nitelikli işgücünün sanayinin üç öncelik alanını oluştururken; iş birlikleri, yabancı sermaye yatırımları, teknoloji ve AR-GE ortaklıklarının da ön plana çıktığını anlattı.

Finansmanın önümüzdeki dönemde de en temel başlıklardan biri olmaya devam edeceğine dikkat çeken Bahçıvan, dönüşümü sağlamak için uzun vadeli nitelikli finansmana ihtiyaçlarının daha da artacağını belirtti. Bahçıvan, Türkiye açısından bankacılık sektörü ve kredi odaklı bir finansman anlayışına takılıp kalmak yerine sanayi sektörü ve sermaye piyasaları arasındaki bağın kuvvetlendirilmesine odaklanmaları gerektiğini aktardı. Bahçıvan, süreçten güçlenerek çıkanların değişimleri anlayarak doğru ve hızlı adımlarla ortaya çıkan fırsatlardan yararlananlar olacağının altını çizdi.

İSO olarak bu yaklaşım ve öngörülerden yola çıkarak başlattıkları “Covid 19 Sonrası Sektörel Riskler, Fırsatlar ve Yol Haritaları” projelerini bitirmek üzere olduklarını aktaran Bahçıvan, ağustos ortasında kamuoyuna sunmayı hedefledikleri projenin sanayi sektörüne güçlü bir perspektif oluşturacağına inandıklarını ve geleceğin inşası için tüm kesimlere yol gösterici olacağını ümit ettiklerini ifade etti.

İSO’nun son dönemde gerçekleştirdiği faaliyetlerden bahseden Bahçıvan, çatı kuruluşu TOBB tarafından; bakanların, Oda başkanlarının ve sektör meclis başkanlarının katılımıyla organize edilen toplantılara katılarak görüş ve önerilerinin Ankara ile sürekli paylaştıklarını söyledi. Bahçıvan, bu kapsamda, TOBB organizasyonunda Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın katılımıyla yapılan toplantıya görüşleriyle katılım sağladıklarının bilgisini verdi.

Bahçıvan şöyle devam etti:

“Mesleki Eğitim Projemiz kapsamında ilkini geçtiğimiz yıl Kasım ayında okul müdürlerimize ve müdür yardımcılarına yönelik düzenlediğimiz yönetici geliştirme eğitim programlarına bu yıl yaz aylarında devam ediyoruz. Meslek eğitimden söz etmişken, liselere geçiş sınavı kapsamında içinde bulunduğumuz haftanın tercih haftası olduğunu hatırlatmak istiyorum. İstanbul Sanayi Odası olarak, velilerimizin ve öğrencilerin tercihlerini meslek liseleri yönünde yapmaları için geçtiğimiz gün bir basın açıklaması yaptık ve hamiliğini yaptığımız okul müdürlerimizle birlikte bu yönde yoğun bir çabanın içindeyiz. Sizlerin de yakın çevrenizdekilerin tercihlerini meslek liseleri yönünde yapmaları için vereceğiniz katkının çok değerli olduğunu belirtmek istiyorum.”

2 Temmuz’da Gelir İdaresi Başkanı Bekir Bayrakdar, başkan yardımcıları, daire başkanları, Meclis ve Meslek Komitesi Üyelerimizin katılımıyla vergi ile ilgili konuları ele aldıkları Meslek Komiteleri İstişare Toplantısını gerçekleştirdiklerini belirten Bahçıvan, toplantının uzaktan da olsa samimi bir havada ve çok verimli geçtiğini kaydetti.

Geçen yıl ekim ayında Meclis Üyeleri ile yaptıkları Şanlıurfa-Gaziantep seyahati sırasında, bölge ve Türkiye için büyük önem taşıyan pamuk üretimi konusunda tüm paydaşların katılımı ile bir çalıştay düzenleme fikrini oluşturduklarını belirten Bahçıvan, zengin bir katılım ile geçtiğimiz yıl aralık ayında ev sahipliklerinde gerçekleşen ve değerli görüş ve öneriler içeren çalıştayın sonuç raporunu 6 Temmuz’da kamuoyu ile paylaştıklarını dile getirdi.

Bahçıvan, “Yeni normale geçerken sanayi tesislerimizde gerekli sağlık ve hijyen önlemlerinin alınmasını kapsayan “İSO-Covid-19 Özelinde Salgın Hastalıklara Mücadele Standardı” projemiz kapsamında el kitabının ardından talimatları ve soru listelerini de hazırlayarak sanayimizin kullanımına sunduk. Ayrıca, bugüne dek genel ve sektörel bazda gerçekleştirdiğimiz eğitim programları ve pilot uygulamalar ile standardı yaygınlaştırma çalışmaları yaptık ve yapmaya da devam ediyoruz” dedi.

Bahçıvan, mevcut KDV sisteminin tümüyle reforme edilerek üreticiye finansal yük getirmeyecek bir yapıya dönüştürülmesine yönelik çalışmalarını danışmanlarıyla birlikte başlattıklarını ve yeni KDV modeli önerilerini eylül ayı itibarıyla hazırlamış olmayı hedeflediklerini açıkladı.

Toplantıya Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Hasan Büyükdede de katılarak güncel ekonomik gelişmeler hakkında kısa bir değerlendirme yaptı. Büyükdede şunları söyledi: “İSO 500’de her yıl firmaların karının yüzde 70’inin finansman maliyetine gitmiş olması her zaman bizi rahatsız etmiştir. Firmaların 30 milyar TL’lik açık pozisyonunun nasıl düşürüleceği Bakanlık olarak bizim de çok üzerinde durduğumuz bir konu. Önümüzdeki dönemde Sanayileşme İcra Kurulu isimli yeni bir kurul kuracağız. Bakanlık içindeki koordine ettiğimiz yapıyı birkaç bakanlık arasında kuracağız. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi konusunda önce makine sektörü sonrasında kimya, elektrik-elektronik ve otomotiv sektöründen yoğun ilgi var. Güvenli Üretim Sertifikası’nı TSE üzerinden veriyoruz, bugüne kadar 390 firmaya bu sertifikayı verdik. Anadolu’da ciddi yatırımlar var. Bursa Manisa, İzmir, Balıkesir, Konya, Denizli, Gaziantep, Adana, Mersin ve Ankara’da hem yurt içinden hem de yurt dışından sanayi yatırımları konusunda yoğun bir ilgi var.”

Sonrasında Hakan Güldağ’ın moderatörlüğünde İSO Danışmanları Dr. Can Fuat Gürlesel, Ferda Besli ve Dr. Şeref Oğuz’un katıldığı panel yapıldı.

Hakan Güldağ, panelin açılışında “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu, Türkiye’nin marka araştırmalarından biridir. Özellikle ekonomi gazetecilerine ışık tutan, sanayi ile ilgili yol gösteren bir çalışmadır” dedi.

Panelde söz alan konuşmacılar özetle şunları söyledi:

Dr. Can Fuat Gürlesel

“İSO 500’ün gelişimini belirleyen faktörler geçmişte yine sanayinin kendi dinamikleri ile gerçekleşirdi. Ancak 2016’dan sonra İSO 500’ün genel tablosunun şekillendiren ana unsur sanayinin kendi dinamikleri ve performansından öte yurt içi ve yurt dışında yaşanan gelişmeler olmaya başladı. Bu yılın sonuçlarında dikkat çeken bir unsur olarak firmalarımız geçmiş yıllardan farklı olarak daha çok kendi çekirdek işlerine yoğunlaşıyor. 5-6 sene öncesine kadar faaliyet dışı gelirlerin ne kadar büyük olduğuna dair tartışmalar vardı. Sanayici de bunu çok iyi gördüğü için kendini koruma kalkanı altına alarak çekirdek ana işlere ağırlık vererek bu süreci yönetmeye çalışıyor. Bunun yanında iç ve dış talep ne kadar gelişiyor ise satışlar da o kadar etkileniyor. İhracat tarafında, ihracatın kuvvetli artış gösterdiği yıllarda satış performansının daha hızlı büyüdüğünü görüyoruz. Bu bakımdan ihracat eğilimi İSO 500 firmalarımız için çok çok önemli. Merkez Bankası rezervleri eksiye geliyor. Piyasaların Türk lirasındaki değer kaybı beklentisi içinde olması sanayinin önündeki en büyük riski oluşturuyor.”

Ferda Besli

“Finansman içindeki kullandığımız para biriminin döviz olması İSO 500 şirketlerini zorluyor. 406 milyar TL kredi kullanılırken 2018’de yüzde 83, 2019’da ise yüzde 73 yabancı para cinsinden borçlanılmış. Böyle olunca bizden kaynaklanmayan konular yüzünden ve yabancı paralar karşısındaki değer kaybından çok etkileniyoruz. İSO 500 bir marka; İSO 500 firmaları bankalardan bir miktar daha avantajlı kredi kullanabiliyorlar. Bizim dolar ve euro kredilerinden kurtulmamız lazım. TL kredilerinin çoğunu bireysel ve KOBİ’ler alıyor, İSO 500 gibi büyük firmalara TL kredisi kalmıyor. Döviz borçlanınca da dövizdeki makro konular bilançomuzu negatif etkiliyor. Şirketlerimizdeki karlılıklar düştüğü için özkaynaklar büyümüyor. Dünyada da faizler düşük olduğu için firmalar özkaynak yerine borçlanmayı tercih ediyor. Karlılıkların düşük olması daha çok borçlanmaya neden oluyor, bu rasyolar şirketlerin ratingini negatif etkiliyor.”

Dr. Şeref Oğuz

“İSO 500 bir bakıma sanayinin MR’ını çekiyor. Bu yıl gidişat orta seviyede; kötü değil ama yetersiz. Maalesef İSO 500 içinde 233 firma AR-GE yapmamış. AR-GE teknolojinin bir parçası olarak görülmemeli. Dışarı baktığımızda dünya Koronavirüs salgınını bahane ederek kendine çeki düzen veriyor. Ülkeler stratejilerini değiştirmeye başladı. Çin’de üret, Batıda tüket dönemi bitiyor. Çin artık ucuz üretim merkezi değil. Ölçek ekonomisi yerine sektörel uzmanlaşmaya eğiliyorlar. Artık sektörel ayrım dünyada kalkmaya başladı. Hangi sektörde iyiyse bir ülke, o sektörde derinleşmeye yöneliyor. Sanayi şirketlerimizin ürün kabiliyetlerini artırması gerekiyor. Ayrıca dünyada hangi pazarların in, hangilerinin out olduğunu algılamamız gerekiyor. Endüstri 4.0’ı yakalamak istiyorsak insan kaynağı konusunda çalışmamız gerekiyor. İSO’nun mesleksiz Türkiye’ye meslek kazandırma çabası bütün Türkiye’ye yayılmalı.”

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan’ın Konuşma Metni Attach