Bütçe Yılın İlk 2 Ayında 33,7 Milyar TL Faiz Dışı Fazla Verdi

Açıklanma Tarihi: 15.03.2021

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre 2021 Şubat’ta Merkezi Yönetim Bütçesi 23,2 milyar TL bütçe fazlası ve 35,9 milyar TL faiz dışı fazla vermiştir. 2020’nin aynı ayında 7,4 milyar TL bütçe açığı ve 6,8 milyar TL faiz dışı fazla kaydedilmişti. Bununla birlikte 2020 Ocak-Şubat döneminde 14,1 milyar TL fazla veren Merkezi Yönetim bütçesi 2021’in ilk iki ayında 1 milyar TL açık vermiş, aynı dönemde faiz dışı fazla 41 milyar TL’den 33,7 milyar TL’ye gerilemiştir.

Şubat’ta bütçe dengelerindeki iyileşmenin ana kaynağı, yıllık %37,2 artarak 98,4 milyar TL’ye yükselen vergi gelirleri olmuştur. Bu artışa en güçlü katkı %44,5 artan kurumlar vergisi gelirlerinden kaynaklanmıştır. Dolaylı vergiler tarafında ise ithalden alınan KDV’nin %52,6, yurtiçi KDV gelirlerinin %51,6, ÖTV’nin ise %18,4 artması dikkat çekmektedir. Vergi yapılandırması kapsamında Şubat ayı içinde yapılan ilk taksit ödemelerinin de vergi gelirlerindeki yüksek artışa katkı sağladığı tahmin edilmektedir. Yılın ilk 2 ayında ise vergi gelirleri 2020’nin aynı dönemine göre %27,7 artış kaydederken, alt kalemlerde özellikle ithalden alınan KDV ve kurumlar vergisi gelirlerindeki yükseliş öne çıkmıştır.

Şubat’ta vergi dışı gelirler ise yıllık %46,7 artarak 21,1 milyar TL olmuş, bu artışta genel bütçeli kurumlara ait paylardan elde edilen gelirlerdeki %65,7’lik artış belirleyici olmuştur. Yılın ilk 2 ayında ise 2020’nin aynı dönemine göre vergi dışı gelirler %54,4 düşüşle 31,5 milyar TL olurken bu düşüşün kaynağı 2020’de erkene alınarak Ocak ayında yapılan TCMB temettü aktarımının bu yıl aynı dönemde yapılmamasıdır.

Bu gelişmelerle birlikte 2021 Şubat’ta toplam bütçe gelirleri nominal olarak %38,1, TÜFE’den arındırıldığında ise %20,1 oranında reel artış kaydetmiştir. Ocak ve Şubat aylarının kümülatif gelirlerinin geçen yıla göre artış hızı ise (vergi dışı gelirlerdeki düşüş nedeniyle) %0,4 ile sınırlı kalmıştır.

Şubat’ta faiz dışı harcamalar %5,4 ile oldukça ılımlı bir artış göstermiş, bu rakam reel olarak %8,8 düşüş anlamına gelmiştir. Detaylara bakıldığında özellikle KİT’lere yönelik borç vermede baz etkisi kaynaklı %61’lik azalmanın yanı sıra mal ve hizmet alımlarında %30,8 ve sermaye (yatırım) harcamalarında %53,9 olan düşüşler etkilidir. Buna karşılık bütçenin en büyük iki harcama kalemi olan cari transferler %14,6, personel giderleri ise %20,5 artmıştır. 2020’nin ilk iki ayında ise faiz dışı harcamalar %4,9 artışla 175,5 milyar TL’ye yükselirken, bu artış yine personel giderleri ve cari transferlerden kaynaklanmış, mal ve hizmet alımları, sermaye giderleri ve borç giderleri toplam harcamaları aşağı çekmiştir.

Şubat’ta faiz harcamaları yıllık %9,9 düşüşle 12,8 milyar TL’ye inerken bu düşüş temelde iç borç faiz ödemelerinin %41,9 azalarak 6,4 milyar TL’ye gerilemesinden kaynaklanmıştır. Toplam faiz yükünün yaklaşık üçte birini oluşturan dış borç faiz ödemeleri ise %114,4 artışla 4,1 milyar TL’ye yükselmiştir. Ocak-Şubat döneminde kümülatif faiz ödemesi ise yıllık %29 artışla 34,7 milyar TL olmuştur.

Böylece Şubat’ta toplam bütçe giderleri nominal olarak yıllık %3,1 artarken, reel olarak %10,8 azalmıştır. Yılın ilk iki ayında ise 2020’nin aynı dönemine göre %8,2 artışla 210,2 milyar TL’ye yükselmiştir.

Son 12 ayın kümülatif performansına bakıldığında, bütçe açığı 218,4 milyar TL’lik Ocak ayı seviyesinden Şubat’ta 187,9 milyar TL’ye gerilemiştir. 12 aylık toplam faiz dışı açık 75,2 milyar TL’den 46,1 milyar TL’ye, 12 aylık toplam faiz giderleri de 143,2 milyar TL’den 141,8 milyar TL’ye düşmüştür. Her üç gösterge de Ocak ayında tarihi olarak en yüksek seviyelerine ulaştıktan sonra kısmi iyileşme kaydetmiştir.

Özetle, Şubat’ta vergi gelirlerinde yaşanan artışlar ve harcamalardaki yavaşlamanın etkisiyle bütçe dengesinde kısmi bir iyileşme yaşanmıştır. Önümüzdeki dönemde aşı uygulamalarının etkin sonuç vermesi ve salgının kontrol altına alınabilmesi durumunda sosyal güvenlik açık finansmanı ihtiyacı ve cari transfer harcamaları yavaşlayarak bütçe dengesini destekleyebilecektir. Yıl içerisinde özellikle mal-hizmet alımı ile yatırım harcamalarının sıkı tutulması öngörülmekte ve ilk iki ayda bu yönde bir gelişme izlenmektedir. Vergi gelirlerindeki mevcut performans ve ekonomik büyüme beklentileri göz önüne alındığında, 2021 için %3,5 olarak revize edilen bütçe açığı/GSYH hedefi ulaşılabilir görünmektedir. Yine de salgına ilişkin belirsizlikler ve kısıtlama tedbirlerinden etkilenen kesimlerin büyük ölçüde devam eden destek ihtiyacı nedeniyle, harcama öngörüleri üzerinde yukarı yönlü riskler sürmektedir.